Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

bont

bont

A chyn inni gyrraedd Pencader gwelsom eu Hallegro lliw'r cwstard yn tynnu i mewn i'r clais yn ymyl y bont sy'n croesi'r heol sy'n arwain i Landysul.

Mae'n gynddisgybl o Ysgol Gymraeg Pen y bont ac Ysgol Gyfun Llanhari.

A chynigiodd yr un gwr ddau swUt i minnau os awn, dywedais wrtho yr awn; a rhedais o heol y Bont Pawr oddi amgylch yr HaU yng nghanol y dref yn noethlyrnun; a dychrynodd rhyw wraig feichiog wrth fy ngweld, nes yr aeth yn sal.

Y sêr yn y ddrama oedd cyfaill da imi, John Ogwen gyda'i wraig Maureen Rhys, ac yn un o'r golygfeydd roedd bron yr holl gymeriade yn sefyll ar bont ac yn canu'r anthem genedlaethol.

Pan gyrhaeddais Pwll y Bont rhoddais y gêr i lawr yn ofalus ar y dorlan.

Gweithred gyntaf Cymdeithas yr iaith Gymraeg pan rwystrwyd trafnidiaeth ar Bont Trefechan, Aberystwyth.

Pan welodd ddau rwystr metel uwch ei ben sylweddolodd pe bai ef yn ymestyn ei gorff rhyngddyn nhw buasai'n gallu bod yn `bont' y gallai pobl gropian drosti i ddiogelwch.

Agor rhan o'r M4 ger Pen-y-bont.

Gyda'r nos yr un dydd, wedi mynd yn ychydig meddwach, rhedais yr un modd o ben isaf y dref, at y Bont Fawr, am swUt; a rhedodd Mr Lewis Thomas, Druggist, ar fy ôl gyda chwip y tro hwn, gan feddwl fy nghuro, a fy nhroi i fewn i rywle, cyn dangos ychwaneg o'm digywilydd- dra; ond methodd â fv nghyrraedd.

Bwriad y tasglu sy'n cwrdd ym Mhen-y-bont yw lleddfu'r ergyd i'r diwydiant yng Nghymru.

Ers ei sefydlu ym 1996, bu Iechyd Morgannwg Health yn gweithio gyd phartneriaid i sicrhau gwell iechyd i'r bobl sy'n byw yn Ninas a Sir Abertawe a Bwrdeistrefi Sirol Castell-nedd Port Talbot a Phen-y-bont.

Yn raddol, gwasgarodd pawb a gwthiodd Dilwyn, Rhian ac Ifan eu beiciau'n araf i ben y rhiw cyn dringo arnynt a theithio'n flinedig hyd bentref y Bont, heb ddweud gair.

Symudodd i Aberystwyth, yn teimlo ei fod angen newid, a thrwy weithio ar brosiect cymunedol ac aml-gyfrwng ym mhentref Cribyn, croesodd y bont rhwng byd celfyddyd gain a'r theatr, gan weithio am dair blynedd wedyn gyda Chwmni Cyfri Tri.

Ym mis Tachwedd gollyngwyd bloc o goncrid o bont ar ben tacsi a gludai'r rhai a oedd yn torri'r streic i'w gwaith, a lladdwyd y gyrrwr.

Yr adeg hyn aeth pont yr Hendre i lawr o dan wagen a llwyth o had alffalffa, a bu i'r gyrrwr a'r ceffylau farw yn y ddamwain; o'r herwydd 'roedd rhaid i Mrs Freeman fynd mewn cerbyd at yr afon, croesi ar y bont droed gyda'r basgedi menyn, a chael menthyg cerbyd Thomas Pugh i fynd at Drelew.

byddai 'n amhosibl cerdded yn erbyn y lli, ond wrth fynd i mewn yn ymyl y bont byddai 'n symud ar draws y cerrynt ac os câi ei ysgubo, yn nes at y bachgen yr ai ai ai on !

Wrth i ti nesa/ u at y bont fe weli filwr yn sefyll ar y tŵr.

Digwyddodd hyn hanner dwsin o weithiau, am nad oedd Jim wedi sylweddoli mai rowlio'r abwyd dros wely'r afon wnâi arbenigwyr Llangollen Fach, ond yr oedd ei fwydyn ef wrth angor blwm ym Mhwll y Bont.

