Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

goron

goron

Ond mae'r aelodau'n parhau'n obeithiol y bydd canllawiau ar gael ar gyfer rhai o adrannau'r Goron cyn diwedd y flwyddyn gynta'.

Fe ddaeth rhyw bobol o'r Eisteddfod a dweud wrtho, ‘mae gynnon ni newydd da i chi, mae eich brawd wedi ennill y Goron'. Roedd o wrth ei fodd, wrth gwrs, a mi fuon nhw'n trafod y peth am rhyw bum munud neu ddeg.

Llwyddodd y cerddi hyn i lusgo cystadleuaeth y Goron o'r merddwr yr oedd ynddo ar y pryd, a rhoi nod a chyfeiriad pendant i feirdd rhydd y dyfodol.

Credid fod y goron ddrain wedi ei gwneud o'r ddraenen wen.

Mi fyddai colli un goron mewn amgylchiadau amheus yn ddigon i lawer un, ond beth am golli dwy?

FEL BRENIN HEB EI GORON - Joe Charles 'Ro'n i'n meddwl y base'r Wern yn cau cyn y Stiwt'.

Priodolir hyn i'r ffaith bod Ysgrifennydd Cymru yn aelod o'r Cabinet ac i'w gysylltiadau agos â Gweinidogion eraill y Goron.

Fel y cyfeiria yn y rhagair, mae i Ystad y Goron gefndir o fil o flynyddoeddt a phan gollodd Cymru ei hanibyniaeth yn 1282 aeth darnau ohoni yn rhan o'r Ystad.

Bu'r Cyngerdd Prom yn Neuadd Dewi Sant yn goron ar yr ymweliad.

Bachgen tawel arall a ddaw i'm cof, un a fu'n gweithio gyda ni fel un o'r myfyrwyr yn ystod yr ha', oedd un o ardal Nanhoron a ddaeth yn fardd y Goron.

Y tri gorau oedd Siôn Eirian, Donald Evans a Gwynn ap Gwilym, a barnwyd fod y tri yn deilwng o'r Goron.

Glynne Davies am ennill y Goron yn ei dref enedigol ac am osod safonau newydd i feirdd newydd ail hanner yr ugeinfed ganrif.

Dyma'r unig dro yn yr ugeinfed ganrif i'r un bardd ennill y Goron am y trydydd tro yn olynol.

Yn ail adran y gwaith ar Ddirywiad Ystad y Goron nodir mai afradlonedd Henry Vll a chostau rhyfeloedd yn erbyn yr Alban a Ffrainc a fu'n gyfrifol am y gostyngiad ac er i'r mab, Henry Vlll,godi £1,000,000 drwy werthu tiroedd yr abatai costiodd y rhyfel rhwng Ffrainc a Sbaen ddwbl hynny gan achosi cryn ostyngiad yn yr ystad.

Nid oedd y comisiwn yn dweud fod awdurdod Farley yn tarddu oddi wrth y Goron.

'Beth sy' gen' i dwi'n 'i roi a beth dwi'n gael dwi'n 'i gadw,' meddai hi a phocedu'r goron.) Ailgychwyn o Bontarelan; lle mae'r ffordd yn gwyro i'r chwith rhyw hanner milltir tu hwnt i'r bont, gadael y car a cherdded ar hyd yr hen ffordd las sy'n mynd ar letcroes i fyny'r llechwedd i'r dde.

Ystyriwn mai gwaith o natur cyhoeddus a wneir gan asiantau fydd yn ceisio am gomisiwn i roi gwasanaethau cymorth i ysgolion a cholegau unigol, megis hyfforddiant-mewn-swydd, ymgynghori neu arolygu (dan gomisiwn i SPAEM, i'r Cynghorau Cyllido neu i awdurdod lleol), gan fod y fath wasanaethau wedi'u cynnig hyd yn ddiweddar gan gyrff cyhoeddus, awdurdodau addysg lleol yn enwedig ac, yn achos arolygu ysgolion a cholegau, AEM a oedd yn atebol i'r Goron.

Ei dyddiad newydd yw Gorffennaf 12 -14, 2002 gyda dyddiadau cau cystadlaethau'r Gadair, y Goron ac yn y blaen yn symud ymlaen flwyddyn.

