Y fam yn y cerbyd gyda'r rhai lleiaf, y tad yn gyrru un wagen, Iago yn gyrru y llall, a David Rhys y brawd hynaf yn gyrru y drol, a'r ddwy chwaer hynaf, Mary ac Elisabeth ar gefn ceffyl ar yn ail i yrru y gwartheg ar ceffylau.

Ein tuedd ni, yma yng Nghymru, pan yn cyrraedd ffordd drol yw arafu a rhoi'r car mewn gêr cyn lleied a phosib.

Yr oedd mewn lle anghysbell ac nid oedd neb yn mynd ar hyd y ffordd drol drwy'r coed tuag ato.

O fis Mis hyd fis Awst-Medi, amhosibl oedd mynd ond ar geffyl neu drol ychen.

"Mi rydw i'n cofio amsar," medda fi, pan ges i gyfla i dorri ar ei draws o, "pan oeddwn i'n mynd hyd y ffyrdd yma hefo ceffyl a throl, ac wrth ddþad adra, yn gorfadd ar wastad fy nghefn yng ngwaelod y trwmbal yn sbio ar y cymyla, a'r gasag yn mynd ei hun, a phan fydda'r drol yn dechra sgytian, roeddwn i'n gwybod fy mod i wrth Tþ Gwyn, achos doeddan nhw ddim wedi tario ddim pellach na'r fan honno." "Rwyt ti'n drysu yn y fan yna," medda fo.

Peth peryglus yw troi'r drol Gymreig sy'n symud yn braf at ddifancoll.

'Roedd y pethau lleiaf yn ddigon i droi'r drol yn aml.

Troes y car i lawr y ffordd drol gul tuag at y bwthyn.

"chilenos" efo'i drol ychen i ddod â digon o flawa, siwgwr a kerosene i'r lampiau erbyn y tywydd mawr, ac mi goliaf yn dda yr adeg y crisis nad oedd posib cael y diwethaf a gorfod gwneud canhwyllau efo saim adref.