Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

cymru

cymru

Aeth yn ei flaen i sôn am yr angen i baratoi Cymru ar gyfer hunan lywodraeth; siaradodd Fred Jones am yr angen i fynnu gwell triniaeth i'r iaith Gymraeg, a thraddododd Lewis Valentine ychydig eiriau am bwrpas ac amcanion y blaid.

Ac eto, tra bo pobl gwledydd y Baltig yn ystwyrian a phleidleisio tros ryddid, y mae mwyafrif pobl Cymru'n dotio cael eu sarhau a'u sathru.

Crewyd hanes diwylliannol wrth i BBC Cymru lansio'r darllediad Cymraeg cyntaf erioed o'r Teletubbies. Yn ôl pob sôn, mae plant ifanc wrth eu bodd gyda'u ffrindiau hollddysgedig newydd.

Cadarnhaodd Donal Lenihan, rheolwr Llewod 2001, ei fod wedi siarad â Graham Henry, ac iddo orfod cael caniatad Undeb Rygbi Cymru i wneud hynny.

Bwriad Gweithrediaeth Rhaglenni Ewropeaidd Cymru yw cael arian o Ewrop i weithio dros Gymru.

Ac am gymoedd diwydiannol de Cymru mae'n dweud: 'But industrialism is the destroyer of all nationhood, reducing men to hands and community to mass.

Dewisodd yr awdur ymdrin â phum thema sy'n ganolog i'r cyfnod hwn - Cymru a Chymreictod, Bywyd Bob Dydd, Crefydd ac Addysg, Deffro Diwydiannol a Brwydr y Bobl.

Cyhoeddodd Gwynfor Evans ei fod yn bwriadu ymprydio, hyd farwolaeth pe bai raid, hyd nes y câi Cymru ei sianel ei hun.

Crynhoi'r cyfan ynghyd ( drwy gyfrwng cerddi'r Eisteddfod yn ystod dau ddegawd olaf y ganrif ), a diweddu'n weddol optomistaidd ar ôl canrif gythryblus, gan edrych ymlaen at gyfnod newydd cyffrous yn hanes Cymru, ond gan sylweddoli ar yr un pryd fod problemau yn bod yng Nghymru o hyd, ac y bydd sawl brwydyr i'w hymladd yn y dyfodol.

Ar yr un pryd, mae nifer o'i luniau wedi'u hysbrydoli gan lefydd lle nad yw ôl dyn mor amlwg, y rhan fwyaf o'r rheiny eto yng Ngogledd a De Cymru, yn arfordir a mynydd-dir.

Cyllidir y rhan fwyaf o waith Cymraeg i oedolion gan Gynghorau Cyllido Addysg Bellach ac Uwch Cymru.

Adeiladu ar achlysur lansio llwyddiannus Cymru'r Byd y BBC i sefydlu gwasanaeth dyddiol Cymraeg o safon ar gyfer siaradwyr Cymraeg ar draws y byd.

Atebolrwydd: Mae'r Quango hwn fel pob Quango arall yn atebol i'r Swyddfa Gymreig trwy'r Ysgrifennydd Gwladol nid i bobl Cymru.

Cyn-wicedwr Morgannwg, Colin Metson, yw capten Cymru - ond mae e yn Bermuda, sydd bellach yn un o brif wledydd criced y byd, gyda Thîm yr MCC.

Bydd y Grwp Addysg nawr yn dechrau ymgyrch gref yn erbyn Unben Addysg Cymru a'r Quangos, a thros Gyngor Addysg i Gymru.

Ar ambell brynhawn Sadwrn yn yr haf âi â ni am dro i fyny at y Marchlyn am bicnic, ac yno ar lan y llyn adroddai hanesion am arwyr Cymru Fu wrthym.

Bydd gan ugeiniau o gymdeithasau ledled Cymru eu cofion eu hunain amdano.

Bydd Cymru yn gobeithio curo Samoa am y tro cynta mewn deuddeg mlynedd yn Stadiwm y Mileniwm yfory.

Canolfan Ewropeaidd Cymru - Sefydlwyd Canolfan Ewropeaidd Cymru fel consortiwm o awdurdodau cyhoeddus, rhanbarthol a lleol.

Cymru 0 - 3 Brasil.

Cafodd ei chynhyrchu gyda chymorth Bwrdd yr Iaith Gymraeg a Chyngor Llyfrau Cymru.

Anffawd Cymru yw nad yw hi'n ynys.