'Beth sy' gen' i dwi'n 'i roi a beth dwi'n gael dwi'n 'i gadw,' meddai hi a phocedu'r goron.) Ailgychwyn o Bontarelan; lle mae'r ffordd yn gwyro i'r chwith rhyw hanner milltir tu hwnt i'r bont, gadael y car a cherdded ar hyd yr hen ffordd las sy'n mynd ar letcroes i fyny'r llechwedd i'r dde.

Aeth Jim i fyny am Bwll y Bont a chan fod yr ystlumod yn eu hanterth meddyliais ei bod yn amser i minnau ddechrau.

wrth fynd tros bont aberdeuddwr gwelsant gar y parch.

Datganodd y Cynghorydd RJ Wright bryder ynglŷn â chyflwr y bont.

Gyda'r canlyniad yna, pell iawn oedd y gobeithion am gyrraedd y rownd derfynol, ond fe'n tynnwyd i wynebu Pen-y-bont yn rownd yr wyth ola, a hynny ar y Strade.

Fe gewch o fewn cloriau'r rhifyn hwn o'r Bont rhyw arwydd bychan o'r goleuni a'r llwyddiant hwn.

Tra 'roeddwn ynghanol y sgarmes efo'r gwyniedyn mawr yn y Pwll Defaid, 'roedd Jim wedi mynd i brofedigaethau mawr ym Mhwll y Bont.

Beth am ystyried os oes angen ein brwydr fach ein hunain yn cychwyn eleni yn steddfod Pen-y-bont ar Ogwr.

Cyfareddir dyn wrth wylio'r cerbydau coch neu wyrdd tywyll yn mynd i mewn ac allan o'r twneli, gan esgyn neu ddisgyn o lefel i lefel, ac o bont i bont, uwchben hafn gul Afon Alvra.

Wedi'r holl dreialon, y morloi, llamyddion, rhwydi, creyr glas, a glas y dorlan yn nyddiau mebyd potsiars a gwenyn Cymag - mae dy rawd wedi ei redeg, a rhaid i eraill fynd dros grych pwll y bont eleni.

Cafodd gyfle i siopa rywfaint yn Heol y Bont-faen ar y ffordd, a chael sana a chig moch a bara, a hannar ffag efo Elsi ar y bws wedyn!

odOdd rhyw ~r fi i fynYy ar fy~ aeendtospo/ rtadd nu malth Cychwynnais at Lanrwst yn yr hwyr yn feddw iawn, a yrthials wrth bont Dolgarrog, a chysgais yno hyd Y bore "

gobeithient, trwy redeg ar draws y cae, gyrraedd y safle manteisiol hwn o flaen eu llongau, ac os byddai 'r rheini 'n dal i fynd aent ymlaen at bont trillwyn, a 'r llong gyntaf dan y bont fyddai 'n ennill.

Bu'r Ymofynnydd erioed yn ddolen rhwng yr aelodau a'i gilydd ac yn bont rhyngddynt a'r byd, a sicrhaodd Jacob fod y swyddogaeth bwysig yma yn cael ei chyflawni yn ystod ei olygyddiaeth ef, gan ei wneud yn gyfrwng mwy effeithiol nag a fu erioed.

Hi oedd bont hwyaf y byd.

aethant cyn belled a 'r bont bont beth pe bai o wedi taro 'i ben ar un o 'r cerrig mawr 'na?

Arhosodd Dilys yr ochr draw i'r bont a gweiddi, 'Rydw i'n mynd - wela i di heno.' Gwelodd Merêd fod rhaid ufuddhau ond gwnaeth hynny'n anfoddog iawn.

Yn Llangadog bu farw pedwar wedi i drên ddisgyn oddi ar bont a oedd wedi ei hysgubo i ffwrdd gan lifogydd.

Mi fydd y gwirfoddolwyr ym Mhen-y-bont yn ateb negeseuon e-bost o draws y byd.

Fe wyddwn i hynny cyn gynted ag y croesais y bont o'r cei yn Dover .

Dod â thollau i ben ar Bont Menai.

