'Ty Ddewi,' "Mae eigion golygon glas/ Ac o'u mewn y gymwynas" a 'Gwanwyn', "Chwychwi sydd a'r llygaid dwfn, a'u gwib trwy'r golau i rin eich gilydd").

Nid yw hyn yn dweud fy mod yn hoff o'r math ar fiwsig sy'n dynwared sūn natur, fel y mae Delius yn ei wneud yn y darn, 'Wrth Glywed y Gog Gyntaf yn y Gwanwyn'.

Fe'i defnyddid gan wrachod yn eu swynion ac felly os darganfyddid un mewn tusw o flodau Calan Mai fe'i teflid ymaith ar unwaith.Cyfeiria'r enw arall - Mantell y forwyn - at siap y blodau a'r hen arferiad o daenu mentyll ar lwyni i sychu yn y gwanwyn cyn eu cadw tan y gaeaf.

Cwm Pennant yn y Gwanwyn yw'r teitl, ac y mae'r afon i'w gwled yn rhedeg drwy'r cwm a melfed y mynyddoedd yn ei hamgylchynu.

Dangos sut y bu i hyn ddigwydd a dangos goblygiadau'r digwydd yw prif bwrpas Gwanwyn yn y Ddinas, sef cyfrol sy'n ddarn o hunangofiant y bardd.

Felly, yr oedd Ioan Evans yn mynd a'i deulu i'r capel ar hyd yr haf am flynyddoedd gan wneud rhyw dair lîg a croesi dwy afon, ac yn y gwanwyn pan fyddai'r eira yn dadmar ar y mynyddoedd, 'roedd yr afonydd yn codi, a chawsom fwy nag un dychryn wrth ei mentro, gan fod yn dŵr yn dod i fewn i'r cerbyd.

Haf 1972, Hydref 1985, Gwanwyn 1997. Y ddarlith a newidiodd hanes Cymru.

Byddaf yn rhyfeddu ū a diau fod pawb arall a'i gwêl yn rhyfeddu yn yr un modd ū fel y tyf tyfiant iraidd y gwanwyn allan o'r marwor du.

Un yw'r gwasgaru afradlon o ffrwythau a hadau, a hyn yn paratoi ar gyfer gwanwyn arall, ac ail ddechrau byw.

Ar wahan i'r adar cyfarwydd fel y gog a'r wennol fydd yn cyrraedd yma yn y Gwanwyn, mae miliynau o adar eraill yn cyrraedd yr un pryd, e.e.

Os medrwn ei hadu a chael glaw yn fuan, yna gallwn ddisgwyl porfa ffres at yr hydref ac i'r wyn bach yn y gwanwyn.

Gwynt Chwefror ddaw â gwanwyn cynnar.

Dro arall yr oedd yn noson serog braf yn gynnar yn y gwanwyn a safem yn y drws yn syllu o gwmpas gan fwynhau'r tywydd braf mor gynnar yn y flwyddyn.

Ystyrid sug y planhigyn yn feddyginiaeth bwerus ac arferid cymryd peth ohono yn y gwanwyn i buro'r gwaed.

ei hegin hi er ei gwanwyn newydd.

Bu Catherine Pierce yn ymweld â Thyddyn Bach rai troeon yn ystod y gwanwyn, ac yn aros yno am bythefnos.

Cwestiwn naturiol i'w ofyn ydi paham eu bod yn mudo pob blwyddyn o Affrica yn y Gwanwyn.

Rhwng hyn a llai yn cael ei dyfu'n gyffredinol trwy'r cynllun neilltuo tir fe fydd haidd gwanwyn yn brin y gaeaf nesaf ac felly hefyd y gwellt sydd yn bwysig i ffermwyr yr ardal yma.

Erbyn canol yr ail ganrif ar bymtheg roedd rhai gwyddonwyr a naturiaethwyr wedi barnu fod a wnelo mudo o'r dyfroedd croyw i'r môr rywbeth â'r broses, ac yr oeddent wedi cysylltu'r sylw fod llysywod bach yn dod o'r môr i fyny'r afonydd bob gwanwyn â'r broses o symud i lawr i'r môr.

