Wedi dweud hyn mae Rhyddhad? yn gyfrol a fyddai'n apelio at nifer o ddarllenwyr Cymru.

Mae'n bwysig nodi hefyd bod i bob grwp oedran ganran uchel iawn o ddarllenwyr, e.e.

Cyn cychwyn, roedd John Griffith - `Y Gohebydd' i ddarllenwyr Y Faner a phawb arall - wedi gosod ei fwriad ar bapur, gyda'i gymysgedd arferol o gyfeiriadau Beiblaidd, ebychiadau Saesneg, a Chymraeg cartrefol, byrlymus.

'Rwy'n siŵr fod nifer o ddarllenwyr wedi clywed stori gyffelyb i hon, neu wedi ei darllen fel stori newyddion - byddwn yn falch iawn o'u clywed - danfonwch hwy ymlaen i Llafar Gwlad.

Os ymdrecha i wneud ei waith yn fwy Cymreig, fe ennill elyniaeth neu ddiffyg diddordeb ei ddarllenwyr Saesneg.

Er bod Cymry Cymraeg yn ffurfio cyfran sylweddol o ddarllenwyr cylchgronau llenyddol Saesneg Cymru, fel yr Anglo-Welsh Review a Planet, ac er (neu efallai oherwydd) bod adran Saesneg gan yr Academi Gymreig, ychydig iawn o gydberthynas ac o gyd-drafod sydd wedi bod rhwng y ddwy lenyddiaeth.

Ar ran holl ddarllenwyr Cymraeg, felly, fy mhleser digymysg i yw diolch o galon iddynt am eu llafur.

Efallai fod elfen o ffug wyleidd-dra yn yr haeriad, eithr yr oedd Gruffydd yn bendant yn ymwybodol fod y cylchgrawn wedi denu to o ddarllenwyr a oedd yr un mor uchelgeisiol ag yntau am ei ddyfodol.

Gellid dadlau efallai mai awgrym o foeswers sydd yma i ddarllenwyr ifanc, rhybudd rhag syrthio i'r un fagl.

Edwards, mae'n siŵr y byddech, a chwithau'n un o ddarllenwyr diwylliedig Barn, wedi gallu rhoi rhyw lun ar ateb wrth ei gilydd - ond Carnhuanawc!

Pawb A'i Farn Golygyddol Pleser arbennig o dro i dro ydi cael ymateb oddi wrth ddarllenwyr i eitem ym Mhapur Menai.

ond nid fy lle i yw dweud wrth ddarllenwyr beth yw'r allwedd neu'r allweddi i'r gwaith, neu fyddai na ddim pwynt llunio'r nofel.

Ymhob un ohonynt, dadansoddir y testun yn bwyllog, symudir o bwynt i bwynt yn rhesymegol, dosrennir y pwyntiau'n is- adrannau, nodir yr athrawiaethau sydd yn ymhlyg ym mhob rhan, a goleuir y datganiadau a wneir gan brofion, sef cymariaethau, trosiadau, cyferbyniadau, daduniadau, oll wedi'u tynnu naill ai o'r Ysgrythur ei hun, o lyfrau a ddarllenasai Rowland, neu o'r byd naturiol yr oedd ei ddarllenwyr yn gynefin ag eś Mae iddynt fframwaith o resymu clir.

Nid amherthnasol yn y cyd-destun yma yw sôn am lyfr T Hudson- Williams, Y Groegiaid Gynt, er nad yw'r awdur yn honni fod y gyfrol honno yn fwy na llyfr rhagarweiniol, a ysgrifennwyd gyda'r amcan o roi rhyw syniad am gymeriad a diwylliant y Groegiaid i ddarllenwyr heb unrhyw gefndir o addysg glasurol.

Methodoleg Prif amcan ein harolwg oedd ceisio dod o hyd i sampl gynrychioladol o ddarllenwyr Cymraeg, a thrwy ddadansoddi ymateb y sampl honno, ddod i gasgliadau ynglyn â'u harferion darllen cy;chgronau, eu barn am y ddarpariaeth bresennol, ynghyd â'u barn ar beth hoffent weld yn cael ei gyhoeddi yn y dyfodol.

Mynegai ac amddiffynnai safbwynt yr hyn a gynrychiolai yn hyderus a digywilydd a phlannodd yr un ysbryd eofn yn ei ddarllenwyr cyson.

Mi dybiwn i y bydd gan ddarllenwyr ddiddordeb neilltuol yn y pytiau cynganeddol hynny - amryw ohonynt yn fyrfyfyr - sydd bellach yn rhan o lên a llafar y sawl sy'n ymhe/ l â barddoniaeth, a ninnau, efallai, heb lwyr sylweddoli bob amser mai David Ellis yw'r awdur.

