Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

dw+

dw+

Gelwir maint y dŵr a lifa i lawr yr afon yn elifiant.

Roedd y Wraig wedi bod yn defnyddio'r dŵr poeth trwy'r dydd gan nad oedd dim o'r llall ar ga'l ac fel yr oedd Ifor ar roi ei fawd ar gliciad y drws clywodd y glec fwya annaearol a glywodd erioed!

'Dw i 'di 'laru ...

Trodd y tapiau a chododd y stem o'r dŵr chwilboeth ar amrantiad.

'Paid a becso, fenyw fach - fe fyddai'n sych gorcyn mewn dou funud!' Ond i'w phlesio, ymysgydwodd rhag y diferynion dŵr, stompiodd ei sgidie'n drwm ar y llawr carreg ac aeth drwodd at y tan.

Dodwch haenen sebon o dan dap dŵr sy'n diferu.

'Dw i'n destun sbort i mi fy hun eisoes.

Dw i ddim am i ti ddweud unrhyw beth arall am y peth." "Beth?

Cyn hir roeddynt wedi cyrraedd tir agored heb ormod o goed yn ymyl y dw^r - lle delfrydol i bysgota.

Dw i wedi gweld y ddau fachgen yma o'r blaen yn rhywle!' Dechreuodd grafu'r gwallt hir seimllyd ar ei ben.

Mae'r bobl ar fin y dŵr ar draeth tywod, tu fewn i ffrâm o greigiau serth ac awyr, yn cael eu cyfleu â phalet ysgafn, syml lle mae shiapiau'r lliwiau wedi eu cyfosod i greu delwedd.

Felly, yr oedd Ioan Evans yn mynd a'i deulu i'r capel ar hyd yr haf am flynyddoedd gan wneud rhyw dair lîg a croesi dwy afon, ac yn y gwanwyn pan fyddai'r eira yn dadmar ar y mynyddoedd, 'roedd yr afonydd yn codi, a chawsom fwy nag un dychryn wrth ei mentro, gan fod yn dŵr yn dod i fewn i'r cerbyd.

Dywedodd hefyd, Fab dyn, yr wyf yn torri ymaith y gynhaliaeth o fara o Jerwsalem; mewn pryder y byddant yn bwyta bara wrth bwysau, ac mewn braw yn yfed dŵr wrth fesur.

safodd y pedwar i weld eu llongau 'n taro 'r dŵr ^ r ac yn troi 'n ansicr i nofio i lawr yr afon, ac yna rhedodd y bechgyn nerth eu traed tua 'r fan lle cymerai 'r afon dro llydan, braidd fel pedol ar ymyl y ffordd ac yn ôl wedyn.

Cododd y brenin ei law ac ynghanol twrw'r dŵr gwaeddodd: Dowch ar fy ôl i rwan a gwyliwch rhag llithro ar y cerrig." Fel stori o lyfr yn yr ysgol, diflannodd o dan y pistyll dŵr.

Yn y diwedd yr oedd ymlyniad Bedwyr wrth fethod ac wrth y gwir yn drech na'i awydd i blesio: ar y weiarles, dysgodd foddi pobl mewn dŵr cynnes, chwedl Tom Jones Llanuwchllyn.

CYFLWYNWYD adroddiad y Prif Swyddog Technegol y derbyniwyd cwynion parhaol am y cyflenwad dŵr ar yr ystad uchod.

Wnâi hi ddim, achos mi oedd hi wrthi'n gosod y cinio allan, a berwi'r dŵr i 'neud te, ac mi oeddan ni'n awchu am fwyd erbyn hynny hefyd.

Mae'n rhaid 'mod i wedi gneud, achos pan glywodd y ddynas mai wedi dŵad yma ar 'y ngwylia' ro'n i, mi ddaru hi roi pisyn tair yn bresant i mi, i mi gael ei wario fo yn ystod yr wsnos.

Dŵad ymlaen ata' i wnaeth hi ar ddiwedd sesiwn o Taro i Mewn yn Festri Salem, un bore Mawrth, i ddiolch am y cwmni a'r gymdeithas gan ychwanegu, ar yr un gwynt, na ddaru hi ddim deall gair o'r Myfyrdod Cymraeg.

Enwogodd y tad ei hun fel peiriannydd a chynllunydd ac ef fu'n gyfrifol am sefydlu'r gwaith dŵr enfawr yn Uxbridge.

nid cynt eu bod wedi taflu pob un ei frigyn i 'r dŵr ^ r nag y cipid hwy ymaith o 'u golwg golwg mae eisiau rhai mwy, ebe gethin gethin rhai trymach, mewn dŵr ^ r fel hyn.

