Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

dderwen

dderwen

Mae'n anodd credu bod y dderwen yn ffurfio'r holl fes bob blwyddyn, a hynny dim ond i sicrhau eginiad a dat- blygiad un goeden i gymryd lle yr hen goeden wedi iddi oroesi cyfnod ei chryfder.

Ysgubodd canghennau'r dderwen i bob cyfeiriad ac yn raddol, dechreuodd ei boncyff symud.

Yn ôl Meddygon Myddfai un ffordd i wella'r ddannodd oedd rhoi hoelen o dan y dant poenus cyn ei tharo i dderwen.

Yng Nghyfraith Hywel fel yng nghyfreithiau Iwerddon, y dderwen oedd y fwyaf gwerthfawr o'r holl goed.

Dyma chwi gemegydd, fe ddywedwn ni, yn astudio rhyw wedd ar gemeg y dderwen ym mhen draw'r ardd.

Cysylltwyd y dderwen ag enw'r dewin Myrddin ac yn ôl un o'i broffwydoliaethau byddai'r dref yn cael e dinistrio pe syrthiai'r goeden.

Rydan ni i gyd wedi mwynhau'r un am y dderwen a'r brwyn yn fawr iawn." "Gad i mi weld yn awr," meddai yntau, gan ddal ei ben yn erbyn ei bastwn.

Mae pawb dipyn bach yn dwp ar ôl clywed y stori%au ysbryd yma." Dringodd y pump i fyny'r ysgol raff i'r ffau yn y dderwen a bodlonodd Smwt i eistedd yn gwarchod wrth fôn y goeden.

Yn yr Almaen cosbid y sawl a dorai dderwen i lawr mewn ffordd ofnadwy.

Roedd hen dderwen yn gysylltiedig â Sant Oswald ger Croesoswallt a chredai'r bobl y deuai anlwc ar neb a dorrai ei changhennau.

Rhwygodd y gwreiddiau a holltodd y canghennau dan y pwysau a gorweddodd y dderwen falch yma ar y ddaear.

"Dyma ichi dair cangen o hen dderwen fawr, a'i gwreiddiau'n ddwfn yn naear Cymru," a thynnodd y lle i lawr.

Roedd hon yn waeth na'r un o'r lleill, ond doedd hynny ddim yn poeni'r dderwen hon ar lan yr afon.

Ond nid yw'n dihysbyddu realiti'r dderwen wrth wneud hynny.

Roedd rhisgl mewnol y dderwen wedi ei sychu a'i droi'n bowdwr yn donig da.

Torrid llinyn ei fogail allan a'i hoelio i dderwen, yna fe i gorfodid i gerdded o gwmpas y goeden nifer o weithiau nes bod ei berfedd wedi ei dynnu allan a'i ddirwyn o gwmpas y pren - bywyd am fywyd.

Fel y gwelsom gyda'r stori gyntaf, mae cadernid enwog y dderwen ar y naill law a gwendid gostyngedig y brwyn ar y llaw arall.

I'w wneud rhaid oedd cymryd sglodion ffres o'r dderwen a'u golchi â dŵr rhedegog nes bod y rhinwedd wedi ei olchi allan ohonynt.

O'n holl goed brodorol y dderwen sy'n byw hwyaf, a hon hefyd sy'n cynnau yr amrywiaeth mwyaf o wahanol rywogaethau o organebau.

Nodwedd amlwg ein gaeaf ni, yw brigau noeth y coed a'r llwyni, fel y dderwen a'r ddraenen.

Cofiwch y dderwen a'r brwyn." Disgynnodd yr hen ŵr o ben y boncyff a cherdded yn araf i fyny'r llethr tua'i gartref.

Credai'r Meddygon fod gan y dderwen rinweddau arbennig.

Y Dderwen.

Roedd yr uchelwydd yn cael ei ystyried yn blanhigyn hudol a phwerus, yn enwedig os oedd yn tyfu ar y dderwen.

Ond safodd y dderwen yn gadarn.

Chwys wyneb a llafur breichiau, a mêr esgyrn y nigger druan adeiladodd eich muriau, a weithiodd eich ystafelloedd, ac a osododd i fyny eich pinaclau; a'u dodrefnodd â dodrefn dymunol o goed y Walnut a'r Rosewood, y Curly Maple, y dderwen, a'r Spanish Mahogany.

O holl goed Ewrop y dderwen yw'r bwysicaf, mae'n siwr.

Mae'r mwyafrif o'n coed brodorol, a'r dderwen yn eu plith, yn blanhigion blodeuol, ond nid yw eu blodau yn amlwg.

Welwch chi mohonof i yn plygu!' mynnodd y dderwen.

Dyna pam fod rhai pobl yn credu ei bod yn ddiogel i gysgodi o dan dderwen yn ystod storm, am na fydd y mellt yn taro'r goeden.

"'Rydw i wedi sefyll yn gadarn yn erbyn pob storm hyd yn hyn a tydw i ddim yn bwriadu ildio i'r gwynt hwn heno chwaith," meddai'r dderwen falch.

Yr oedd y bwl yn ddarn cadarn o ganol y dderwen.

"Roedd y dderwen yn rhy styfnig," esboniodd yr hen wr.

Pan mae Mam yn fy ngweld i drwy'r ffenest mae ei meddwl hi'n gweithio fel peiriant otomatig, ac yn dod o hyd i ryw waith i mi wneud o hyd." Clywodd Smwt y gair 'ffau' a chychwynnodd i gyfeiriad y dderwen o flaen pawb.

Yn y gwanwyn a'r haf fe welir nifer o chwyddau ar ddail a blagur y dderwen.Gelwir y rhain yn farblis coed neu afalau derw.

Cofiwch am stori'r dderwen a'r brwyn." Roedd y Groegiaid wrth eu boddau yn clywed stori%au ac yn aml iawn roedd stori%au yn darlunio rhyw agwedd ar fywyd yn cael gwell gwrandawiad na phregethau yr offeiriaid ac areithiau'r gwleidyddion.

Pren twyllodrus iawn yw'r dderwen.

Dwynwen Morgan ar sîn bop Gymraeg Ar ôl blwyddyn dawel tra bod yr aelodau i gyd yn gweithio ar waith go-iawn a phethau diflas felly, mae rocars Caernarfon yn ôl efou deunydd cyntaf ers rhyddhau CD aml-gyfrannog Y Dderwen Bop ar Crai.