Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

fo

fo

Ond mi gafodd hi rwbath i gnoi arno fo, o do, a'i gnoi o'n hir hefyd hefo'r hen ddannedd gosod 'na sgyni hi.

Mi ddaru hynny, chwarae teg iddo fo.

Dwi i erioed yn cofio fo'n eistedd lawr a dweud, rwan dyma be ydy Cynghanedd Lusg, dyma ydy Cynghanedd Draws.

"Wnaethon ni jest beidio'i ddefnyddio fo yn Llanrwst.

Tueddant i fod yn anwleidyddol, ond nid ydynt yn fyr o leisio safbwynt ar faterion dadleuol, nac o ddarparu arweiniad i'r gymuned pan fo angen hynny.

Mae'r adroddiad yn argymell cynnal cronfeydd bwyd mewn ardaloedd sy'n dueddol o ddioddef oherwydd sychder, a sicrhau bod yna system effeithiol i ddosbarthu'r bwyd pan fo angen.

Becws bach oedd gan fy nhad ym mhentref Aberffraw yn Sir Fôn, ac yno y galwai pawb ar eu ffordd i'w gwaith.

Rhoi nhroed i mewn ynddo fo wnes i, ac wedyn baglu a syrthio siwr iawn!

Po uchaf fo'r marc gwell fydd ansawdd yr amgylchedd.

Dyna fo i'r dim - Alwyn Hughes Thomas - mi faswn i wrth fy modd yn cyhoeddi enw fel yna.

Mae o'n gaddo bihafio, nid arno fo roedd y bai tro dwytha yn nacia, ydach chi'n cofio?

'Roedd o'n cysgu bob nos, "efo'r cyrtens am ei wddw%, medda fo.

Safai yn ei hunfan, yn oer, annifyr ac yn gwybod yn ei chalon mai y fo oedd yn llygad ei le.

Cnays pan fo cyfreithiwr yn dechrau dweud: 'Dylid deddfu fel hyn neu fel arall', yna mae'n tresmasu ar faes y gwleidydd.

"Sut mae Owen?" "Reid dda; mi ges lythyr y bore yma, yn licio i le'n iawn." "Da iawn bod rhywun yn hapus." "Ond cofiwch, 'dydi i gyflog yntau ddim hanner digon, a chysidro'r gost sy wedi bod efo fo." "Nag ydi, mae'n siŵr." "Mae o'n talu chweugian yn yr wsnos am lodging ac yn prynu i fwyd i hun." "Gwared y gwirion!" "Ydi, a mae'r criadur bach yn tri%o anfon rhyw 'chydig adre bob mis." "Chwarae teg iddo fo.

Ond fyddai yno neb i roi mwythau iddo fo, a'i gael i ganu grwndi.

Rwy'n hollol sicr fod y meddwl dynol dan straen fawr pan fo'n ymgodymu â materion nefol uwch clogwyni Deall.

'Tasa'r drws 'na'n agor rŵan, fedrach chi ddim cerddad allan drwyddo fo heb dynnu sylw hanner y byd.'

'Roedd Williams Post yn giamstar ar drin 'teledai' a chanddo fo y prynodd nhad un.

Am gael gair efo Mr Rees cyn iddi agor, medda' fo." Does gen i ddim cystal trwyn a Snowt am stori, ond mae gen innau glust sy'n gwrando.

'Mi waedda i arno fo rwan.' Cyn pen dau funud daeth Paul at y ffôn.

Beth bynnag, mae Blair yn gwybod y gall ef adfer ei boblogrwydd trwy foddir tabloids yn fuan iawn â lluniau neis, cwtsi-cwtsi-cw, ohono fo a Cherie ar Babi Blair newydd.

Pan fo'n briodol, crybwyllwch lefel eich rhugledd yn eich ail iaith, a'i defnyddio hyd yn oed os nad yw'n dod yn hawdd i chi.

Ond pobl ydynt sydd yn galw am dynnu'r ffrwyn pan fo'r daith yn llafurus ar hyd inclein.

Petasa posib iddo fo brynu rhagor o lygada i rhoi yn i ben mi fasa'n gwneud hynny, er mwyn gwatsiad rhag ofn bod rhywun yn dwyn." A chwarddodd Jane Gruffydd.

"Eitha' gwaith â fo," meddai Sandra.

Achos ella y basa fo'n dangos chydig bach mwy o ddiddordeb wedyn.

Bid a fo am hynny, mae'r gair Cymraeg 'awen' yn nes o ran ei ystyr i ysbrydoliaeth nag ydyw dychymyg, ac onid wyf yn camgymryd, 'roedd Waldo'n ffyddlon i ryw gynneddf yn ei natur wrth ddewis y gair hwn, ac wrth wneud, 'roedd yn gallu cadw'r hyn a oedd yn werthfawr yn ystyr y gair 'Imagination' i Blake heb gael ei lluddias gan rai o ragdybiaethau'r meddwl diweddar am y dychymyg.