BBC Cymru: Gair gan bawb cyn ffarwelio.

Cafodd y beirdd hyn gyfle hefyd i gymdeithasu â phrydyddion eraill yng nghymoedd de-ddwyrain Cymru, a hwy oedd y cyntaf i feistroli'r cynganeddion a mesurau cerdd dafod.

'A sêr tîm Abertawe yw sêr tîm Cymru.

Cysylltwch a chyfeillion trwy anfon un o gardiau ebost arbennig BBC Cymru'r Byd.

Cefnogaeth eang ledled Cymru (71%) i ddefnyddio'r Gymraeg.

Cwmni gwyliau beicio yng Nghaernarfon yn cynnig gwyliau yn Eryri a Mon yn bennaf yn ogystal a gwyliau beicio hyd Lon Las Cymru - llwybr seiclo cenedlaethol Cymru rhwng Caerdydd a Chaergybi.

Ar y llaw arall y mae'r ymfudwyr yn fynych iawn wedi eu magu yn y gred mai rhan o Loegr yw Cymru ac mai bod yn amrwd ac anghwrtais y mae'r Cymry Cymraeg wrth fynnu siarad yr iaith.

Dilynwch y siart ar BBC Cymru'r Byd bob wythnos.

Dim ond gelynion Cymru a Chymreictod sy'n honni y buasai'r cenedlaetholwyr Cymreig wedi cydweithredu'n llon â'r Ellmyn petai lluoedd Hitler wedi goresgyn Prydain.

Bydd y rhaglenni hefyd yn rhoi sylw i rai o'r ymdrechion codi arian gwirion a gwahanol sy'n digwydd ar hyd a lled Cymru ac yn rhoi hanes yr unigolion a'r mudiadau a dderbyniodd arian gan Blant Mewn Angen y llynedd.

Cyhoeddodd Cyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru ddatganiadau ar y Ddeddf Elusennau, Y Ddeddf Iaith a'r loteri genedlaethol arfaethedig.

Brwydrodd rhai o aelodau seneddol Cymru i gael Mesur Iaith drwy'r Senedd, er mwyn sefydlu'r egwyddor fod y Gymraeg a'r Saesneg yn gydradd.

Bun flwyddyn hynod brysur i BBC Adnoddau, Cymru.

Daeth y flwyddyn â dau ddatblygiad cyffrous i BBC Radio Wales - lansio ei opera sebon ddyddiol gyntaf a thonfeddi FM newydd ar draws coridor yr M4 a Gogledd Cymru, gan roi derbyniad gwell.

Caiff yr uchafbwyntiau eu dangos fin nos, yn ystod yr oriau brig, gan ddechrau nos Wener gydag uchafbwyntiau Cymru v Ariannin am 8.00pm.

Branwen Jarvis - Cymru, Cymraeg, a'r Dyneiddwyr.

BBC Cymru Wales yw'r unig ddarlledwr sy'n cynhyrchu gwasanaethau yn y Gymraeg a Saesneg ar radio, teledu ac ar-lein, gan adlewyrchu bywyd a thalentau Cymru yn eu holl amrywiaeth mewn rhaglenni a gynlluniwyd yn benodol ar gyfer cynulleidfaoedd yng Nghymru.

'Ar y cyfan dwi ddim yn erbyn y cynllun - yn enwedig os yw e'n mynd i helpu tîm Cymru.

Credwn mai'r Gymraeg yw priod iaith Cymru ac y dylid cydnabod y Gymraeg a'r Saesneg fel ieithoedd swyddogol.

Daeth Cymru mor agos i guro'r Goliath o dîm o Awstralia yn rownd gyn-derfynol Cwpan Rygbi Cynghrair y Byd yn Stadiwm McAlpine yn Huddersfield, neithiwr.

Bu ffigurau cynulleidfaoedd teledu yn dda yn gyffredinol, gan adlewyrchu gallu cystadleuol cynnyrch BBC Cymru, a thra bo rhywfaint o bryder ynglyn â safle presennol BBC Radio Wales, mae arwyddion bod y penderfyniadau strategol, golygyddol a phroffesiynol cywir yn cael eu gwneud i adfywio'r orsaf.

Daeth yn rhan nid dibwys o ddychymyg Cymru - yn rhan bwysig o ddychymyg rhai o'i haneswyr (haneswyr o fath gwahanol iawn i RT Jenkins, ond haneswyr serch hynny), ac yn rhan o weledigaeth hanes rhai o'i beirdd yn ogystal.

