Ceir hanes ym Muchedd Cadog sydd yn debyg i'r hyn a welir yn y Mabinogi, er na ellir dweud eu bod yn agos iawn.

Cynnwys traddodiadau Cadog Sant a Llancarfan gyfeiriadau at Iwerddon ac at saint Gwyddelig, Finnian Sant yn arbennig.

Dro arall daw Cadog yn êl o Gaersalem a chaiff fod perthynas eiddigeddus wedi llad ei gefnder, digwyddiad sy'n dod ag atgof o'r arwyr yn dychwelyd o Iwerddon ac yn cael fod Caswallon wedi lladd Caradog fab Brên.

Yn olaf, fel y gwelwn yn nes ymlaen, mae'n ddiddorol sylwi bod Cadog yn newid ei enw tua diwedd ei fywyd a'r enw newydd yw Sophias, sef pwyll.

Fe orchymyn Cadog i'w wŷr ddod ê gwartheg o unrhyw liw a thrwy ddylanwad dwyfol troir hwyn'n goch a gwyn fel y deuant o flaen y llys.

Llygoden yn unig a geir yn y Vita, ond fe ddeil Cadog y creadur bach a rhwyma hi wrth ei throed.

Fe ddeil Cadog y llygoden, rhwyma hi wrth ei throed ac ê i chwilio am linyn hir.

Yr wyf yn cyfeirion at Fucheddau saint megis Cadog, Gildas, Carannog a Phadarn, a gyfansoddwyd yng Nghymru yn yr unfed ganrif ar ddeg a'r ddeuddegfed.

Mae'n edrych ar y gogledd fel rhanbarth twyllodrus, barbaraidd, ac yn y Vita Cadoci adroddir hanes goruchafiaeth Cadog ar Faelgwn a'i fab, Rhun, a ddaethai i Went i ysbeilio ac i ddiffeithio'r wlad.

Mae natur yr hanes yn wahanol, gan fod Duw yn defnyddio'r llygoden i gynorthwyo Cadog, ond fe welir y sant yn dal llygoden yn ei law ac yn ei rhwymo ê llinyn, elfennau nas ceir yn yr hanesion eraill.

Yn êl y Vita Cadoci, fe ddychwel Cadog o Iwerddon ac ê i Frycheiniog i astudio dan gyfarwyddyd ysgolhaig adnabyddus.

Ym Muchedd Cadog fe geir dadl rhwng Arthur a Chadog am wartheg yr oedd yn rhaid i'r sant eu talu i'r brenin.