Rhaid oedd berwi'r dŵr nes ei fod wedi anweddu i hanner ei faint gwreiddiol, yna rhoddid pwys o fêl i bob dwy alwyn o'r hylif a'i adael i fragu.

Er rhyddhad iddo gwelodd ddau ben yn dod i'r golwg yn y trochion dŵr o gwmpas gweddillion yr hofrennydd.

Profodd y pum niwrnod canlynol yn llawn difyrrwch hyd yr ymylon, a hwythau'n mwynhau nofio, sgi%o dros y dŵr, hwylio, chwarae tennis a marchogaeth ceffylau.

Mi oedd hi'n brysur iawn ar y cei hefyd - llonga'n dŵad i mewn a llond 'u rhwydi nhw o bysgod yn gwingo 'run fath â phryfaid genwair - O!

Cofier fod Mawrth ymhellach oddi wrth yr haul na'r Ddaear ac o'r herwydd mae tymheredd arwynebol Mawrth oddeutu rhewbwynt dŵr yn barhaus, er mai'r unig dystiolaeth bendant sydd ar gael o fodolaeth dŵr arni yw yng nghyffiniau ei dau begwn.

Nid oedd yn flwydd oed pan gollodd ei dad ynghyd â'i ddau frawd hynaf yn y dinistr a fu pan dorrodd dŵr i mewn i waith glo Argoed.

`Ond Dad, mae'r cwch yn mynd i suddo.' `Rydw i'n gwybod hynny, ond mae'r dŵr yn dod i mewn yn araf iawn.

Roedd rhywbeth yn sw^n y dw^r oedd yn ei suo i gysgu bron.

Dw i ddim yn coelio hyn,' meddai Geraint wrth Bedwyr.

Nid oedd pethau'n edrych yn obeithiol o bell ffordd, yn enwedig wrth i lyngeswyr, a oedd yn barod i fyw yn ôl yn y dyddiau cyn dyfodiad yr awyren, anfon dwy long ryfel fawr gyda'u miloedd o forwyr i gael eu chwythu allan o'r dŵr rywle ym mhendraw'r byd.

Rhowch gerrig ynddo i gadw'r dŵr yn fas a pheidiwch ag anghofio darparu dŵr glân pan fo angen.

'Mam enillith, dw i'n meddwl,' meddai.

Hyd yn oed os yw dŵr wedi treiddio i'r tir, y mae ganddo wahanol ffyrdd o gyrraedd yr afon.

Gall rhywfaint o'r dŵr drylifo yn ddwfn dan ddaear i wely'r graig.

Yn sŵn cymeradwyaeth y lleill, gosodais lafn y rhwyf yn y dŵr.

I bwrpasau meddyginiaethol gellir paratoi sudd betys trwy grasu'r betys, eu plicio wedyn a'u malu'n ddarnau mân a'u rhoi trwy hidlen neu gymysgydd bwyd, ac yna ychwanegu dŵr neu ddŵr mwyn (mineral).

"Mae'n dda fod dŵr y môr yn gynnes hefyd yn y rhan yma o'r byd neu mi fuaswn wedi rhewi i farwolaeth," meddyliodd.

ni ni iddo erioed weld afon afon mor front a 'i dŵr ^ r mor uchel.

Wrth wylio'i lein yn y dw^r teimlai'n fodlon braf.

Gwelir hen adeiliadau, simneiau, a thomennydd gwastraff yn gysylltiedig â'r gweithfeydd glo a haearn a'r chwareli ym mhobman ar hyd a lled y wlad; ond, yn amlach na pheidio, mae'r hen longau hwyliau wedi pydru ers blynyddoedd yn y dŵ'r hallt, neu wedi cael eu dinistrio neu eu symud er mwyn gwneud lle mewn porthladdoedd.

Ces i ngeni a nhraed bron yn y dŵr yn Craig y Don ar y Parrog; ofiad y Bae dair gwaith pan yn ifanc.

Ond dw-i'n cymryd yr elfennau yn gwbl lythrennol.

Byddai Anti yn dweud mai yr achos am hyn oedd fod y dŵr yn brin ar y llong pan anwyd hi ar ganol y mor.

Pan ddaw'r amser i fedyddio'r baban, a'r cwmni'n nesau at y ffynnon, fe neidia'r plentyn o freichiau'r wraig sy'n ei gario, fe gyrraedd y dŵr mewn tair naid ac ymdrocha ynddo ar ei ben ei hun.