Cyn cychwyn ar y cyrch ar Ruthun roedd ei ddilynwyr wedi'i goroni yn Dywysog Cymru.

Byddwn yn cadw mewn cysylltiad cyson â nhw ac yn monitro'r sefyllfa yng ngwahanol ardaloedd Cymru.

Ar yr un pryd rydym yn gweithio gyda chydweithwyr yn Llundain i sicrhau y caiff Cymru ei phriod le ymhob cynnyrch rhwydwaith.

Diffyg diddordeb oedd y peth tristaf am etholiad y Cynulliad ac onibai am lwyddiant rhyfeddol Plaid Cymru, yr unig stori fyddai wedi mynd a bryd y wasg oedd y nifer isel a bleidleisiodd.

Ar ôl cael cymaint o brobleme sgoAo roedd Cymru wedi rhoi'r bêl yn y rhwyd bedair gwaith yn y gêm gynta hebddo, a hynny yn erbyn Lloegr.

Ac yn ail, y mae'n ystyried y cysylltiad rhwng brwydr Cymru a'r cyfnewidiadau chwyldroadol yn Nwyrain Ewrob.

dim ond trwy gymhwyso'n syniadau i ateb anghenion darlithwyr, myfyrwyr a chyflogwyr cymru y daw llwyddiant.

Canys trasiedi eironig a chwerw yw Prifysgol Cymru, ffrwyth pennaf deffroad cenedlaethol y werin Gymreig a Chymraeg.

Dathlodd Dafydd Du agoriad hanesyddol Cynulliad Cenedlaethol Cymru ar yr awyr gyda Carnifal y Cynulliad yn fyw o dir Castell Caerdydd.

Cafwyd rhywbeth hefyd nad oedd yn gyfyngedig i sefyllfa Cymru'n unig.

Cymru ar hyn o bryd sy'n bedwerydd yng ngrwp pump, ar ôl colli ym Melarws a chael gemau cyfartal gyda Norwy a Gwlad Pwyl.

Bu hon yn flwyddyn arwyddocaol i BBC Cymru gyda chynlluniau ar gyfer darllediadau'n ymwneud â sefydlu'r Cynulliad Cenedlaethol yn cael eu cwblhau, a'r goblygiadau ehangach sydd i ddarlledu o ganlyniad i greu'r corff newydd.

Bu digon o drafod ganddynt ar lên Cymru yn gyffredinol, o Ganu Llywarch Hen i Tywyll Heno, o Drws y Society Profiad i Un Nos Ola Leuad.

Cynhyrchodd BBC Cymru ddwy gyfres deledu amlwg i ysgolion - Landmarks a History File.

caiff addysg busnes a rheolaeth i siaradwyr cymraeg hwb sylweddol y flwyddyn nesaf pan agorir canolfan newydd trwy gydweithrediad menter a busnes a phrifysgol cymru.

Ar y rhaglen radio, Wythnos Gwilym Owen, ddydd Llun dywedodd ei fod yn rhoi'r bai i gyd ar Adran Ddrama Cyngor Celfyddydau Cymru.

Bydd premiere byw y gwaith yn Neuadd Dewi Sant ar Fawrth 1 gyda darllediad ar y teledu ddydd Sul, Mawrth 5 ar BBC 2 Wales/Cymru.

Beth bynnag arall oedd ym meddyliau'r seneddwyr wrth basio deddfau o'r fath, y mae'n amlwg eu bod am ysbeilio'r Gymraeg a'r Wyddeleg o unrhyw statws cyfreithiol ac i wrthod unrhyw le iddynt ym mywyd gwleidyddol Cymru ac Iwerddon.

Cerddi eraill: Pryddest dafodieithol Dyfnallt Morgan am y llen yn disgyn ar Gymreictod, ar ddiwylliant Cymraeg ac ar yr iaith yn rhai o gymoedd De Cymru, a ffafriai Saunders Lewis, a hi oedd y bryddest orau o bell ffordd.

Ar y Post Cyntaf dwedodd un o hyfforddwyr Cymru, Geraint John, bod y tîm wedi dechrau'n dda.

100,000 o lowyr Cymru yn mynd ar streic am 20 diwrnod i gadw'r gwahaniaeth cyflog rhwng gweithwyr crefft a'r di-grefft.

