Rhannai Thomas Jones ei amser rhwng ei dyddyn yn ardal Ffair Rhos a'r pwll glo yn y 'Sowth' lle y treuliau gyfran o'r flwyddyn.

Pan ddychwelodd Mary Jane i Dyddyn Bach ymhen deuddydd, cyffesodd Siôn Elias ei fod wedi lladd dyn mewn tafarn yn Lerpwl rai blynyddoedd cyn hynny.

Wedi hynny symudodd i fyw ar ei dyddyn ei hun - Penrhewl.

Gosodwyd ef mewn cryn benbleth ac yntau wedi rhoi'r gorau i swydd uchel yn y Gwasanaeth Suful yn Llundain i fyw ar dyddyn yn Eifionydd.

Tystiodd yr Heddgeidwad Francis iddo fynd i Dyddyn Bach wedi iddo gael gwybodaeth gan John Williams ac iddo weld y corff yn gorwedd ar ei ochr chwith a'r pen mewn pwll o waed.

Cyn i'r heddgeidwad gyrraedd, fodd bynnag, daeth Edward Owen, Tyddyn Waun, i Dyddyn Bach yn ôl ei arfer, i nôl llaeth i'r moch.

Mi weles i aberthu un o'r ceiliogod hynny mewn cae y tu ôl i dyddyn rhwng Cherra a mawphlang a chlywed disgrifiad o siâp yr wythnosau i ddod.

Cytunodd hithau, a daeth yn ôl i Dyddyn Bach ddiwedd y mis.

Agorir y llenni yn nechrau Meini Gwagedd ar gegin yr hen dyddyn adfeiliedig ar Noson Gŵyl Fihangel, 'yn unrhyw un o flynyddoedd y ganrif hon'.

"Mawrth a ladd, Ebrill a fling..." Mynd â choffin gyda Edward Ifans heddiw i dyddyn bychan ar yr hewl i'r Glyn.

Tref fechan, brysur, ar lan y môr oedd Tywyn, a ninnau'n symud oddi yno i dyddyn yn y wlad tua thair milltir o'r dref.

O ganlyniad yr oedd yn ofynnol i amryw o bregethwyr gadw fferm neu dyddyn, a gwyddys fod William Evans yr efengylwr o Gwmllynfell yn un o'r amaethwyr mwyaf cysurus yn y gymdogaeth.

Mi fyddwn i'n codi'r gwydrau ac edrych ar rhyw dyddyn yn y pellter, a meddwl, "dyna le braf i fyw," ond wedi edrych ro'n i'n gweld fod y lle'n wag, wedi mynd a'i ben iddo.

babwn, barlat, brân bigwen, brân dyddyn...'

'Roedd ei thad a hithau i ddod i Dyddyn Bach ar y pymthegfed i wneud trefniadau at y briodas a oedd i gael ei chynnal cyn diwedd y mis.

Ninnau'n byw ar dyddyn bychan cyfagos byddai Mam yn pryderu am y sbloetiau peryglus hyn.

Byddai'n dwyn gwair o ffermydd cyfagos, ond er y gellid dilyn ei drywydd yn ôl am Dyddyn Bach ni feiddiai neb ei gyhuddo, gan fod arnynt ei ofn.