Roedd dros 100 awr o ddarlledu byw o'r Eisteddfod Genedlaethol ym Mhen-y-bont ar Ogwr, a chafodd nifer o raglenni Radio Cymru, gan gynnwys Stondin Sulwyn sydd fel arfer yn grwydrol, stondin ymysg bwrlwm y Sioe Frenhinol.

Ym Mhen-y-bont ar Ogwr y bwriadwyd cynnal Eisteddfod 1940, ond ofnai'r Llywodraeth y gallai'r dref fod yn darged i gyrchoedd o'r awyr.

Mewn rhai ardaloedd cred pobl fod anlwc yn siŵr o ddilyn os bydd dau berson yn siarad â'i gilydd wrth deithio o dan bont rheilffordd.

Disgynni ar dy ben i'r dŵr ac mae'r llifeiriant cryf yn dy gario i lawr yr afon ac o dan y bont.

Roedd hyn i gyd yn ddigon i godi'r gwrychyn i'r gorllewin o Bont Llwchwr, ac fe fuodd Carwyn James a Norman Gale wrthi'n cynllunio a pharatoi mor drylwyr ag a wnaethent cyn gêm Seland Newydd, 'nôl ym mis Hydref.

Hyd yn hyn bu'r afon yn llamu dros y creigiau geirwon ond cyn cyrraedd y bont nesaf a ffin y Warchodfa fe welwch bwll tyfn, llonydd yn y mawndir.

Testun y ddarlith a draddodwyd mewn cynhadledd ym Mhen-y-bont ar Ogwr eleni.

I fynd i Ysgol Gynradd rhadi i'r plant deithio i Bont-y-cymer lle mae hen ysgol wedi ei rhoi iddynt.

Beth bynnag yw'r nodau cyfathrebu, gellir eu seilio ar dwf effeithiol - o bont i bont.

Yn eofn, dechreuodd Jim bysgota gwaelod ym Mhwll y Bont?

Gyrru 'mlaen at y bont Wyddelig dros yr afon gerllaw i ffermdy gwag Llannerchirfon (Llannerch Yrfa ar y map OS).

Ffrwyth y chwilio yw casglu mai'r ysgolheigion crwydrad a oedd wedi bod yn bont rhwng y Trwbadwriaid a Dafydd ap Gwilym.

pan oedd o 'n agosau at bont trillwyn a newydd newid gêr i fynd yn araf drosti oherwydd ei chulni, petrusodd y peiriant unwaith neu ddwy ac yna gwrthododd danio o gwbl.

Yng nghanol 1999 byddwn yn dechrau darlledu gwaith Cynulliad Cenedlaethol Cymru gydag ymrwymiad o barodrwydd ac adnoddau fydd yn creu'r bont fwyaf effeithiol rhwng y sefydliad newydd a'r cyhoedd yn gyffredinol.

Buan y daethom i glyw bwrlwm afieithus y mân raeadrau wrth groesi'r bont tu cefn i Fwthyn Ogwen.

Y chwaraewr a wynebodd y gosb honno dan law'r dyfarnwr, Meirion Joseph, oedd asgellwr Pen-y-bont, Doug Schick, am iddo droseddu yn erbyn Andy Hill, a hynny pan oedd yr ymwelwyr yn ennill o dri phwynt i ddim.

Agor gwaith cwmni Ford ym Mhen-y-bont gan greu 2,500 o swyddi.

Dyma'r dolenni a glyma'r mudiad yn deulu, a ffurfid y bont rhyngddo a'r byd ac â'r byd ac yntau, drwy'r erthyglau amrywiol a gynhwysid ynddo o fis i fis.

Ymysg y beirdd a wahoddwyd i orsedd gyntaf y Fro roedd Edward Evan (lorwerth Gwynfardd Morganwg) o Aberdâr, Edward Williams (Gwilym Fardd Glas) o Ferthyr a'r Bont-faen, William Moses (Gwilym Glan Taf) o Ferthyr a Thomas Evans (Tomos Glyn Cothi).

Ac os oes gen ti bensil a phapur, myn sgwrs hefo'r hen frawd hwnnw sy'n torri metlin wrth Bont-y-graig.' 'Hefo Robert Jones?' 'Wn i ddim be' ydi'i enw fo.

Yr oedd y bont fawr yn un filltir, un fil, saith gant a phum llath o hyd.