Ond pennaf cyfaill ei dad yn Llanelli oedd Dr Gwylfa Roberts, gweinidog Tabernacl, Llanelli a bardd a enillodd y Goron yn yr Eisteddfod Genedlaethol ddwywaith.

O hynny ymlaen, gwaith swyddogion y Goron oedd cyhoeddi a chynnal pob llys barn yn yr iaith Saesneg, meddai'r ddeddf, gan ychwanegu,

Islwyn Edwards oedd dewis Nesta Wyn Jones am y Goron.

Cerddi eraill: Wil Ifan oedd yr ail am y Goron.

Yr ail am y Gadair oedd Tudwal Davies, Pwllheli, ac enillodd ei fab, H. Emyr Davies, y Goron yn yr un Eisteddfod.

Wedi blynyddoedd o wynebu dyledion a chamweinyddu, meddyliwyd am y cominoedd fel moddion i ychwanegu at incwm tiroedd y goron.

Nid chwilio am Goron yr oedd T. James Jones, ond am glust i'w siom yn ei gydwladwyr wedi canlyniad y refferendwm ar ddatganoli.

Byddai'r person cyntaf i gyffwrdd y goron ar y fan bost yn gallu cael unrhyw ddymuniad a hoffai; gallai'r ail berson gael cusan ond câi'r trydydd person siom.

Yno, hefyd, fydd Hayley Tullett, yn y 3000 metr, a Christian Malcolm, fydd yn cystadlu am goron y 60 a'r 200 metr.

Yn awr yr oedd esgobion yn cael eu penodi'n uniongyrchol trwy letters patent gan y Goron, sef gan Somerset ar y pryd.

Rhwng rwan a hynny bydd y grwp yn paratoi â'r gwaith o baratoi dogfen esblygol fydd yn gosod ein gweledigaeth ni o sut mae grym yn treiddio o'r gwaelod i'r canol ac yna i'r Senedd Gymreig fydd yn goron ar hyn.

Ystad y Goron yng Ngogledd Cymru 1282-1849.

Roedd Ynadon Conwy eisoes wedi gwrthod cais Mr Godfrey yn Rhagfyr 1998 ac mi gafodd hyn ei gadarnhau gan Lys y Goron Caer yn ddiweddarach.

Fe'i perswadiwyd i adael i John Powell, cynrychiolydd y Goron, lywyddu'r achos a chanlyniad y gwrandawiad oedd penderfynu nad oedd gan yr esgob hawl gyfreithiol i feddiannu'r faenor.

Yr hen drefn oedd fod y cabidwl yn ethol ar enwebiad y Goron.

Aethpwyd yn ôl i ganol y bedwaredd ganrif ar bymtheg trwy ofyn am Arwrgerdd, cam enfawr yn ôl i'r gorffennol wedi arbrofion chwyldroadol y dauddegau yng nghystadleuaeth y Goron.

Ac yn goron ar y cyfan yr oedd tîm Brazil gyda sêr fel Pele, Jairzinio, Tostao, Gerson, a Rivelino.

'Roedd atal y Gadair a'r Goron yn broffwydol o feddwl fod cenhedlaeth arall ar fin cael ei haberthu ar allor Rhyfel.

I'r ddeuddyn hynny y cyfrennid iddynt ddawn Duw y rhoddwyd yn llawn y fraint o fwynhau ' oes winwydd mewn gras union'.Er cryfed ydoedd yr elfen dylwythol ac er mor anodd ydoedd ymwrthod ag awdurdod y tad dehonglid yr ystad briodasol yn bartneriaeth Gristnogol, a phywsleisid yr angen am undod o fewn y briodas honno a allai adlewyrchu undod y wladwriaeth dan y Goron.

Y trydydd oedd Dafydd Jones, Prifardd y Goron yn yr un Eisteddfod.

Clodforwyd T. Glynne Davies am ennill y Goron yn ei dref enedigol ac am osod safonau newydd i feirdd newydd ail hanner yr ugeinfed ganrif.

James Jones, y Goron yn yr un Eisteddfod.