Caru'r nos yw'r 'porth lletaf i anniweirdeb'." Gellir meddwl bod llawer o ddarllenwyr Baner ac Amserau Cymru yn aros yn awchus am ddarllen hanes Wil Dafydd ar ôl blasu'r broliant hwn ac ni siomwyd hwy.

Mae hwn yn galonogol iawn yn ein tyb ni, er bod rhaid cofio mai sampl o ddarllenwyr Cymraeg oedd gennym a'n bod wedi defnyddio rhai cylchgronau i ddosbarthu'r holiadur.

Cyfnodolion Un o ganlyniadau'r Diwygiad Efengylaidd a'i bwyslais ar y Beibl, yn ogystal â chynnydd yr Ysgol Sul, oedd creu miloedd o ddarllenwyr newydd.

Mae'n siwr fod nifer o ddarllenwyr Llafar Gwlad yn chwarae golff.

Hyd yn oed yma, mae'n mynnu defnyddio geiriau sy'n ei gwneud yn anodd i ni ddarllenwyr cyffredin ddeall be sy dan big ei chap.

Ac fe ddaeth mwy o'r un peth gan yr awdur dyfeisgar hwn gyda'r beirniaid swyddogol mewn perlewyg ond llawer o ddarllenwyr eraill yn parhau mewn mewn dryswch.

Iddo ef, roedd angen bod yn ymwybodol drwy'r amser o safbwyntiau ei ddarllenwyr Saesneg, gan gadw rhan ohono'i hun yn ddieithr i Gymru: `I think it is probably a mistake for any reporter to try to go completely native in any situation.' Os yw hynna'n wir, fe fydd newyddiadurwyr o Gymru'n gorfod cadw gwybodaeth a rhagdybiaethau eu gwylwyr, gwrandawyr neu ddarllenwyr yng nghefn eu meddwl.

Tri gwahanol gategori o lyfrau yn adlewyrchu tair lefel o ddarllenwyr

Felly,dymuniadau gorau i ddarllenwyr BBC Cymru'r Byd gan rai o Gymry'r byd.

Rhoes y golygydd, a gymerai gymaint o ddiddordeb yng ngorffennol byw ei fudiad, gyfle i'w ddarllenwyr gael golwg ar gynnwys rhyfeddol dyddiaduron pwysig fel eiddo Evan Humphreys, Pen-lôn; John Jenkins, Glynmeherin; Gwilym Marles,i Llwyn, a John Thomas o Landysul.

Camp fawr y cofiant hwn yw peri i ni, ddarllenwyr, rannu peth o'r boen ac ymdeimlo â'r dirgelwch.

Blwyddyn Newydd Dda i'r holl ddarllenwyr a chofiwch addunedu i anfon ychwaneg o newyddion.

BYW MEWN DYLED Y mis diwethaf fe addawyd y buasem yn rhoi sylw i gwestiwn arall gan un o ddarllenwyr Tafod Elai y tro hwn, ac fel mae'n digwydd, fe welwch ei fod yn un hynod o amserol a pherthnasol: Annwyl Syr, Clywais fod Cyngor Taf Elai wedi penodi swyddog datblygu Undebau Credyd.

Yn Lloegr yn y tridegau cafwyd gweithiau Arthur Eddington, Edmund Whittaker, James Jeans, Bertrand Russell ac eraill a lwyddodd i gryn fesur i gyflwyno darganfyddiadau ffisegol y dydd mewn iaith ddealladwy i ddarllenwyr difathemateg.

Ond creadigaeth fodern yw categori 'y tair rhamant' oherwydd nid oes tystiolaeth fod copi%wyr, nac, mae'n debyg, ddarllenwyr, y gweithiau hyn yn eu gweld yn hanfodol gysylltiedig â'i gilydd.

I raddau, maedosbarthiad daearyddol ein sampl yn adlewyrchu patrwm o ddosbarthu'r holiadur drwy'r papurau bro, ond hefyd mae'n adlewyrchiad o'r srdaloedd lle gwelir y dwysedd uchaf o ddarllenwyr..

'Roedd pryddest Cynan yn sioc i ddarllenwyr barddoniaeth Gymraeg.

Ac yr oedd ganddynt gynulleidfa gynyddol o ddarllenwyr.

Fe fydd nifer o ddarllenwyr ardal Llanelli yn siwr o gofio'r digwyddiad erchyll hwn, ond difyr yw gweld y datblygiadau gwyddonol sy'n helpu i adeiladu achos yn erbyn Graham Bowen, a chael hynny o safbwynt y gyfraith.