Un tro, tra'n teithio mewn bws o Luimneach i Tra/ Li, safodd y bws mewn tref fechan, a dyma'r gyrrwr yn sefyll yn y blaen a chyhoeddi wrth y teithwyr "There will be a short wait of about twenty minutes to wait for a connection", ac allan â fo o'r bws.

Gofalai Francis felly bod y ffrynt yn tyfu rhyw gymaint bob dydd, ond prin y codai'r cefn o gwbl oherwydd bob bore bron dywedai Francis wrth ei gynorthwywyr, 'Mi ro'wn ni 'frontal attack' arno fo heddiw, John,--waeth befo'r cefn'.

Sôn y mae am eiddo o'r enw Llyslew ym Mhorthamel yn Sir Fôn.

Go brin y byddai neb yn y Llyfrgell Genedlaethol wedi syrffedu ar weld Aled Jones, awdur y gyfrol hon, ond mae'n siŵr iddynt hen, hen arfer â fo.

Mi ddylse fo wedi gwneud yn llawer iawn gwell yn ddiweddarach o ddeg llath ond fe drawodd o'r bêl ymhell dros y bar.

Ma' gan y Reverend Jones lyfyr ar gyfer pob gofyn ac mae ynddo fo weddi addas dros bob cyflwr o ddynion.

Os na ddewch chi i agor y blydi drws y funud hon, rydw i'n mynd i'w gicio fo i lawr!" Ar sžn y fath awdurdod, trodd Morfudd ar ei sawdl, a phrysuro cyn gynted ag y cariai ei chrydcymalau hi yn ôl at y drws.

Fo'n hogyn da!

A chwarae teg iddo fo, mi anfonodd gardyn o'r carchar yn ymddiheuro i'r cawg.

Ond buan iawn y ce's i un yn ôl arno fo.

Cymysgedd yr ydw i'n dechra amau y byddai o ddirfawr les i Gruff acw wrthi - achos mai fo ydy'r unig ddyn yng Nghymru, synnwn i ddim, sy'n cwyno ei fod o wedi blino gormod a bod ganddo fo gur yn 'i ben ar yr un pryd.

Mae rhyw ddyfnder bob tro yn ei ganu fo.

Dyw tasg y gohebydd ddim yn gyfyngedig chwaith i egluro pwy yw pwy yn y lluniau hynny, fel y gall y gwyliwr cul ei feddwl ddathlu ergyd sy'n taro'r gelyn a thrista/ u pan fo'r un darlun o alanast a dioddefaint yn digwydd dilyn ergyd a drawodd un o'n `bechgyn ni'.

Rydw i wedi'i gadw fo a'i fam am ddeng mlynedd, ac mae'n hen bryd iddo fo ddechrau talu peth o'u ddyled yn ol imi." Gwylltiodd Rees yn gaclwm.

"Roedd fy nhad gyda'i anffurfioldeb arferol yn dymuno i mi atgoffa Miss Davies fod perffaith ryddid iddi ddod â ffrindiau neu deulu i aros yn y fflat unrhyw adeg, ond os bydd rhywun yn dod yno i fyw ar sail fwy parhaol, efallai y byddai hi garediced â gadael iddo fo gael gwybod er mwyn iddo gael trefnu ynglŷn â'r rhent.

Mae'n rhaid 'mod i wedi gneud, achos pan glywodd y ddynas mai wedi dŵad yma ar 'y ngwylia' ro'n i, mi ddaru hi roi pisyn tair yn bresant i mi, i mi gael ei wario fo yn ystod yr wsnos.

Mae'n rhaid dod o hyd iddyn nhw - beth bynnag fo'r gost.'

Oni bai amdano fo ni fyddai'r holl bobl yma wedi hel at ei gilydd, ac ni fyddai actorion prysur fel Lewis Olifer a Deilwen wedi trafferthu i ddod.

Fel plentyn 'roeddwn wrth fy modd yng nghwmni nhad, ac i Gerrig Duon yr awn ni efo fo bob cyfle gawn i, mynd ar ffrâm y beic ar draws 'camp Mona'.

Dach chi ddim isio brifo teimlad neb,' medda fo.

Os bydda ganddo fo stori newydd, mi fydda ar y ffôn - "Glywaist ti hon?" neu, "Dwi isio mynd i lle ar lle heno, sgin ti rwbath i mi?" Mae llawer yn gwybod iddo deimlo i'r byw na chafodd arwain y 'Steddfod Genedlaethol.

Medda fo: They are an odd couple.

