Yn yr erthygl hon mae Jane Cartwright, sy'n fyfyrwraig ymchwil yn Adran y Gymraeg, Prifysgol Cymru, Coleg Caerdydd, yn egluro pwy oedd Dwynwen a pham y cysylltir ei henw â gþyl y cariadon.

Fe wyddom fod yr atomau mewn grisialau cywrain fel diemwnt wedi eu lleoli mewn trefn anhygoel bron ac fe wyddom hefyd fod priodweddau'r solid yn dibynnu ar natur yr atomau, eu lleoliad a'r modd y cysylltir hwy a'i gilydd.

Fe'i cysylltir â thactegau dan-din a gwrth-genedlaethol adeg ailwampio'r cyfansoddiad ar ddechrau'r wythdegau, pan gafodd Que/ bec ei diystyru'n warthus a'i gadael yn ei gwendid ar noson y 'cyllyll hirion'.

Cysylltir y gollen â gwybodaeth, barddoniaeth, tân a ffrwythlondeb.

Gellid defnyddio pren cerddinen i wneud ffon i ddewino am fetalau ond gyda'r gollen y cysylltir dewino dwr ac fe'i defnyddid i wneud hudlath gan y Derwyddon.

Cysylltir y retina a'r nerf optig, sy'n cludo'r neges i'r ymen- nydd.

Er i rai helyntion godi yn y De - yn hen siroedd Penfro a Cheredigion ac yn Nyffryn Tywi, er enghraifft - gyda'r ardaloedd o gwmpas Dinbych (cartref Thomas Gee) y cysylltir y Rhyfel Degwm yn bennaf.