Ar Iol rihyrsal y pnawn fe fydden ni'r plant yn mynd i lawr at yr afon i daflu cerrig fflat ar draws wyneb y dŵr.

Mi fuon nhw'n rhedag ar ein hola ni'r genod wedyn, yn trio tynnu Mrs Robaits efo ni, edrach fasa hi'n mynd i ganol y dŵr.

dichon y byddai 'r llif wedi ailgydio ynddi oni bai fod cangen braff a thrwchus o helygen yn tyfu hyd at ganol yr afon, hanner medr uwchben y dŵr ^ r, a brigau deiliog yn disgyn oddi arni i 'r afon yn grafanc am long ffred druan.

Weithiau arhosai i wrando ond ni chlywai ddim ond sŵn y dŵr yn diferu a churiadau ei galon ef ei hun.

Sut hwyl yn Llanfairfechan?' 'Dyna pam dw i'n galw,' meddai Rhian.

Wrth weithio mewn gwlad dros y dŵr, mae'r cae ei hunan yn ddieithr a dim ond wrth ichi gerdded y daw eich llwybr trwyddo'n glir..

Bu cael dŵr a thrydan yn bwysig yn y moderneiddio.

Dim aros i'r tecell ferwi, dim slempian wrth dywallt y dŵr i'r twbyn.

Rwyt yn tynnu dy hun allan o'r dŵr oer ac yn gorwedd ar y llwybr i gael dy anadl.

Er bod Bedwyr wrthi'n traethu cerddodd Mrs R____ ar hyd yr ale/ i'r tu blaen, eistedd, edrych i fyw ei lygaid, a cherdded allan ar ei hunion y ffordd y daeth, gan ddweud wrth geidwad y drysau y tybiai hi mai DLlM a gyhoeddwyd i ddarlithio yno: "Dw-i wedi clŵad hwn o'r blaen." BLJ ei hun a ddywedodd y stori wrthyf i, gyda'r afiaith arferol hwnnw a gyffroai ei aelodau i gyd.

Os gwelai pysgodyn gysgod ar y dw^r byddai'n amhosib ei ddal.

Ond prin y gallai Caradog gadw ar ei draed ar fin y dŵr.

Yr oedd Dŵr Cymru yn barod i ymgymryd â chynllun i wella'r sefyllfa yn amodol bod cysylltiad i'w wneud i bob un o'r tai.

Nid oes gwybodaeth fanwl pryd y gosodwyd i lawr derfynau'r plwyfi ond yn ddiamau fe fu nodweddion ffisegol y wlad fel afon a bryn, toriad y dŵr ynghyd â hen lwybrau dyn ac anifail gwyllt a dof yn help i benderfynu'r ffin.

Gosodwch y blwch ar ogwydd tua'r pen blaen er mwyn i'r dŵr glaw lifo oddi arno'n rhwydd.

Dw-i ddim yn cymryd 'Mae Gwilym yma' yn llethol o Iythrennol, bid siwr.

Golygodd hynny waith codi'r gwrthglawdd i gronni'r llyn, gosod yr holl offer angenrheidiol i wneud dŵr llyn yn ddŵr yfed, ac yna rhychu'r Penrhyn ar ei hyd ac ar ei hytraws fel agor pennog i osod y pibellau mawr a'r pibellau man ohonynt i ddod a dwr i gyrraedd pawb.

Cododd y lein o'r dw^r ...

Y mae hyn yn arafach na dŵr ffo.

Roedd o'n mynd i neud troli i symud y weldar o gwmpas y lle, trwshio'r cafn dŵr yn y beudy, trwshio'r lein ddillad a choncritio'r cowt i'r Wraig, a phe cai amsar byddai hyd yn oed yn rhoi hoelan yn y lechan rydd uwchben drws y beudy!

Addas i'r haf yw'r cawl oer a wneir o stribedi betys, sug oren, iogurt a dŵr cyw iar.

Yno 'roedd ymwelwyr fel gwenyn yn potio o gwmpas y dŵr, yn addasu'r camerâu'n ffwndrus i gasglu atgofion am yr ewyn gwyn yn disgyn ddawnsio'n swnllyd i'r ffrewyll.

'Dw i ddim yn dy ddeall di o gwbwl.

Huws' 'Dŵr i'r fuwch 'na!' gwaeddodd Ifor.

Ac wrth gwrs, roedd golwg ofnadwy ar stafell fwyta'r palas ond buan iawn y daeth y lle i drefn hefo dŵr a sebon a llyfiad o baent.

