Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

chweched

chweched

Sefydlwyd hon yn y chweched ganrif pan anturiodd Sant Aelhaearn, sant o Gegidfa Maldwyn ac un o ddisgyblion Beuno, i Lanaelhaearn o Glynnog Fawr, ryw bedair milltir i ffwrdd.

Rhannodd y ddau bartneriaeth enfawr o 250 am y chweched wiced.

Dyma felly gyfeiriad sy'n nodi Arthur fel patrwm o'r milwr perffaith, a phe gallem gredu fod holl destun y Gododdin, fel y mae traddodiad yn honni, yn waith bardd o'r chweched ganrif, gallem ddweud fod gennym yma grybwylliad o Arthur o fewn canrif, neu lai, i'w gyfnod ei hyn.

Clybiau Llangefni a Bodedern oedd yn gydradd drydedd efo Clwb Dwyran yn bumed a Llangoed yn chweched.

Ail flwyddyn y chweched, ac yn gyfarwydd ag enw merch o'r pumed dosbarth nad oedd yn neb.

Eisiau siarad â dyn yr oedd hi, dyn cymharol ifanc ddeng mlynedd yn ôl, a dywedai wrthyf, 'Mae hi'n unig yma, ac yr ydw i'n fed-up - yn union fel petai hi'n ferch ifanc heb oed, heb boints ar nos Sadwrn, yn defnyddio iaith a oedd yn gymhwysach i'r Chweched Dosbarth nag i Frenhines Llên y Cymry.

Mae'r ddrama gerdd yn seiliedig ar hanes y dywysoges heledd, chwaer y tywyssog Cynddylan a'u cartref ym Mhengwern (Amwythig heddiw) tua'r chweched i'r seithfed ganrif.

(c) Y Chweched Ban mewn 'Cainc Ddeublyg Hir'.

Y mae'n bosibl ei bod wedi trigo mewn cell meudwy ar Ynys Llanddwyn, Sir Fôn, rywbryd yn y bumed neu'r chweched ganrif.

R'yn ni'n trio gwitho'n galed a joio hefyd." Mae Rhys Evans sy'n actio'r prif gymeriad ar y llwyfan bron trwy gydol y perfformiad - dyna pam yr aeth Laurel Davies am ddisgybl chweched dosbarth ar gyfer y gwaith.

Ar y chweched o Fai, dychwelodd i Abergele unwaith eto.

Bwriadai gychwyn ei ympryd ar y chweched o Hydref, 1980.

Gwyddai hefyd y byddai ei fam - fel rhyw fath o ymddiheuriad dros beidio â' i amddiffyn pan gosbid ef - yn gwthio chwecheiniog, neu hyd yn oed swllt, yn llechwraidd i'w law, ac roedd hynny'n ei blesio'n iawn ac yn tanseilio datganiad f'ewythr, "Wel, os na halwn ni ef bant i'r ysgol, rhaid ei gadw fe'n brin o arian a chadw disgyblaeth iawn arno." Pan ddechreuodd Dic fynd i Ysgol Ramadeg Derwen, i'r Dosbarth Cyntaf, roedd yn cael mwy o arian poced mewn wythnos nag a gawn i am fis pan oeddwn yn y Chweched Dosbarth.

Braint oedd mynd o Dyddewi, cartref nawddsant Cymru, i Landdewi, lle yn ôl traddodiad y cyflawnodd Dewi Sant lawer o wyrthiau yn y chweched ganrif, i gyhoeddi i gynulleidfa o dros wyth gant o bobl fod yr Arglwydd Iesu Grist yn dal i iacha/ u trwy rym ei Eglwys a hynny am ei fod Ef yn ddigyfnewid yn Ei gariad, - "yr un ddoe, heddiw ac yn dragywydd." Ar ôl y cyfarfod dywedodd amryw fod y syniad o'r lesu yn iacha/ u yn yr ugeinfed ganrif yn un hollol newydd iddynt.

Addysg Saesneg oedd fy addysg i hyd nes i mi gyrraedd y chweched dosbarth yn y 'County' ac astudio Cymraeg, ond y Gymraeg oedd fy iaith gyntaf bob cam o'r ffordd.

* Cyngor Cyllido Addysg Bellach sy'n darparu cyrsiau mewn colegau chweched dosbarth, colegau trydyddol a cholegau addysg bellach; darparu cymorth i sefydliadau addysg gymunedol gan gynnwys Mudiad Addysg y Gweithwyr (WEA) ac i gyrff gwirfoddol addysg a gwaith ieuenctid gan gynnwys Urdd Gobaith Cymru a Mudiad Ffermwyr Ifainc;

Ond yn y chweched dosbarth yn ysgol Port.

Yn gyfochrog â'r ddau gyfeiriad hyn mewn hen gerddi, y mae'n werth crybwyll y ffaith fod pedwar neu bymp o bersonau o'r enw Arthur yn hysbys yn y chweched a'r seithfed ganrif, yn benaethiaid neu fân frenhinoedd, yng Ngogledd Prydain, yn Iwerddon ac yng Nghymru.

Dyna fel y bu hyd at y bumed a'r chweched ganrif pan ddechreuwyd yr ymdrech fawr i wneud Cristnogion o'r Cymry.

