Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

do

do

Ond mi gafodd hi rwbath i gnoi arno fo, o do, a'i gnoi o'n hir hefyd hefo'r hen ddannedd gosod 'na sgyni hi.

'Do, fe welais Jonathan,' ochneidiodd Mathew, 'ond mae gen i newydd enbyd.' 'Mae wedi marw,' casglodd Non yn dawel.

Meddai: "Mae yna wahaniaeth rhwng bod yn ddigartref ac yn ddi-dô.

Yn y lifft i'r ystafell, rhewais pan ofynnodd yn ei Saesneg prin, 'Do you have Scotch?' Doedd bosib bod y swyddog hwn mewn gwlad Islamaidd yn derbyn llwgrwobrwyon alcoholaidd!

Ac y mae pwrpas, i ddyn ar y Dôl, yn hanfodol!

"Do," meddai Huw, "mae yna bost-offis ymhellach ymlaen ar y ffordd yma, fe awn yno." Lluniwyd teligram i Mam: "Dad ddim - yn dda.

"Wyt ti wedi clywed honno am y ras rhwng y crwban a'r ysgyfarnog?" "Do, siŵr," meddai un arall o'r plant/ "Clywais i honno pan oeddwn i'n ddim o beth." "Debyg iawn, debyg iawn - a beth mae'r stori fach honno wedi ei ddweud wrthyt ti?" "Mae hi'n bwysig dal ati," meddai un o'r merched.

"Do fe wir, John?" gofynnodd ei wraig.

Yno, roedd y plant â chwant bwyd a'r rhieni yn sychedig ac fe arhoswyd i brynu pryd o fwyd a pharciwyd y car, gyda'i lwyth ar do'r car, mewn maes parcio cyfleus.

Gafaelodd yn ei law ac meddai, 'Mae'n ddrwg gen i Merêd...mi ddifethis i bopeth on'do?'

Rwyt ti wedi penderfynu ffermio felly?" "Do Mam." "Rydw innau wedi penderfynu hefyd." "O?

Bron nad yw hi'n atgoffa rhywun o arddull Gwerinos neu Jac-y-Do ond, er hynny, mae llais Rhodri Vine fymryn yn aneglur ar y trac hwn ac efallai mai gormod o gerddoriaeth gefndirol sydd yn gyfrifol am hynny.

Fe glywsoch fod y Cynghorydd Huw Pyrs yn ymfudo i'r America?" "Do." "Wnaeth o ddim byd erioed i haeddu bod ar Gyngor y Dref.

Do, fe ddigwyddodd y wyrth.

Wedi dod braidd yn rhy agos i'r asgwrn tro 'na, do fe?

Y dôn y cenid yr emyn arni oedd (ac yw) 'Bryniau Casia'.

Yn yr ail ran hon, ceid cutiau bychain crynion ag arnynt do o wellt neu frwyn ­ byddai eu lloriau'n is na'r ddaear oddi amgylch er mwyn cadw'r tŷ'n gynnes ac o afael y gwyntoedd.

Yr oedd croen y tŷ capel o lechi yn ogystal a'i do.

Yr oedd yn ddigon call i beidio â'm llusgo pan oeddwn yn anymwybodol." 'A dyma chi'n cyrraedd, o'r diwedd, at waelod grisiau'r feranda?" "Do, ac yr oeddwn yn falch iawn o deimlo'r pren dan fy nwylo," meddai'r tad.

Dôi ambell i filwr adre o'r rhyfel yn gloff, yn brin o fraich ac weithiau'n ddall ond arwydd o statws oedd hynny.

Gadael y traeth yn sydyn am fy mod yn dychmygu bod tonnau'r môr yn adleisio galargan i'r sawl sydd dan faich, ond hwyrach mai o Iwerddon y dôi'r dagrau, am fod y wlad anobeithiol honno mor agos i'r traeth yma.

Ac i'r gwragedd (oedd hefyd yn y Cymun) ddod ataf i gydymdeimlo'n dyner "hefo'r hogyn bach." "Mi ddangosodd yr hen lanc i ddannedd cil heddiw'n o glir on'do?" meddai un wraig wrth y llall.

Rhoddodd gychwyn i do ar ôl to o blant, ac yno y dysgais i'r llythrennau, oherwydd yr oedd yr wyddor ar y wal, a gan fod Miss Roberts yn tynnu ymlaen mewn dyddiau, cadwai at yr hen drefn o ddysgu plant i ddarllen yn yr Ysgol Sul.

Yr oedd amryw o adeiladau'r gofaint yn rhy gyfyng i gael ceffylau dan do i'w pedoli, a gallai'r gof felly fod i mewn ac allan yn barhaus, bydded y tywydd y peth y bo.