Dyma 'Eisteddfod y Sgandal'. Credai W. J. Gruffydd mai Bobi Jones oedd Efnisien yn y gystadleuaeth, ac ni fynnai roi'r Goron iddo.

Fe'i canfyddir yn ymlyniad selog yr arweinwyr milwrol Cymreig wrth y goron Seisnig yn rhyfeloedd Ffrengig y bedwaredd ar ddeg a'r bymthegfed ganrif.

Dechreuasant gydag ymlyniad wrth y goron Seisnig (a barhâi yn Ffrangeg ei hiaith, fel y gwnâi'r gyfraith Seisnig), ond o hyn y datblygodd ymlyniad wrth Loegr.

Wil Ifan oedd yr ail am y Goron.

Gruffydd mai Bobi Jones oedd Efnisien yn y gystadleuaeth, ac ni fynnai roi'r Goron iddo.

Pum safonol ar y diwethaf ac yr oedd Tinning wedi cipior goron ar wobr gyntaf o £125,000.

Dim ond 5 pryddest a anfonwyd i gystadleuaeth y Goron, ac nid oedd y beirniaid yn llwyr fodlon ar y bryddest a wobrwywyd.

Cynnwys y rhan hon hefyd ddarn helaeth o hen gomin y Goron hyd at bigyn deheuol y plwyf yng nghanol Llyn Eiddwen.

Syfrdanol hefyd yw adroddiad Syr Thomas Wyn, Glynllifon, Archwiliwr Cyfrifon Cymru wedi i'r Llywodraeth gymryd gofalaeth Ystad y Goron.

Ymegyr golygfa ysblennydd wrth i ni ddod i olwg y llyn, yn goron o gopa%on a chribau miniog.

Dymunai Cynan roi'r Goron i Amanwy (D.

Thema ganolog: Oes y Brotest: cyfnod y protestio mawr yng Nghymru ac ym Mharis, America, a mannau eraill; yr Arwisgo yng Nghymru yn chwalu gobeithion llawer ond yn caledu cenedlaetholdeb, protestio mawr gan Gymdeithas yr Iaith ar faes yr Eisteddfod, ond y cyfan yn diweddau mewn siom gyda phleidlais negyddol Cymru yn y Refferendwm ar Ddatganoli ym 1979, ac ymateb T.James Jones yng nghystadleuaeth y Goron.

Ond dyma beth sydd wedi fy syfrdanu - dau o weinidogion y goron yn haeru ar y teledu fod mwyafrif poblogaeth y deyrnas yn ei erbyn.

Crisialwyd yr holl gyffro anniddig hwn drwy'r byd yn y gerdd ' I'r Anniddig', un o gerddi'r dilyniant a enillodd y Goron i Dafydd Rowlands yn Eisteddfod Genedlaethol Y Fflint ym mlwyddyn yr Arwisgo.

Yr oedd ei dad a'i fam yn hanfod o deuluoedd uchelwrol Cymreig, ond erbyn canol yr unfed ganrif ar bymtheg yr oeddynt yn dal eu tir gan y Goron fel is- denantiaid i deulu pwerus Wyniaid Gwedir, ger Llanrwst, tirfeddianwyr mwyaf yr ardal o ddigon.

Mae o chwe ergyd yn well nar safon, saith yn well nar Cymro David Park syn amddiffyn ei goron.

Dyna'n colled ni : "Mae Rhos heb y Stiwt fel brenin heb ei goron".

Bu graddau lawer o ymddieithrio ac ymlynu, a chwaraeodd y Goron Seisnig, a gawsai ei chipio gan un o dras Gymreig, ran ynddynt oll.

Yn Llys y Goron, Caer-wynt, ddydd Llun diwethaf, cosbwyd Dr Brian Cox â blwyddyn o garchar wedi ei gohirio am fwrdro gwraig trwy roi iddi chwistrelliad marwol o botasiwm chloride.

Y Goron.

Ac yn goron ar y cwbl gwelwyd cyhoeddi'r Cytundeb mewn Gwyddeleg gan y Llywodraeth -- ac fel ymarfer ar gyfer y dyfodol roedd yn rhaid gofyn yn arbennig amdani, a chwedyn nid oedd sicrwydd y byddai'n cyrraedd.