"Ma gyno fo ishio llonydd i gal 'i ginio fel chitha y dwrnod o'r blaen!" oedd yr ateb a gafodd.

Byddai'n siŵr o fod o'i gof yn meddwl am y tri ohonynt ar siwrnai mor bell hebddo fo.

Ond pa mor eang bynnag fo'r un ohonyn nhw neu pa mor ddyfn ac astrus bynnag, 'does yna yr un ohonyn nhw wedi mynd â lle Nedw.

Oedd 'na rywun heblaw y fo yn teimlo mor ddiflas?

Dylid gostwng y cyflymder yn sylwed- dol, a chymryd pwyll arbennig iawn yn y bylchau rhwng mannau cysgodol, yn enwedig pan fo tir agored yn dod yn sydyn.

"Duw, 'di hyn ddim byd," medda fo.

T., pan fo'n ymdrin a phwnc aflednais, rhwng awydd yr hanesydd cydwybodol am gywirdeb ac annhuedd y gwr bonheddig.

Dafydd Fôn

Felly mewn ffordd roedd o'n benderfyniad hollol bragmatig, ond fel mae'n digwydd mae o'n bendant yn rhywbeth yr ydw i'n cael cic ohono fo, felly mae o'n gweddu i'r dim.

Oes gen ti win?" "Oes, dacw fo.

Cynorthwywyd ef i ddod allan o'r ffos gan Ernest a'r bonheddwr ieuanc, ac wedi iddo ddod ato'i hun cafodd fod ei geffyl gwerthfawr wedi torri ei goes, ac ebe Ernest: `Wel, wel, mae'r cwbl drosodd efo fo; gadewch i ni ei roi allan o'i boen,' a chan dynnu ei gyllell allan, torrodd y brif wythi%en yn ei wddf, a gwaedodd yr anifail yn fuan i farwolaeth.

Fydd dim iws i chi fynd wedi iddo foddi!' Cychod a chychwyr oedd o'm cwmpas bob dydd, a chwch wedi i 'Nhad ei wneud oedd un o'r teganau cyntaf a gefais.Fel bron bawb o'r dynion lleol, 'roedd gan fy Nhad gwch, a chofiaf yn dda am Elizabeth fy chwaer a minnau yn hwylio efo fo.

Dyma fo!

A fi sydd wedi ei ddal!' Un cyndyn oedd y swyddog i gydnabod ei feiau fo'i hun, byddai'n well ganddo gydnabod beiau pobol eraill a'u harestio nhw am hynny.

'Dyma fo'r cynllun,' mynnodd Robat.

Gruffydd Parri lywyddai'r cyfarfod.Ar y llwyfan hefo fo yr oedd rhai o wyr parchus yr ardal.

Roeddwn i wastad yn 'i leicio fo mae o'n gwbod 'i hun.

Tybiai y byddai ci mwy cyffredin yn fwy addas iddo fo; ci y gallai chwarae gydag o, un a fyddai'n ffrind iddo a heb fod yn rhy ddrud i'w brynu.

Pawb yn sugno fo drwy welltyn o gwpan a'i basio fo o un i'r llall.

Rhowch gerrig ynddo i gadw'r dŵr yn fas a pheidiwch ag anghofio darparu dŵr glân pan fo angen.

Hawdd tosturio pan fo'r galon yn llon.

Cysgoda drosom; gwarchod ni; nertha ni pan fo gwendid yn ein llethu; arwain ni pan awn ar ddisberod; adnewydda'n gobaith pan fyddwn yn digalonni; eneinia ni â'th faddeuant i'n glanhau oddi wrth staen ein pechod.

Rydw i'n ei gofio fo'n mynd i'r America y tro dwytha', a f'ewyrth Hugh, brawd Mam, yn mynd hefo fo ac yn rowlio berfa a thrync metal mawr arno.

Ac yn sylweddoli mai darlun o ryw lecyn y mae hi'n 'i weld bob dydd ydi o - yn 'i weld, ond 'rioed wedi edrych arno fo.

dyna fo eto !

Roedd hynny'n ei difyrru hi, ond gêm ddiflas iawn oedd hi iddo fo.

"Rydw inna' wedi gneud imi edrych arno fo drwy lygaid artist, a rydw i'n gweld yr hen le o'r newydd."

Rwy'n digwydd credu fod yn rhaid i gomedi sefyllfa fod a sefyllfa waelodol hollol ddigrif cyn i'r sgrifenwyr ychwanegu'r jocs, ac roedd Fo a Fe yn ateb hynny gyda gwrthgyferbyniad o Dde a Gogledd yn union fel y mae Yes, Minister yn defnyddio sefyllfa oesol Don Quizote/ Sancho Paza neu Sherlock Homes/Watson i greu digrifwch cyn gorfod creu'r episodau unigol.