Gan na wyddem beth oedd arwyddocâd y gwrthrychau simneiaidd a welem yn y caeau a'u defnyddio i'n cyfarwyddo at ben draw y twnnel, bu raid inni ddilyn y ffordd am dipyn, nes inni gyrraedd ciosg Dôl-grân Uchaf.

Be' wnaethoch chi?' 'Mi afaelais yn y procar, ac mi es yn ddistaw yn nhraed fy sana', y tu ôl i'r drws a gofyn, "What do you want?" a dyma lais dyn yn deud, "Let me in.

Cymeradwya y ddau Edwards roddi'r halen-chwerw Epsom hefyd pan fo annwyd ar y fuwch, ond fe gynyddid y dôs i un pwys!

Dal i'w hanwybyddu a wnaethom nes gweld, er mawr ddychryn inni, ei bod hi'n dod allan drwy'r ffenestr ac yn camu ar do y cwt bychan a safai dan y ffenestr ac a redai i lawr o fewn ychydig i lefel yr iard.

Yn y pnawn roedd Meic Stevens yn perfformio ac er iddo fo ddweud ei fod wedi cerdded bob cam o Gaerdydd heb fy ffon yr oedd ei berfformiad yn gwbl bleserus - do, fe gafwyd y clasuron Dournanez a Môr o Gariad, ai lais rywfodd yn gweddu i awyrgylch yr Wyl.

Oedd dada yn un o ddeg o blant a chollodd ei fam pan oedd ond plentyn bychan, ond yn wahanol i blentyn "Y Bwthyn Bach To Gwellt", cafodd dad cyfrifol, gofalus i chadarn i'w magu i gyd efo'i gylydd a'u codi o dan do o safon cysegredig.

'Rwan 'ta, Owain, beth am ganu "Dacw Mam yn Dwad" i Guto i basio'r amser nes inni gyrraedd y caffi?' Roedden nhw wedi canu 'Dacw Mam yn Dwad' dair gwaith a 'Mi welais Jac-y-Do' ddwywaith pan welodd Carol yr arwydd oedd yn datgan fod y gwasanaethau nesaf ymhen deunaw milltir.

Methodd y gwibiwr o Gasnewydd, Christian Malcolm, a chyrraedd rownd derfynol y 60 metr ym Mhencampwriaethau Athletau Dan-do y Byd yn Lisbon.

Gwyddent oddi wrth dôn ei lais ei fod o ddifrif, ac erbyn iddynt gerdded i lawr ato, gwelsant fod ganddo gawell wedi ei wneud o wifrau yn ei ddwylo.

A wyddoch chi be, mae'n rhyfedd fel y mae pethau bychain yn mynd yn bethau mawrion pan fônt yn torri þ pe na bai ond un iod fechan þ ar undonedd a gorgyffredinolrwydd bywyd dyddiol dyn ar y Dôl.

'Mae un coleg wedi'i droi'n ganolfan weinyddol i'r Gwarchodwyr a'r llall yn ganolfan addysg i rai dethol a fydd yn do arall o Warchodwyr.' 'Ond beth am y colegau eraill?'

"Mi glywaist fi'n sôn, mae'n debyg," ebr efô, toc, "am fodryb y misus acw - Anti Lw, chwedi hitha?" "Do.

Tebyg mai o blith y gwŷr rhyddion y dôi'r rhan fwyaf o'r offeiriaid plwyf.

'Ond mi glywaist eiriau'r milwr yn do?

Dônt o don i don i'r dwyrain.

Ac sydd, erbyn heddiw, yn gartref i'r Ganolfan Athletau Dan-do Genedlaethol.

Fedra'i byth fynd yn ôl at Gwyn a'i Dylwyth heb orffen y llifogydd, ond cyn suddo'r lle mi leiciwn orffwys unwaith dan do diwael yn glud dros nos.

Mewn ardal chwarelyddol yr oedd y ddôl honno hithau (Dôl Pebin y Mabinogion) sef ardal mebyd y bardd, Tal-y-sarn.

Ond, ar ôl dweud hyn, does dim gwell dan haul nefol na gþr ar y Dôl i dorri priodas yn yfflon.

Cyrhaeddais Athrofa Prifysgol Cymru, Caerdydd (UWIC) yn ddidrafferth ond ble roedd y Ganolfan Athletau Dan-do Genedlaethol?

O'n i'n ffendio byd celfyddyd gain yn uffernol o 'pretentious', a do'n i ddim yn lecio'r unigrwydd o weithio ar dy ben dy hun, ddydd a nos, ar rywbeth sy'n hunan- obsesiynol beth bynnag.

Mynd i farchnad enfawr dan do.

'Do, eich mawrhydi,' atebodd Mini.

Do, Do!

Neli Evans yn gofyn i mi "Ydach chi wedi teimlo'r gwres yn codi o'r ddaear ar y mynydd?" "Bobol bach do!