Cychwyn o Lanelwedd a chroesi'r bont dros afon Gwy i Lanfair-ym-Muallt.

Mae'r grwp sy'n gweithio ym Mhen-y-bont ar Ogwr yn gobeithio y bydd bobol ifanc - sy'n lladd eu hunain fwy-fwy'r dyddiau hyn - yn defnyddio'r gwasanaeth cymorth yma.

Cerddad wnaethon ni i draeth y Foryd, i lawr drwy Bont a Llanfaglan, ac er ei bod hi'n reit oer pan gychwynnon ni, erbyn i ni gyrraedd Eglwys Llanfaglan mi oedd yr haul yn twnnu'n braf a minna'n gweld y môr ymhell o'n blaena' ni'n las, las, las.

Pan ddaethpwyd at bont dros yr afon Coirib fe gyfareddwyd Merêd gan y cannoedd o eogiaid yn ystwyrian yn ddioglyd ar wely'r afon a mynnodd aros yno i'w gwylio.

Trotiodd Barnabas a Ned drwy'r cyfan yn ddidaro, a buan iawn roedd gūr a gwraig Brynmawr yr ochr draw i'r bont fawr ar eu ffordd i'r Hengwrt.

Roedd mwy na digon ar gael, er fod galw y pryd hynny am weinidog ar ofalaethau heb fod yn fawr, megis Parc a Moelgarnedd; Tal-y-bont a Llidiardau; Celyn ac Arennig; Cwm Tirmynach a Phant-glas; a Rhydlydan a Thŷ Mawr.

Mewn bwthyn bychan, yr Hafod, heb fod ymhell o Bont y Gromlech yr oedd yn byw, a cherddai yn ol a blaen i'r chwarel bob dydd.

Ar Fwlch y Rhiwgyr y bu hynny, wrth fynd o'r Bermo i'r Bont-ddu ar hyd Llawllech.

wneud hynny, gallai gryfhau'r dysgu gan mai'r llafaredd yw'r modd ieithyddol mwyaf hwylus a chyflym i fod yn bont rhwng: * athrawon, disgyblion a'r deunydd pynciol,

Cerdda Iolo dros y bont tuag at y porth.

Yn frodor o Aberdâr, y mae'n byw yn Nhal-y-bont ger Aberystwyth ac yn ddarlithydd yn y Gymraeg yng Ngholeg y Brifysgol Aberystwyth.

Erbyn hanner awr wedi un roedd Alun a Bob, y ci defaid du a gwyn, yn sefyll ar bont y pentref yn aros am Bleddyn.

gwaeddodd huw huw am y bont, bois !

Aeth llond bws o Balestiniaid dros y bont.

Byddai'r goets yn aros wrth y Bont Fawr yn Llanrwst a thra byddai osleriaid yr Eagles yn newid y ceffylau, byddai rhai o'r boneddigion yn taflu arian i'r afon a byddai Twm yn neidio i'r gwaelod i'w codi.

ie, llais rhywun, heb os nac oni bai, o gyfeiriad yr afon, a chlywodd ef ddwywaith, deirgwaith rhwng taranu gwyllt y dyfroedd, o rywle y tu isaf i 'r bont.

PENDERFYNWYD pwyso ar y Cyngor Sir i uwchraddio'r bont cyn gynted â phosibl oherwydd y drafnidiaeth drom a ddefnyddia'r ffordd.

Y boen yn ormod iddo fo mae'n debyg." Safodd y pump ar y bont i wylio'r llanciau'n cael eu cario i'r ambiwlans er mwyn mynd i'r ysbyty am driniaeth.

Bydd yr anlwc yn dod boed y bobl yn cerdded o dan y bont neu'n teithio mewn car neu drên.

Ar ben deheuol y bont fawr roedd dau dyn yn yfed te mewn bocs arwyddo.

ac wrth gwrs bont y Tay,' meddyliodd.

tra eisteddai 'n amyneddgar yno y sylweddolodd mor uchel a ffyrnig oedd yr afon, a phenderfynodd fynd i ben y bont i edrych arni.

Gartref, dilynodd BBC Radio Wales y digwyddiadau mawr - y Sioe Frenhinol, Gwyl y Gelli a'r Eisteddfod Genedlaethol ym Mhen-y-bont ar Ogwr.