Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

duon

duon

Ganddo ef nid coeden gyraints duon fyddai'r goeden ond coeden dyfu perlau, a masnachwyr perlau Llundain wedi gwisgo colyn llidiard yr ardd i lawr i ddim, gan amled eu mynd a dod i gyrchu'r perlau dihysbydd hyn.

Nid oedd yn rhaid i'w lygaid duon ei hanwesu ac i'w gyhyrau wingo dan ei groen tywyll pan fyddai'n rhwydo na theimlai hi ei gwaed yn byrlymu yn ei gwythiennau a'i chalon yn chwyddo.

Gwisgai'r lleianod wisgoedd claerwyn ac ar eu pennau yr oedd cyflau duon.

Mae Cymru, felly, trwodd i'r wyth ola ond gynta bydd rhaid wynebu Seland Newydd yn Stadiwm y Mileniwm a fydd y Crysau Duon ddim yn poeni gormod ar ôl gweld perfformiad simpil y Cymry neithiwr.

roedd hwn yn gyfle da i gymru ennill ei gêm gyntaf yn y bencampwriaeth gan gofio y gweir a gafodd yr alban gan y crysau duon ond gwaetha'r modd nid wyf yn gweld y tîm hwn yn eu trechu hyd yn oed ar y maes cenedlaethol ac nid yw'n rhoi bodlonrwydd o gwbl imi fod yn dweud hynny ar ddechrau blwyddyn.

Fel plentyn 'roeddwn wrth fy modd yng nghwmni nhad, ac i Gerrig Duon yr awn ni efo fo bob cyfle gawn i, mynd ar ffrâm y beic ar draws 'camp Mona'.

Petai'r goeden gyraints duon honno gan yr estate agent , ac yntau eisiau ei gwerthu, ni fuasai'n chwarae o gwmpas gyda rhyw lol am haul a lleuad.

Bydd gollwng cardiau, yn enwedig rhai duon, yn ystod gêm yn anlwcus iawn ac wrth gwrs mae'n draddodiad i gysylltu cardiau duon, yn enwedig rhawiau, gyda

Cysurwn fy hun er mor ddiweddar y tymor fod y blodau yn araf yn dod ar y drain duon.

Bydd y Barbariaid yn cyhoeddi eu tîm yn ystod y dydd, ond ofnir na fydd un o sêr y Crysau Duon, Jonah Lomu, yn ddigon iach i chwarae.

Clywais droeon am yr hen orchymyn i ni beidio â chyffwrdd mwyar duon ar ôl bydd Calan Gaeaf.

O'r digwyddiad hwnnw ymlaen, un tîm oedd ynddi, ac ar y diwedd, Llanelli aeth drwyddo i'r rownd gyn-derfynol, gyda sgôr o ddeg pwynt ar hugain i dri, a'r hawl i wynebu sialens tîm arall o gryse duon--ond cryse duon o Gastell Nedd y tro hwn, a'r gêm yn cael ei chware ar faes San Helen yn Abertawe.

Heddiw mae'r olygfa wedi newid llawer, yn lle'r caeau bach a'r mynydd a'r cloddiau cerrig shêl - mae'r 'coed duon' yn erwau ar erwau o binwydd - sbriws sitca rhan fwyaf...

Yr oeddwn yn meddwl fod dillad duon allan o le i goffau am Anti, oedd siwr i chi yn y gwynfyd ym mhresenoldeb Iesu Grist.

Roedd y cwpoc, y ceirios, yr afalau bach surion, a'r eirin duon bach i wneud gwin, yn arwydd nad oedd y gaeaf wedi cyrraedd eto.

Ac (os maddeuwch i mi am estyn y gymhariaeth) yr oedd y rhan fwyaf o'r syniadau hyn yr un mor drwythadwy â mwyar duon Medi.

Abertawe yn trechu'r Crysau Duon, y clwb cyntaf ym Mhrydain i wneud hynny.

Yma yng Nghymru bu protestio yn erbyn y bwriad i foddi Capel Celyn ac 'roedd Saunders Lewis wedi cynhyrfu'r dyfroedd yn ei ddarlith 'Tynged yr Iaith'. Ond 'roedd oes y brotest yn lledaenu drwy'r byd, y duon yn yr Unol Daleithiau a'r mudiad heddwch newydd a godasai o ganol tanchwa Hiroshima a Nagasaki.

Yn lle hynny, daeth rhes o fechgyn i'r cae, a phob un yn cario hambwrdd yn llawn o bethe gwyrdd tywyll, a thu mewn cochlyd, yn llawn hade duon.

Ond yr oedd ffenestri'r ysbyty wedi eu cau â sachau tywyll ac yr oedd llenni duon mawr trymion yn cau am bob ffenestr.

Yr oedd buarth y fferm yn llawn o amaethwyr yn eu dillad duon, a chanent yr emyn hwnnw wrth godi'r corff.

Mae cymylau duon yn dechrau crynhoi ac os bydd hi'n glawio bydd hi bron yn amhosibl teithio ar hyd y ffordd yn ôl i Jijiga.