Credaf fod gwraig gþr ar y Dôl angen doethineb Solomon a chyfriniaeth Myrddin.

v) cynnal arolygon rheolaidd ar hap o gyfarpar, dillad gwarchod, mannau gwaith (dan do a thu allan), a staff i wneud yn siwr bod ysbryd y Polisi hwn yn cael ei gynnal;

Tra bu i rai o leisiau amlycaf yr adain chwith megis Gudrun Ensslin ac yn ddiweddarach Ulrike Meinhof droi at drais, yr ateb i eraill oedd ffurfio celloedd unigol lle dôi criw bach at ei gilydd i drafod theori chwyldroadol.

Fel yr âi amser yn ei flaen, dôi mwy a mwy o wybodaeth i sylw'r gweithgorau, a threulid peth amser yn darganfod pa waith a oedd eisoes wedi'i wneud.

Y golffiwr o Bontypridd, Phil Price, enillodd Bencampwriaeth Agored Portiwgal ar gwrs Quinto do Lago yn yr Algarve.

Yma mewn un 'frawddeg wrth wrthbwyntio Lluosog ac Unigol, newidiodd Morgan Llwyd ei dôn o un ddifri%ol, gondemniol, watwarus y rhan gyntaf i un ymbilgar, dirion yr ail ran.

"Ydych chi wedi rhoi ystyriaeth i'r cynnig?" "Do, Mr Jenkins." "Mae o'n gynnig arbennig o dda cofiwch, dau gant a deg o filoedd am y tŷ a'r fferm a'r hawliau saethu a physgota.

'Roedd Charlie'n llofrudd ac mewn ffrwgwd gyda Mrs Mac ar do capel lleol disgynnodd Charlie i'w farwolaeth.

Wnâi e mo hynny hyd yn oed pe dôi hi ato ar ei gliniau gan grefu arno.

Pan ofynnwyd iddi, "What service do you want?", ei hateb oedd "The bull."

Do, adargraffwyd ei dri llyfr enwocaf, ond nid oes sôn a sŵn amdano.

'Do, do dwi'n meddwl mod i 'di cael un!' Ac erbyn i'r ddau gerdded tua'r Priordy roedd y nos yn cau am Feddgelert .

Ond hyderwn y bydd ei dôn i gyd yn gymorth i arwain y meddwl ifanc i ddeall a dirnad yn well ffyrdd a throeon bywyd, a galluogi dyn i ennill llywodraeth fwy dros ei dynged.

Dociau newydd Caerdydd oedd y dynfa a 'drychwch ar eu stad nhw heddi a'n stad ninnau pe dôi hi i hynny.

'Do,' cytunodd ei fam, 'ond efallai y gwelwn ni un arall os daliwn ni ati i edrych.'

A do, mi welais y gair annibynniaeth yn cael ei ddefnyddio wrth ddisgrifio'r ffrwgwd.

'Roedd o'n beth digon amlwg na fuasai neb yn disgwyl i'r Beibil fod yn siarad, er y byddai y bobol oedd yn hwnnw yn gorfod siarad ar bnawn Sul pan fyddai yna holi'r plant yn yr ysgol þ "Be ddeudodd Samiwel bach wrth Dduw 'y mhlant i?" 'Roedd pobol mewn oed yn sôn bod yna bethau digon difyr fel cerdded drwy'r mwd a chwffio efo llewod yn Nhaith y Pererin, ond 'doedd dim dichon cael hyd iddyn nhw fel y medrech chi gael hyd i Dôn y Botel neu Spargo'r Felin yn Nedw.

Ac â newydd ganeuon A thanbaid enaid y dôn'.

Doedd dim disgwyl i ddiwrnod oedd yn dirwyn i ben â dôs ddwbwl o ffiseg fod yn arbennig o bleserus i neb, hyd yn oed os oedd yn ddiwedd yr wythnos.

"Chlywsoch chi ddim fod Huw Prys y bwtsiwr yn ymfudo i'r America i fyw gyda'i fab yn Philadelphia?" "Do, ond..." "Dyna ydi o, yn siŵr i chi."

Ar ben hynny, yr oedd tri aelod o'r hen do, Beirdd Newydd diwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg a dechrau'r ugeinfed ganrif, yn beirniadu.

Oddi allan gellid clywed llef y bleiddiaid yn chwilio am ysglyfaeth yn yr eira a dôi sŵn ambell aderyn nos o gyfeiriad Llyn Llydaw a phegwn yr Wyddfa.

Mi fuo'n drwm arnoch chi'r tro yma, yn do?

Nid yw'r tomato'n ddringwr naturiol, felly mae'n rhaid ei gynnal â chansen, neu gortyn wedi ei glymu wrth do'r tŷ.