Ond mi ydw i'n cofio'r lle'n berffaith ržan, o g-gof yr hogyn wnes i fwydo arno fo 'chydig yn ol: roedd o wedi bod yno g-gyda'i rieni.

"Dacw fo ylwch!" meddai rhyw gwbyn o hogyn.

'Hy!' medda fo, a chodi'i ysgwyddau fel ci yn disgwyl ffoniad, 'arni hi mae'r bai - ond paid ti â bod yn hen drwyn.'

Ac yn 'i ddwylo fo yn unig.

Mae priddoedd podsolig yn ffurfio pan fo dwr glaw yn cludo elfennau o'r haenau uchaf i'r haenau is gan greu proffil lle mae'r haenau uchaf wedi eu cannu ac yn asidig.

Ond pan fo'r tywydd yn sych ar haul yn tywynnu maen nhw yn gryf.

Cof gennyf o deithio droeon i Sir Fôn yn ystod y pedwardegau i wylio adar, ac uchafbwynt ymweliad berfedd gaeaf fyddai taro heibio Cors Cefni i gael golwg ar y Gwyddau Dalcenwen fyddai'n treulio rhan o'r gaeaf yno.

* feithrin, cynnal a chadarnhau gwell perthynas gymdeithasol gydag unigolion o fewn y grwpiau yn ystod y cyfnodau plentyn-ganolog gan eu bod: -yn cael cyfle i'w cynorthwyo'n unigol pan fo angen y cymorth ar y disgybl, -yn dod i'w hadnabod mewn sefyllfa lai ffurfiol ac yn gallu arfer gwahanol fath o ddisgyblaeth ar wahanol gyfnodau yn ystod gwers;

Mae ymchwil yn awgrymu bod ffontiau seriff yn fwy darllenadwy, yn arbennig pan fo llawer o destun i'w ddarllen.

"Mi rydw i'n cofio amsar," medda fi, pan ges i gyfla i dorri ar ei draws o, "pan oeddwn i'n mynd hyd y ffyrdd yma hefo ceffyl a throl, ac wrth ddžad adra, yn gorfadd ar wastad fy nghefn yng ngwaelod y trwmbal yn sbio ar y cymyla, a'r gasag yn mynd ei hun, a phan fydda'r drol yn dechra sgytian, roeddwn i'n gwybod fy mod i wrth Tž Gwyn, achos doeddan nhw ddim wedi tario ddim pellach na'r fan honno." "Rwyt ti'n drysu yn y fan yna," medda fo.

"Mae gan bobol Pen'sarwaen," medda fi, "gystal hawl â neb i wybod faint o ffordd sydd yna i Lundan." Doedd ganddo fo ddim atebiad i hynny, ond mi lloriodd fi hefo peth arall.

Ond wedyn tasa fo'n hen, fasa fo ddim yn ca'l gyrru moped!

'Ond mae o'n werth 'i bwysa mewn aur er hynny, er 'i fod o mor dew a thrwm.' 'Mae'n biti na fasa fo wedi priodi a chael rhywun i ofalu amdano fo,' sylwodd Mrs Richards.

Mae'r brenin eisiau dy weld pan gyrhaeddi Sipi a byddi wrth dy fodd pan glywi di ei neges." Yna i ffwrdd â fo tan chwerthin wrtho'i hun.

Dyma fo'n dweud wrthyn ni wedyn, pan oedd o'n blentyn, fod gan ei dad o dŷ ar Topsham Road a bod yna un stafell yn y tŷ a bwgan ynddi, ac y byddai ei dad yn ei chadw dan glo bob amser.

Ond os daw hi'n frathu ewinedd heddiw, profodd David Park, gyda rownd o 65 ar ei ymddangosiad cynta yn y gystadleuaeth fod ganddo fo'r gêm i gario Cymru dros y llinell derfyn.

Ond fedra i ddim torri bedd iddo fo, O!

Cam â fo fyddai dweud hynny.

Fel y gwyddost ti, mae 'na bapur arall yn y dre' 'ma, ond maen nhw wedi methu dwad â fo allan wsnos yma - pibell wedi byrstio yno a'r dwr wedi difetha'u papur nhw.

Mae pawb dipyn bach yn dwp ar ôl clywed y stori%au ysbryd yma." Dringodd y pump i fyny'r ysgol raff i'r ffau yn y dderwen a bodlonodd Smwt i eistedd yn gwarchod wrth fôn y goeden.

"Ydach chi wedi cael ripôrt am rywun wedi džad tros y clawdd o'r lle mawr yna heddiw?" medda fo fel'na.

Pan fo'n tyfu ar y wal neu dros foncyff coeden, mae'n orchudd da i adar allu nythu a chlwydo ynddo.