Ceir llawer o draddodiadau ar lafar gwlad a dywed un ohonynt i eglwys gael ei hadeiladu yn y chweched ganrif o barch ac anrhydedd i Dewi Sant.

Bydd talu Tal Ail-ddarlledu yn rhoi'r hawl i'r Cynhyrchydd ganiatau dau ddarllediad arall cyhyd a bod y pedwerydd darllediad o fewn pedair wythnos i'r trydydd a bydd talu ail Dal Ail-ddarlledu yn rhoi'r hawl i'r Cynhyrchydd ganiatau dau ddarllediad arall cyhyd a bod y chweched darllediad o fewn pedair wythnos i'r pumed.

A byddi'n yfed dŵr wrth fesur, chweched ran o hin, ac yn ei yfed o bryd i'w gilydd.

Yr hyn a newidiodd agwedd Alun Llywelyn-Williams at y Gymraeg oedd i'w dad fynnu ei fod yn astudio'r pwnc yn y Chweched Dosbarth.

Ac ar y chweched nosonroedd yn un o'r gloch cyn iddyn nhw droi'n ôl i'r bwthyn.

Mae Craig White 89 heb fod mâs a rhannodd e a Thorpe bartneriaeth o 166 am y chweched wiced.

Fe'i gwelwyd yn Ethiopia yn y chweched ganrif ac fe achosodd filoedd o farwolaethau yn yr Amerig yn y bymthegfed ganrif.

Mae Ipswich yn drydydd yn yr Uwch Gynghrair ar ôl ennill 1 - 0 yn Lerpwl, sy nawr wedi syrthio i'r chweched safle.

Dechreuodd Pakistan y dydd yn dda gyda Yousouf Youhana a'r capten Moin Khan yn ychwanegu 62 am y chweched wiced.

Er ei bod wedi ei lleoli yng nghyfnod Maelgwn Gwynedd, yn y chweched ganrif, 'roedd iddi hi neges amserol iawn, sef dyfodol ysbrydol a diwylliannol Cymru ar ôl blynyddoedd barbaraidd yr Ail Ryfel Byd.

Mae'r farn yn gyson ag arferion caoloesol a gwelir llyfrau penyd o'r chweched ganrif hyd at yr unfed ganrif ar ddeg yn gosod cyfnod o saith mlynedd am lofruddiaeth.

Yn ystod y bumed a'r chweched ganrif, llwyddasant i feddiannu rhannau helaeth o'r wlad a adwaenir heddiw fel Lloegr.

Mae Dominic Dale, o Lanfihangel ar Arth, drwodd i chweched rownd Pencampwriaeth Snwcer Liverpool Victoria Prydain.

Adargraffiad o'r chweched llyfr yn y gyfres wreiddiol a doniol am Rala Rwdins a Rwdlan.

Fe ddaw ei eiriau am y rhan o wisg pen Rhiannon a ddylasai guddio'i hwyneb ag adlais o gynghorion Tertullian ar wisg gwragedd, a llenni'n arbennig, a hefyd o eiriau canon y chweched ganrif sy'n gorchymyn i wragedd clerigwyr wisgo llenni.

I chi, wŷr a merched ifainc y Chweched Dosbarth, mae gwaith Kate Roberts fel gwaith o oes o'r blaen.

Mi gymrodd dipyn o amser i'w gwneud rhwng hel bocsus o siopa'r pentre a bod amser y brawd oedd yn y chweched dosbarth yn yr 'ysgol ganolraddol' yn brin, a hefyd nad oedd yr arfau þ lli a morthwyl a spocshef a chþn coed ddim llawer iawn gwell na'r arfau oedd gan y Bardd Cocos yn gwneud trol þ lli a chryman a morthwyl oedd ganddo fo.

Fy nheimlad i ynghylch 'Dwy Gerdd' bob amser (hyd yn oed pan astudiem Cerddi yn y Chweched Dosbarth yn Nhytandomen, newydd gyhoeddi'r llyfr) yw mai ei man cychwyn, ei hysmudiad sylfaenol fu serth a rhyw fath o fethiant a fu ynghylch hynny.

Braidd yn siomedig oedd gweld dwy sengl newydd y grwp ond yn crafu eu ffordd i'r deg uchaf yr wythnos diwethaf ond does yna ddim amheuaeth er hynny y bydd eu chweched albym, Know Your Enemy, yn mynd yn syth i rif un yn siart y recordiau hir.

Maen nhw nawr 11 y tu ôl i Wigan, sy'n chweched.

Wrth gyfiawnhau cynnwys clychau gwartheg yn symudiad araf ei Chweched Symffoni, mynnodd Mahler mai dyna'r sŵn dynol agosaf oll at yr awyr a'r unigeddau.

Ymledodd y ddadl drwy'r llys ac i'r strydoedd a'r tai, i'r clybiau a'r tafarndai, a hyd yn oed i chweched dosbarth yr ysgol.

Ar y chweched ar hugain o Chwefror ym Mhlas hedd bu farw Mr Joseph Bratt (Joe) gynt o "Mount View%, Ffordd Glynne, yn wyth deg wyth oed.