Mae'r Gymraes Hayley Tullett drwodd i rownd derfynol y râs 3,000 metr ym Mhencampwriaethau Dan-do y Byd yn Lisbon.

Llafuriais, do doluriais gyda'r dydd....

"Diolch, Elystan." 'Roedd y gyfathrach rhyngddynt yn closio a dôi cyfle i rannu cyfrinachau.

'O do!' 'A gweld y Brenin yn hwylio i Afallon gan addo dod yn ôl.'

Do neu naddo?' 'Y .

Er bod testun fel hwn yn rhoi cyfle i'r beirdd gyfeirio at y Rhyfel, awdl yn yr hen ddull a gafwyd gan aelod o'r hen do, J. T. Job, heb gyfeirio o gwbwl at y lladdfa.

Mae pob awdur gwerth ei halen yn manteisio ar holl amrywiol gyfrwysterau gramadeg i sicrhau'r dôn y mae am ei chyfleu.

Am mai i'r capal 'dan ni'n mynd, do'n i ddim yn deall gwasanaeth yr eglwys.

Gwnaed brecwast yng nghefn y tŷ lle roedd tân dan do ond ymhen ychydig funudau roedd helynt mawr y cogydd yn chwifio ei ddwylo ac yn dweud mai canibaliaid oedd yn byw yn Buganda a'r llall yn gweiddi nerth ei lais ar y cogydd mai ef a thylwyth y Jaluo yn Kenya oedd y canibaliaid.

Dôi'r symbyliad, yn amlach na pheidio, o du unigolyn, neu grwp bychan o bobl a adwaenai ei gilydd yn dda.

Gydag amser, fe ehangwyd y gorwelion a threfnwyd cystadlaethau llwyfan a roddodd bleser digymysg i do ar ôl to o aelodau.

Glywis i Tada'n sôn yn amal am y cyfarfodydd y bydd o'n mynd iddyn nhw yn y Pafiliwn,, ond tan heddiw 'ma do'n i ddim yn ei gredu o 'i fod o mor fawr.

''Dyn nhw wedi symud Pwllheli ne' rwbath?' ''Da ni wedi talu am gal mynd i weld - The First of the Few.' 'Do'n tad.' 'Nid i fynd â hwch Beudy'r Gors at bae.' 'Ifan Paraffîn dreifar sybmarîn.' 'Petha' ifanc 'ma wedi mynd yn gegog, Ifan Ifans,' sylwodd William Huws a ddioddefasai'r un o math enllib yn flaenorol.

Soniais, yn do, fod Owain Jones, Llwyn Betws, yn un o oreuon y Cwm am gneifio.

Pwysicach fyth yw'r dôn newydd o awgrymusedd.

Lle rhyw dair llath o led oedd y fargen, a dyna oedd gweithdy'r malwr, ond gyda hyn o wahaniaeth, mai'r awyr oedd ei do; felly gwelwch fod y creadur hwn yn dibynnu'n hollol ar y tywydd am ei fywoliaeth.

Yn ystod hanner cyntaf y ganrif dôi llawer o'r uchel glerigwyr yng Nghymru o rengoedd y dosbarth swyddogol Cymreig, ond erbyn ail hanner y ganrif nid oedd y duedd hon mor amlwg.

"Y peth cynta i neud hefo dyn wedi llyncu dôs o wenwyn, wrth gwrs, ydi rhoi dôs o ddŵr a halan iddo fo.

Dôi'r Caplan unwaith yr wythnos heibio i bob cell i holi carcharor am gyflwr ei enaid ac edrych ar ôl ei fuddiannau ysbrydol.

Fe fyddai'n meddwl heddiw, wrth weld cymaint o ysgariadau, y basa dôs go lew o hiwmor yn help i leihau'r tyndra.

Yna meddai hi, 'Welsoch chi Ceri dros y Sul?' 'Do,' daeth yr ateb swta.

Agorodd Douglas do y cocpit yn barod i ddianc a disgyn hefo'i barasiwt.

Do, llwyddodd i ddal ei thir am ychydig, ond yn y diwedd collodd y cyfan.

Dôi sŵn chwyrnu uchel o rywle, a sylweddolodd mai yn yr ystafell y safai ef wrthi y canai'r utgorn.

Yn rhyfedd iawn, wnaethon nhw ddim dangos dim diddordeb yn y camerâu na'r recordydd tâp oedd gen i - roedd e fel do-it-yourself spy kit!

.' 'Do.

Gweld urddas a balchder rhai o'r cenedlaetholwyr yn wyneb caledi ail-enedigaeth gwlad; sylwi ar siacedi lledr a bysedd modrwyog cyfoethogion y farchnad ddu; clywed recordiau Americanaidd yn dôn gron ddiddiwedd ar radio gyrrwr ein car.