Ymhob un o'r planhi- gion parhaol may yna stor o fwyd ar gyfer yn ail gychwyn pan ddaw'r gwanwyn yn ol i'r tir.

Dyma'r hirlwm, y cyfnod pan oedd bwyd i ddyn ac anifail wedi prinhau ac wythnosau i fynd cyn bo cynnyrch cyntaf y gwanwyn ar gael.

Yn y gwanwyn mae'r blagur yn chwyddo ac yn agor i orchuddio'r goeden a chanopi o ddail.

Cwilt pobol ddiog yw'r cwilt erbyn hyn a'r clytiau o las Gwanwyn a melyn Haf ac aur Hydref wedi mynd yn fawr ac yn ychydig, a'r tractorau a'u gwehyddion a'u casglwyr silwair a'u combeiniau yn llusgo hyd yr erwau agored fel chwilod mawr, boliog yn ysu'r cnydau.

Nid pawb sy'n digon sylwgar i weld y gog bob gwanwyn ond yn bendifaddau bydd rhywbeth mawr o'i le os na chlywun eu denod.

Y broblem yw cadw'n fyw tan y gwanwyn.

Y gwanwyn oedd hi.

Gan nad beth, creadur y gwanwyn yw'r oen, ac arferais gredu, yn gam neu'n gymwys, bod a fynno tarddiad enw'r tymor cyntaf â ffurf lluosog y term 'oen'.

Erys gwledd i'r synhwyrau o'n blaenau wrth gerdded tua phen pella'r trwyn, ffresni tyfiant ifanc y gwanwyn, aeddfedrwydd cynnes y rhedyn a'r eithin ar bnawn o haf, lliwiau machlud tanbaid yr hydref ac awyrgylch gysglyd y gaeaf yn aros y deffro cyfarwydd, gyfareddol.

Ni ddeiliodd yr un gwanwyn ar ôl hynny.

Byddai Eisteddfod yn cael ei chynnal yn y capel bob blwyddyn yn y gwanwyn ac yno y dechreuais gystadlu.

Awyddai'n fawr y gwanwyn dilynol am glywed Sais yn siarad, i gael prawf ar ei wybodaeth o'r Saesneg.

Llyfr fydd yn ffefryn efo Magi am flynyddoedd gan y bydd hi'n tyfu efo fo, a ffordd ddelfrydol o gyflwyno'r gwanwyn i blant bach, a'r syniad o fynd am bicnic.

Mae'r wyrth yn parhau, ac er na wyddom y cyfan am yr ysfa a'r gallu anhygoel i fudo, mae yn ein gwefreiddio pob Gwanwyn.

Mae'n cyhoeddi cyfrol o Drafodion (mae cyfrol 1999 ar gael yn awr) ac yn cynnal tri achlysur arbennig pob blwyddyn- Cyfarfod y Gwanwyn, gwibdaith yr Haf a'r Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol gyda siaradwr gwadd.

Fe/ ddaeth haul y gwanwyn â gwên i bob un o gefnogwyr brwd y Strade a holl aelode'r tîm fel ei gilydd, yn arbennig felly o gofio i bedwarawd o Glwb Llanelli grwydro oddi ar y llwybr cul, ac ymuno â Chlwb Caerdydd yn ystod diwedd y chwedege--Robert Morgan, D.

Disgwylia'r garddwyr brwd yn eiddgar ym Mai am ddyfodiad yr haf gyda gwaith y gwanwyn, i raddau helaeth, wedi ei gwblhau.

Mae'r planhigion blynyddol fel llau'r perthi a'r ffrom- lys a'r pys per yn gwasgaru'r had, yn gwywo a marw, a'r hadyn wedyn goroesi'r gaeaf i egino yn y gwanwyn.

Byddid yn arfer llosgi'r gwellt hwn hwfyd fel y llosgid y grug - er mwyn cael tyfiant ifanc yn ei le yn y gwanwyn.

Dwi wedi datgan fy mwriad i roi'r gorau iddi yng Nghyfarfod Cyffredinol y Gwanwyn nesa.