Mae te (chai) yn hollbresennol, diolch am hynny, oherwydd mae'n rhaid yfed rhywbeth, ac mae dŵr yn beryglus.

Ond roedd y dŵr yn taro yn ei erbyn yn gryf wrth iddo gael ei dynnu trwy'r lli, a chollodd ei wynt yn fuan.

I'w wneud rhaid oedd cymryd sglodion ffres o'r dderwen a'u golchi â dŵr rhedegog nes bod y rhinwedd wedi ei olchi allan ohonynt.

''Os 'na'm dŵf yn dwad o'f tap.

LIWSI: 'Dw.

'Os na'm dŵf!" gwaeddodd Malcym a rhedag ar ôl Ifor i'r sied ddefaid.

Bron na ellir ei glywed yn dweud, "Dw-i'n edrach ymlaen; bydd hi'n braf cael trip.

Roedd peirianwyr yn gosod sustemau dŵr a charthffosiaeth tra bod rhai'n codi llwybrau neu'n clustnodi rhannau arbennig o'r caeau ar gyfer sbwriel a gwastraff.

'Wy i am fod yn fy nghôr cyn y dŵa nhw i miwn i'r Eglwys." Teulu'r Plas wrth gwrs, oedd y nhw.

'Mi 'dw i'n methu'ch dallt chi, Siôn Lias, yn gadael Capel Pen am yr eglwys,' meddai Madoc Jones, yr ysgolfeistr.

Os nad oes dŵr daear araf oherwydd nad oes modd i ddŵr dreiddio drwy'r graig gallai'r afon sychu mewn cyfnodau o sychder.

Yn sydyn, daethom allan i ddarn clir o'r goedwig lle roedd pistyll mawr yn dymchwel dŵr gwyn i'r cerrig glas.

A 'dw i'n credu fod y bobol sy'n newid fel bo'r gwynt yn ffit i gael pleidlais ne' maen nhw'n ffit i gael teledu.

Ond teflir dŵr oer ar y cyfan trwy gyflwyno siaradwr arall sy'n ceryddu'r protestwyr am eu dulliau terfysgol.

Mae'r mudiad yn ysgogi a cheisio hybu datblygiadau fel peiriannau bio-gas, ffynhonnau dŵr-glan, ac ati, mewn modd sydd am eu gwneud yn effeithiol yn y pentrefi diarffordd.

Wedi clirio'r llestri swper, rhoi proc i'r tân a dŵr yn y botel ddŵr poeth, casglodd Laura Elin y cwbl ynghyd a pharatoi i cychwyn.

`O, na,' meddai Gunnar wrth i saith o bobl ymdrybaeddu yn y dŵr oer.

Ddydd Iau dwytha roeddan ni i fod i fynd, ond mi basiwyd gan Mrs Robaits ei bod hi'n rhy oer i fynd i'r dŵr, ac mi ddaru ni ddechra' meddwl na cheusan ni byth fynd - ond heddiw oedd y diwrnod mawr.

Disgynni ar dy ben i'r dŵr ac mae'r llifeiriant cryf yn dy gario i lawr yr afon ac o dan y bont.

Teimlodd y nerfusrwydd yn ei adael fel dŵr yn llifo oddi arno, ond rhoddodd Bilo ei law ar ei ysgwydd a'i wthio'n ôl yn ddigon diseremoni i'w sedd.

Gyda llaw, dw i wedi meddwl gofyn i ti ers amser am dy dad .

Pan straffagliais allan o'r dŵr fel chwiadan wlyb a drewdod y mwd yn fy ffroenau, yn y pellter, newydd ymddangos o'r coed, sleifiau Talfan a'i griw, a'i wn yn hongian dros ei ysgwydd.

Yr oedd yn geffyl mor ardderchog, a chithe yn dŵad am y tro cynta' hefyd.

A phan ddaeth y dŵr o'r diwedd, nid gwneud ffynhonnau a phympiau a siefftydd yn greiriau oedd yr unig ganlyniad.

Mecanig lleol yn ei ugeiniau cynnar ydy o ac fe ddywed yntau "dw i ddim wedi bod efo neb fatha chdi o'r blaen".

Gwibiai'r cymylau'n wyllt ar draws yr awyr a hyrddiai'r dŵr o'r rhaeadr yn erbyn eu hwynebau.

Neu'r dŵr ynddynt?

Mae o'n crio isio cael dŵad i'r tŷ, clywch ar ei lais o'n cwyno.

Dim dŵr!