Peidiwch a dweud wrthyf i, na fyddai'n well gan chwaewyr o Seland Newydd chwarae i'r Crysau Duon pe bydden nhw yn ddigon da.

Mi glywais y lleisiau a glywais yng Ngherrig Duon sawl tro wedyn mewn drama neu stori ar y radio a'r teledu, a theimlo mod i'n 'nabod cymeriadau Carreg Boeth (Hufen a Moch Bach) cystal â'r Parch.

Yn nechrau'r ganrif hon cafwyd ymgeision ffurfiol i wella anifeiliaid traddodiadol Cymru trwy sefydlu cymdeithasau ar gyfer y Defaid Mynydd Cymreig a'r Gwartheg Duon.

Y rheswm dros y cynnwrf oedd y cysgodion duon oedd i'w gweld yn llinyn tywyll ar lawr y dyffryn.

'Dwi'n cofio iddo wneud hynny mewn dwy fferm nid nepell o Fodffrodd sef, Cerrig Duon a Frogwy Fawr, ia fel yna y bydda nhad yn cael ei 'Supplementary Benefit'.

Wrth deithio i Gynhadledd Merched y Wawr yn yr Hydref, mae'r gwahaniaeth rhwng coedydd bythwyrdd duon y Ganllwyd, a lliwiau'r coed llydan eu dail yng ngoedydd Dolgellau yn syfrdanol hollol.

Gelwir ef yn ergot ac mae'n edrych fel ewinedd duon hir sy'n ymddangos rhwng y gronynnau grawn.

Pan aeth i dacluso'i ystafell fore drannoeth ar ôl ei noson gyntaf cafodd fraw o weld bod y llieiniau a roesai iddo yn farciau duon i gyd, fel pe bai rhywun wedi eu llusgo trwy huddygl.

Mentrwyd i fyny rhwng y creigiau duon uchel a oedd yn disgyn yn syth i'r mor.

Bydd y beirdd yn sôn am yr haul yn gosod aur ar y dail, neu'r lleuad yn gosod arian, ond gŵyr pawb call mai ffansi bardd yw hyn ac nad oes mewn gwirionedd ond rhyw fymryn o oleuni melyn neu wyn yn syrthio ar ddail coeden gyraints duon yng ngardd y bardd.

Tynnwyd yr offer pysgota i mewn, rhoddwyd mwy o ddisel yn yr injan, ei thanio - a chychwyn draw am y creigiau duon ar Drwyn Dinas.

'Na fe: Jeannine, i f'atgoffa fod Sandy 'di cael y gore arna i; 'di cadw'n bur, 'di cadw at y duon!

'Roedd Rhyfel Fietnam wedi dod i ben, ac 'roedd hawliau sifil y duon yn America wedi gwella.

Ond roedd y gobaith yn dal, roedd rhyw fymryn o obaith am adferiad a pharhad y Ffydd a'r achos, hyd yn oed os mai cul ydoedd fel y stribedi o olau a ddihangai rhag caethiwed y llenni duon, trwchus, dros y ffenestri.

Erbyn hyn, does dim gorfodaeth arnyn nhw hyd yn oed i wisgo'r dillad traddodiadol, duon, hir.

Beth bynnag, wn i ddim yn union ar ba gangen o'r goeden achau dwi'n sefyll ar hyn o bryd, os newch chi faddau i mi am gymysgu delweddau am eiliad; wn i ddim os ydw i yng nghorlan y defaid gwynion neu'r defaid duon ('da chi'n gweld, roedd hi'n anodd gosod dafad ar goeden, neu frigyn, neu mewn nyth, yn doedd?).

Roedd cymylau duon dyledion ar y gorwel a chryn dipyn o'r sglein wedi mynd oddi ar y geiniog felen, safon arian N'Og ers teyrnasiad Braianllwyn Dew.

Roedd o wedi gwisgo'r jîns oedd yn cynnwys y nifer mwyaf o ddarnau a phwythau, yr esgidiau duon a brynodd efo'r arian a gafodd y Nadolig, a'r siaced ddenim oedd yn llawn bathodynnau wedi eu gwni%o a'u sticio arni â phinnau.

BYDD Robbie Regan y bocsiwr pwysau pryf o'r Coed Duon yn ymladd David Griman am bencampwriaeth y byd yng Nghaerdydd yn gynnar yn y flwyddyn newydd.

Ar yr wyneb, fe fydd y filltir neu ddwy nesa' trwy fideoland Sgiwen yn cadarnhau rhagfarnau: Does yna ddim byd o werth yng Nghwm-nedd heblaw am y rygbi - a byddai Crysau Duon Gareth Llewelyn yn glwb ceiniog a dime heblaw am gyfraniad ffermwyr ifanc cyhyrog Cymraeg o sir Benfro.

COCH Y BERLLAN - Ffrwythau egroes TITW TOMOS LAS - Mwyar duon COCH DAN ADAIN - Afalau TELOR PENDDU - Eirin Ysgaw

Domnig (y Brodyr Duon).

Yna arafodd yn sydyn wrth yr agoriad - ond nid yn ormodol - a diflannod fel seren wib rhwng y creigiau duon.

