'Roedd John Evans yn sôn am yr argae a foddodd bentref Llanwddwyn yn Sir Drefaldwyn yn wythdegau'r ganrif flaenorol er mwyn cyflenwi Lerpwl â d^wr.

Nid yn unig y mae Prydain yn cefnogi codi argae Ilusu fydd yn boddi calon Cwrdistan.

Yn ôl rhai sylwebyddion gallai Twrci ddefnyddio argae Ilusu fel arf wleidyddol drwy atal llifr afon Tigris i Irác a Syria.

Mae'r Cwrdiaid yn gweld y cynllun hwn i godi argae Ilusu a boddi eu terfi a'u pentrefi fel rhan o strategaeth fwriadol Twrci i ddinistrio eu diwylliant a'u ffordd o fyw unwaith ac am byth.

Trychineb yn digwydd pan dorrodd argae Eigiau uwchben Dolgarrog a lladd 16.

Mae ymgyrchwyr amgylcheddol wedi dweud y bydd codi argae Ilusesu yn boddi 52 pentref a 15 tref.

Mae ymgyrchwyr amgylcheddol, cenedlaetholwyr Cwrdaidd a'u cefnogwyr yn ymgyrchu yn erbyn y llywodraeth Llafur Llundain a'i bwriad i roi cymorth economaidd i wladwriaeth Twrci adeiladu argae a fydd yn golygu boddi ugeiniau o bentrefi Cwrdaidd.

Bydd rhyw 30,000 o Gwrdiaid yn colli eu cartref o godi'r argae.

Derbyniodd argae Pergau gymorth oddi wrth Brydain o dan y llwyodraeth Dorïaidd, er gwaetha'r dadleuon am effaith amgylcheddol y cynllun oherwydd fod llywodraeth Malaysia yn prynu arfau Prydeinig.

Uwchben yr oedd cannoedd o genedlaetholwyr a geisiodd rwystro gorymdaith ceir Lerpwl rhag cyrraedd y ffordd a redai dros ben yr argae.

Bwriad llywodaeth Twrci yw codi argae hydro-electrig Ilusu ar afon Tigris ryw 75km o'r ffin â Syria ac Irác, sef cadarnle'r diwylliant Cwrdaidd.

Cefnogir y cynllun $1.6 biliwn hwn gan Adran Diwydiant a Masnach llywodraeth Prydain trwy'r cwmni adeiladu Balfour Beatty, un o'r cwmnïau oedd yn rhan o gynllun dadleuol argae Pergau ym Malaysia.

Y digwyddiad arall oedd agoriad ffurfiol Llyn Celyn pan ddaeth mawrion Lerpwl ynghyd i gynnal y seremoni mewn pafiliwn lliwgar, agored, wrth odre'r argae.