Yn Llundain dechreuodd weithio fel cyfrifydd i fasnachwr a thra'r oedd yng ngwasanaeth y gŵr hwnnw bu ar fordaith i India'r Gorllewin.

Yn y llyfr Porthmadog Ships mae gennym hanes am y llong Marie Kaestner a gollwyd gyda phawb oedd arni ar fordaith o Lerpwl i Borthmadog.

Rwy'n siwr y cawn ni groeso cynnes yng Nghymru.' A'r geiriau hyn ffarwelia'r milwr â ni i gychwyn ar ei fordaith o Harfleur am Gymru.

Ond rodd darganfod aur yn Awstralia yn nechrau'r pumdegau, megis yng Nghaliffornia ychydig o flynyddoedd ynghynt, yn ddigon i sbarduno miloedd ar filoedd i fentro ar y fordaith bell er garwed y peryglon enbyd.

Fordaith bell.

Er bod pedwar deg wyth wedi marw allan o bron i bymtheg can o garcharorion, morwyr a milwyr a gludwyd mewn un ar ddeg o longau, roedd Capten Arthur Phillip wedi cyflawni un o fordeithiau enwocaf hanes y mor, dros bymtheng mil o filltiroedd heb golli'r un llong.Roedd y marwolaethau'n llawer mwy yn y llyngesau a'i dilynodd oherwydd gorlwytho, prinder bwyd, creulondeb annynol ac afiechydon a oedd yn deillio'n anorfod o'r sefyllfa ar y llongau, a'r ffaith bod y fordaith mor hir.

Fe gymerodd y fordaith yn ôl o Portsmouth i'r Traeth Mawr yn agos i dair wythnos, gan i'r gwynt fod yn wrthwynebus a'i gorfodi i lanio ddwywaith cyn cyrraedd pen y daith.

Yn anffodus nid oedd y mêt wedi gofalu bod y gwenith oedd yn llwyth y llong y fordaith gynt wedi cael ei lanhau o gwmpas agoriad i'r pwmp, a phan geisiwyd pwmpio'r dwr allan nid oedd yn gweithio fel bod y llong yn llenwi â dwr.

Bu am fordaith yn yr Owen Morris, un o sgwneriaid Porthmadog, ac mae'n ei chanmol fel llong gref wedi ei hadeiladu o goed derw.

Roedd gan ei pherchenogion hi, teulu Davies Porthaethwy, o leiaf deg llong, llongau mawr yn y cyfnod hwn, ar yr un fordaith, i gyd yn cludo cannoedd o deithwyr a nwyddau, ac ar draws y Fenai yng Nghaernarfon, roedd cartref John Owen, Ty Coch un o feibion teulu Rhuddgaer, Mon yntau'n berchennog ar longau a hwyliai i Ogledd America ac Awstralia.Ceir rhywfaint o'u hanes hwy yn y bennod nesaf.

Rhaid cofio, er yr holl son am aur yn y cyfandir pell, bod cryn ragfarn ynglyn a'r fordaith i Botany Bay.

Hoffwn ddiolch i nifer o gyfeillion a sbardunodd fy niddordeb yn y fordaith dan hwyliau i Awstralia ac yn arbennig.

'Os myn cymered fordaith i'r Affrig neu Awstralia.

Cyflawnid nifer fawr o droseddau o'r fath gan Wyddelod, a dedfrydwyd lladron penffordd ac eraill fel Henry Hope, carcharor ar y Tortoise gyda Benjamin Griffiths ar y fordaith i Awstralia, am ladrata sofrenni.

Meistri yr agerlongau bach a hwyliai rhwng Lerpwl a phorthladdoedd y Fenai oedd Capten Evans a ChaptenTimothy, ac y mae'n bur debyg fod nifer o'r ymfudwyr yn gwneud y fordaith o'r Fenai i Lerpwl, y cam cyntaf o'u teithiau i wledydd pell, ar eu llongau nhw.

Wrth agosa/ u ar y fordaith gartref am Sianel y Saeson yr oedd llawer o longau hwyliau yn curo yn erbyn gwyntoedd croesion a llawer ohonynt wedi mynd yn brin o fwyd.

Ar fordaith yr oedd porthladdoedd Bilbao a Santiago yn agos iawn i Nantes a Concarneau ac yr oedd digon o fynd a dod rhwng y ddwy wlad, yn enwedig gyda llongau nwyddau.