Tynni dy gleddyf ac wrth agosa/ u atynt gweli arwydd y Goron Dân ar eu clogynau.

Fe ddaw ato'i hun a dweud wrthyt mai dau o Farchogion y Goron Dân a ymosododd arno a dwyn ei arian, ond methiant fu eu hymgais i gipio'r Fodrwy a gariai ar gadwyn arian o gwmpas ei wddf.

I Norman Closs Parry y dymunai John Roderick Rees roi'r Goron.

Dyma enghraifft arall o roi testun hanesyddol i'r beirdd, yn union fel y byddai 'Yr Arglwydd Rhys' yn destun y Goron ymhen blwyddyn.

Dim pigau pin yn sownd yn y carped tan fis Mai; dim rhochian blynyddol Modryb Matilda ar ôl joch o port; dim crensian papur lapio'n slei bach i deimlo'r anrheg; dim anghofio codi am chwech y bore i roi'r twrci yn y popty; dim Ryan yn canu "Ai hyn yw'r Nadolig pwy a žyr?" ar bob yn ail raglen radio; dim chwilota mewn hen gist am goron Caspar neu am ddoli go lân i orwedd yn y preseb; dim 'Dolig!

Emyr Davies, y Goron yn yr un Eisteddfod.

Cerddi eraill: Y tri gorau oedd Siôn Eirian, Donald Evans a Gwynn ap Gwilym, a barnwyd fod y tri yn deilwng o'r Goron.

Maen nhw'n dweud fod darllen ffurflenni hawlio costau i drwsio'r llanast ar ôl damweiniau car yn beth difyr tu hwnt a bod digon o ddychymyg gan rai o'r hawlwyr - sydd byth ar fai wrth gwrs - i ennill y Gadair, y Goron a'r Fedal Ryddiaith yn y Genedlaethol.

Yn ychwanegol at yr awch cynhenid i estyn eu tiroedd, eu hamcanion oedd meithrin eu teyrngarwch i'r goron a'r sefydliadau perthnasol iddi, a chadw cysylltiad agos â'r beau monde dros y ffin yn Lloegr.

O gwmpas deiliad y Goron y tyfai cwlt y frenhiniaeth.

Yr oedd hyn yn tueddu i fod yn nodweddiadol o'r hen drefn babyddol pan oedd uchel swyddogion yr Eglwys hefyd yn weinyddwyr yn y llysoedd ac yng ngwasanaeth y Goron.

Mae'r goron yno i'n hatgoffa bob dydd mai cenedl wedi ein goresgyn ydym.

Yr oedd Syr Richard wedi derbyn maenor Llandyfa/ i gan y Goron ac yr oedd Ferrar yn awyddus i'w hailfeddiannu.

Tri yn Llys y Goron, Caernarfon, ar gyhuddiad yn ymwneyd â 'Meibion Glynd^wr'. Dau yn ddieuog, ond Siôn Aubrey Roberts yn cael ei garcharu am 12 mlynedd.

Mae'r dadleuon a roddir o blaid cwtogi ymhellach ar yr hawl hon wedi'u seilio ar ddiffyg cyllid, a'r angen i leihau costau achosion gerbron Llys y Goron ac i esmwytho gweinyddiad y llysoedd hynny.

Ar hyn o bryd, mae gan ddiffinydd, sydd wedi ei gyhuddo o ddwyn, yr hawl i ddewis gwrandawiad o'i achos naill a'i gerbron Llys yr Ynadon neu gerbron rheithgor yn Llys y Goron.

Yr oedd cystadleuaeth y Goron ym Mhwllheli yn garreg filltir bwysig yn hanes barddoniaeth Gymraeg ac yn hanes yr Eisteddfod oherwydd dyma'r tro cyntaf erioed i gerdd vers libre ennill y Goron.

Cymharwyd yr Engadin Uchaf weithiau a Sweden - Sweden tan haul deheuol a than goron uchel o fynyddoedd ia llachar, miniog - cadwyn Bernina, yn anad yr un.

Ac yna, yn goron ar y gyfundrefn, bydd Senedd Ffederal i'r wlad yn gyfan, yn gyfrifol am bolisi tramor ac am bob agwedd ar fywyd cenedlaethol y wlad.