Mae'r Cestyll duon yma mewn sefyllfa ddelfrydol.

Yna, trodd at y chwilod duon oedd yn aros ar y lan a mynnodd yn ffroenuchel eu bod yn eu hebrwng at y pennaeth.

Lledaenodd fflam y Chwith adweithiol newydd drwy Ewrop, protestiai Americanwyr ifanc yn erbyn y rhyfel yn Fietnam, a phrotestiai'r duon yn erbyn gormes y gwynion.

Ffrwyth yr ysgaw yw'r ffefryn fodd bynnag, a maint y cnwd o'r perlau duon sydd yn penderfynu yn aml faint o fynd fydd ar aeron eraill yr hydref hwnnw.

Creigiau duon sydd ym mhobman wrth i'r gadwyn o ddringwyr ddilyn yr arweinydd i'r copa.

O Lundain y daeth y swmperi duon oedd am y ddau heno.

Ni allai'r brecwast orffen yn ddigon cyflym, a'r funud y symudodd yr ymwelydd o'r bwrdd rhuthrodd fy mam i fyny i'w ystafell a gweld bod y lliain glân eto yn llinellau duon drosto.

"Bombacha% a "boots" duon, cot dywyll, het ffelt ddu a hances sidan wen am eo wddf.

Cymru'n trechu'r Crysau Duon o 3 i 0.

Yn fasnachol gwnaed defnydd helaeth ohono rhwng llwyni rhyfon (cyrens) duon a rhesi mafon yn ogystal a ffrwythau eraill.

Blwyddyn y brotest fawr, protestiadau Cymdeithas yr Iaith, protest y Chwith, protest y duon, a phrotest heddwch drwy Gymru, Ewrop a'r byd.

Prif Ddigwyddiadau Hanesyddol Blwyddyn y brotest fawr, protestiadau Cymdeithas yr Iaith, protest y Chwith, protest y duon, a phrotest heddwch drwy Gymru, Ewrop a'r byd.

Am gyfnod helaeth, dyna, yn wir, oedd y sefyllfa, ond yn ffodus, ni throsglwyddwyd meistrolaeth y cryse duon yn bwyntie, ac eithrio cic gosb gan John Poole.

Roedd yna doman o gasgaenni colta/ r wrth Drain Duon a rheiny'n llawn.

Prydain Fawr ac wrth gwrs mae pawb yn gwybod am y gwartheg Duon a'r Cobiau a'r Merlod Cymreig.

LIWSI: Gyda chymylau duon iawn dros Heuwal, Bryn Glas....

Yng nghwmni%oedd y New Model Army lle ymdroai Hadwyr a Phalwyr a Phleidwyr y Bumed Frenhiniaeth, fel yn yr eglwysi cynnull a wrandawai ar bregethwyr a raddiodd gan mwyaf ym Mhrifysgol Llyfr Daniel a Phrifysgol Llyfr y Datguddiad, fel yng nghelloedd myfyrdod Arise Evans a John Archer a Peter Sherry a Gerald Winstanley a channoedd ar gannoedd o chwyldroadwyr duwiol ac annuwiol eraill, gan gynnwys Morgan Llwyd o Wynedd, ffynnai syniadau fel mwyar duon Medi.

Aeth Mama a mi a'm chwaer at wniad-wraig i gael gwneud sgertiau duon i ni.

Saith mlwydd oed oedd yr unig ferch ddibriod yn y cwmni, creadures fach â llygaid duon, cudynnau o wallt gludiog, pigog, a'i thrwyn fel rheol heb ei sychu.Ac fel rheol cariai ar ei braich fachgen bach oedd yn ddigon pwysig i wisgo ffe\s coch tywyll.

Elen: Eirin pêr ac afalau gloddiau'r ydlan a'r clos, llus-duon-bach, mwyar, llugaeron, afan a syfi, ddigonedd .

Mi 'roeddwn wedi cyfarfod â nhw i gyd, bob un wan jac, ar ddiwrnod glawog yng Ngherrig Duon.

Ac eto, y tu allan i'r stribedi culion o olau trydan a ddihangai rhwng y llenni duon dros y ffenestri, roedd y byd mawr yn dywyll a dieithr, yn llawn ofnau am yr hyn a ddeuai yfory drwy law'r postman am hynt a helynt plant y plant a aeth i ffwrdd i Affrica, i'r Dwyrain Pell ac i bob man lle ceisiai Prydain Fawr ddal rhyw afael ar ei thiroedd ar hyd a lled wyneb y ddaear.

Mae'r mwyar duon yn dechra' troi'n goch rŵan, ond mi fydd 'na dipyn o wsnosa' nes eu bod nhw'n barod i'w hel.

'Fe gollon ni dair blynedd yn ôl yn erbyn y Crysau Duon.

Yr oedd tair 'C' y Caernarvonshire County Council mewn llythrennau duon ar ei hochor hi.

Trafodwyd digwyddiadau celfyddydol eraill ar Four Star, gyda rhaglenni unigol arbennig megis This is My Truth, Tell Me Yours yn dilyn taith y Manic Street Preachers o'r Coed Duon i enwogrwydd.