Collwyd ugeiniau o ddawnsfeydd yn sgi%l y ddau ddiwygiad crefyddol ar droad y ganrif.
Tref ar i fyny oedd Llanelli ar droad y ganrif.
Os cafodd Cymru, ar droad y ganrif, ei phrofiad o modernismo, daeth iddi ar wedd hen-ffasiwn, a'i gogwydd tuag yn ol.
Arwydd o'r deffroad newydd oedd Streic Chwarel y Penrhyn ym Methesda ar droad y ganrif, anghydfod a oedd yn seiliedig ar ddymuniad y chwarelwyr i gael undeb effeithiol i amddiffyn eu hawliau, a gwrthwynebiad Ail Farwn y Penrhyn i'r dyhead hwnnw.
Bu'n beirniadu cystadleuaeth y Gadair bron bob blwyddyn o droad y ganrif hyd at ei farwolaeth ym 1929, a cheisiodd arwain y canu caeth o'r diffeithwch yr oedd ynddo ar y pryd.
Yr oedd arno eisiau cael sicrwydd am droad y ddaear o gwmpas yr haul.
Hon oedd un o'r siafftiau mwyaf llewyrchus ar droad y ganrif ac roedd agoriad iddi o'r tir hefyd yn rhywle yn y caeau dan Henllys Hall.
Bydd enw da BBC Cymru fel cynhyrchydd gwasanaethau a rhaglenni o ansawdd yn cael effaith arwyddocaol ar ei allu cystadleuol, ond efallai na fydd yn ddigon ynddo'i hun i gynnal lefelau cynulleidfaoedd ar droad mileniwm newydd.
Ar droad y ganrif yr oedd llafur a'i natur yn wahanol - caib, rhaw, ceffylau a chwys wyneb oedd tu ôl i waith yr Alwen.