Cafodd Abertawe y fuddugoliaeth gyffyrddus yr oedd pawb yn ei ddisgwyl yn Cross Keys neithiwr, buddugoliaeth all olygu y byddan nhw'n dathlu ennill Pencampwriaeth Cynghrair Rygbi Cymru a'r Alban ddydd Sadwrn.

Cymerai fap o Gymru fel objet trouve/ ac fel arwydd o holl hanes Cymru, eidiwylliant a'i chymunedau.

ADAM PRICE sy'n cloriannu adroddiad dadleuol diweddar ar economi Cymru.

Cedwais yn agos i bedwar cant o'i lythyrau a chyfrifaf ef yn un o'r llythyrwyr gorau a welodd Cymru errioed.

Casnewydd enillodd y gêm fawr ar frig Cynghrair Rygbi Cymru a'r Alban neithiwr.

Cafodd wobr y Cyflwynydd Gorau am ei ddarllediad o angladd Diana, Tywysoges Cymru; Dewi hefyd oedd Newyddiadurwr Cymreig y Flwyddyn yng ngwobrau BT ym 1998.

Cydnabyddwn oblygiadau'r ffaith fod y Gymraeg, i bob pwrpas, wedi cael ei halltudio o fywyd swyddogol Cymru tan yn ddiweddar iawn.

Bu cynnydd calonogol o ran creadigrwydd cynhyrchu rhaglenni o fewn holl wasanaethau BBC Cymru.

chwalwyd breuddwydion cymru o chwarae yn ffeinals cwpan y byd unwaith eto.

Ailargreffir rhai copiau o CYMRU 2000.

Collodd y Blaid Lafur seddi i Blaid Cymru mewn manau oedd unwaith yn ei cadarnleoedd.

COF CENEDL XVI - YSGRIFAU AR HANES CYMRU Gol.

Arolygu safle ac amserlen BBC Radio Wales er mwyn cryfhau ei hapêl gyffredinol i gynulleidfa eang ar draws Cymru gyfan, ac i alluogi'r orsaf i gystadlu'n effeithiol gyda gwasanaethau newydd.

Dim ond BBC Cymru sy'n darparu rhaglenni Cymraeg i ysgolion ac eleni enillodd y gyfres addysg rhyw Secs-i y wobr am y rhaglen orau i bobl ifanc yn yr Wöyl Ffilm a Theledu Celtaidd.

Dafydd Huw Jones, Cadeirydd Cymdeithas Cerdd Dant Cymru.

Ar ol gorchfygu rhannau helaeth o dde Cymru yn yr unfed ganrif ar ddeg a'r ddeuddegfed ganrif lluniodd y Normaniaid arglwyddiaeth o Frycheiniog a'i galw'n Brecknock, eu ffordd hwy o geisio ysgrifennu ac ynganu'r ynganiad lleol Cymraeg ar yr enw - Brechenog.

Derbyniant grantiau cymharol fach gan Gyngor Celfyddydau Cymru, ond mae eu bodolaeth yn dibynnu'n fwy ar werthiant, hysbysebion lleol, a gweithgareddau codi arian lleol, sydd ynddynt eu hunain yn isgynhyrchion cymunedol pwysig.

Cynhaliwyd yr arddangosfa ynghyd â chyfarfod Plaid Cymru yn y dref a'r bwriad oedd dangos y posibiliadau o ddefnyddio safleoedd diffaith fel hwn i greu canolfannau celf a meithrinfeydd diwydiannau celf.'

Cyferiwn at Mrs Lilwen Howard, West Park Dr, a Mrs Louisa Williams, gynt o Green Ave ond yn awr yn byw yn De Breos Dr Cludwyd Mrs Howard i gael triniaeth yn Ysbyty'r Brifysgol Caerdydd, a Mrs Williams i Ysbyty Tywysoges Cymru, Penybont.

Bu Plaid Cymru yn rhyddach i ganoli'n gyfan gwbl ar ei gwaith gwleidyddol, canys dyna ei gwir phwrpas.

At hynny, y mae'r Gymdeithas wedi galw am y canlynol: bod y Swyddfa Gymreig yn comisiynu ac yn noddi prosiect ymchwil ar 'Ddefnydd yr Iaith Gymraeg mewn Cynllunio'; - y dylai pob awdurdod cynllunio lleol roi ystyriaeth i'r Gymraeg yn eu Cynlluniau Datblygu Unedol, gan mai'r Gymraeg yw priod iaith Cymru a'i bod hi'n etifeddiaeth gyffredin i holl drigolion Cymru; - y dylai pob awdurdod cynllunio lleol gynnal arolwg o gyflwr yr iaith yn eu hardaloedd, a llunio strategaeth iaith a fydd yn ffurfio polisïau i warchod a hyrwyddo'r iaith yn eu hardaloedd; - bod y Swyddfa Gymreig yn rhoi fwy o arweiniad i'r awdurdodau cynllunio lleol, ac yn cyhoeddi canllawiau fwy manwl ar ba fath o bolisïau y dylid eu mabwysiadu er gwarchod a hyrwyddo'r iaith.

Am y gwyddant yn eu calonnau y dylai Cymru fod yn ymreolus y mae ganddynt gydwybod Gymreig na rydd lonydd iddynt, gan wneud gwarth eu hannheyrngarwch yn fwy llidus.

Allan gyda'r tîm mae John Hardy, gohebydd pêl-droed BBC Radio Cymru.

Cred Cymdeithas yr Iaith Gymraeg fod lle unigryw ac arbennig i'r iaith Gymraeg yng Nghymru fel priod iaith Cymru ac y dylid cydnabod yr egwyddor hon yn swyddogol mewn deddf gwlad.

Dangosodd yr aelodau fod gan y Cyngor swyddogaeth bwysig wrth ddatblygu polisi darlledu o fewn Cymru, ac mae hyn yn sicr o gael effaith arwyddocaol ar y berthynas a ddatblygir rhwng y Cyngor ac aelodau Cynulliad Cenedlaethol Cymru.

Cynnal arolwg o holl gynyrchiadau BBC Cymru er mwyn sicrhau eu bod yn adlewyrchiad digonol o amrywiaeth diwylliannol ac ethnig Cymru ac y caiff materion portreadu eu monitro'n systematig.

Ar bnawn o heulwen tanbaid ym mis Mai eniUodd Cymru, bron yn anhygoel, o bedair gôl i un.

Bydd eich cyfeiriad yn cael ei ychwanegu at restr BBC Cymru'r Byd.

Dilynodd Away At Home hyfforddwr Cymru Graham Henry ai wraig Raewyn ar eu gwyliau yn ôl i Seland Newydd cyn cychwyn y gystadleuaeth.

Digwyddiad arbennig iawn arall i'r gerddorfa oedd darllediad cyntaf gwaith Jenkins, Dewi Sant, a gomisiynwyd yn arbennig ar gyfer BBC Cymru i ddathlur mileniwm, ar y teledu.

A gwelwyd cyhoeddi dogfen Cyngor Cwricwlwm Cymru Y Plentyn dan Bump yn yr Ysgol, dogfen sy'n cynnig canllawiau ar agweddau ar gwricwlwm addas i blant dan bump.

Credwn fod Cymru yn wlad amlieithog mewn byd amlieithog.

Cefais wahoddiad gan Gyngor Eglwysi Rhyddion Cymru a Lloegr i fynd i Strasbourg i weld llysoedd a senedd-dai Ewrop.

Caiff dyletswyddau y Cyngor Darlledu eu rhestru yn Siartr y BBC. Yn fyr, maent yn cynnwys: sefydlu a monitror farn gyhoeddus am raglenni a gwasanaethau drwy ymchwil cynulleidfa; cynghorir BBC ar sut mae'r amcanion yn adlewyrchu buddiannau Cymru; cynorthwyor Gorfforaeth i lunio amcanion, eu monitro a helpur gwaith o ddosrannu cyllid ar gyfer rhaglenni a gwasanaethau o fewn cyllideb gyffredinol Cymru; cyflwyno barn i'r BBC os oes newid arwyddocaol yn sail adnoddur Gorfforaeth; gwneud yn siwr fod unrhyw sylwadau, cynigion a chwynion a wneir gan gynulleidfaoedd yng Nghymru yn cael eu trin yn addas; adolygu a mynegi barn am raglenni â gynhyrchir gan BBC Cymru fel rhan o'r Adolygiad Perfformiad Blynyddol; gwneud yn siwr fod anghenion talwyr y ffi drwydded yn cael eu diwallu yn gyffredinol; gwneud sylwadau ar y cyd-destun cystadleuol a gwleidyddol yng Nghymru i'r graddau y maen effeithio ar raglenni a gwasanaethau BBC Cymru.

amheuaeth nad oedd y pennaeth newydd yn gwneud i bawb siarad unwaith eto am dîm pêl-droed Cymru.