Does dim bridio yn y Gaeaf, a phan ddaw'r Gwanwyn, maent yn dychwelyd i'r wledd fydd yn eu haros yn y rhannau fydd wedi bod dan eira a rhew am chwe mis.

Cewch drafodaeth ar y gwahanol gynigion a chyflwyniad i aelodau newydd y Senedd rhwng cloriau'r rhifyn hwn o'r Tafod. Un peth sydd yn codi yn syth yw'r penderfyniad i newid dyddiad y Cyf Cyff i'r Gwanwyn.

Gwelid ambell un allan gyda'i wedd ddechrau'r gwanwyn, yn aredig ei dir, ac yn hanner gobeithio y caent aros wedi'r cwbl.

A sylwer yn neilltuol ar gryfder y ferf yn llinell olaf y pennill hwn: rhaid 'rhwygo'r gwanwyn pêr' o bridd y ddaear, fel pe bai honno eisiau gorwedd yn ddiffrwyth yn nhrymder a syrthni ei gaeaf.

Mae cyw wedi ei godi mewn nyth ar fferrn ym Mhen Llūn yn treulio'r Gaeaf yn Affrica, ond mae yn dod yn ôl i'r union nyth y'i magwyd ynddo, y Gwanwyn canlynol.

Daeth yn arwydd digamsyniol bod y gwanwyn wedi cyrraedd, yn wir, ni ddaw ar ein cyfyl nes i'r hin gynhesu.

Maen nhw'n aros eu cyfle yn y gwanwyn pan fo'r ffermwyr yn plannu tatws yn y ddaear a phan nad ydi'r ffens drydan yn cael ei def- nyddio, a chyn gynted ag y mae'r tatws ifainc yn y ddaear maen nhw'n dod gyda'r nos ac yn tyrchu'r ddaear gyda'u trwynau cryfion ac yn dod o hyd i'w hoff fwyd.

Dosbarth Glyder: Yn dilyn eu thema Tyfiant y mae'r dosbarth wedi bod wrthi'n trin yr ardd ac yn plannu bylbiau blodau ar gyfer y Gwanwyn.

Ninnau'n y fedel yn medi plant, medi egin a blagur a dail heb lydanedd, ystod a seldrem ac ysgub a stacan o egin ir a'n llwydrew'n y fedel yn medi gwanwyn y gwyn-fan-draw y plant sydd i ffermio'r dyfodol.

Rhaid oedd eu pedoli, felly, yn y gaeaf a'r gwanwyn; cedwid y gofaint yn brysur anarferol yn gwneud hyn.

Mae'r Cyngor yn edrych ymlaen at weld effaith y newidiadau rhaglenni a gyflwynwyd yn ystod Gwanwyn 2000.

Yn Seasons cafwyd synau pedwar tymor olaf y Mileniwm ar gof a chadw, gyda'r gwrandawyr yn profi gwanwyn, haf, hydref a gaeaf olaf y ganrif drwy lygaid pum person gwahanol iawn.

Maent yn dod yma gan bod digon o fwyd yn y wlad hon yn y Gwanwyn a'r Haf iddynt fwydo'r cywion, e.e.

Os yw'r Hydref yn dechrau yn wyn, fe erys eira yn hir i'r gwanwyn.

Y gwanwyn nesaf bwriadai fynd i ganolfan chwaraeon i ddysgu dringo.

Adeg y gwanwyn rhan fynychaf oedd yr adeg pryd y trefnid y gwaith o 'dynnu'r olwynion', am mai dyma'r pryd y byddai ffermwyr ac eraill yn gweld mor angenrheidiol oedd cael yr olwynion yn barod erbyn prysurdeb y tymhorau a oedd i ddilyn.

Yn yr Hydref, pan fydd yr adar ddaeth yma yn y Gwanwyn yn troi yn ôl am Affrica gyda'u teulu newydd, mae miloedd o adar eraill yn dylifo i Brydain o rannau gogleddol y byd i dreulio'r Gaeaf yma gyda ni.

Parhaodd i wneud felly trwy'r gaeaf a'r gwanwyn a'r haf.

Mae'r ffaith bod pum mil o filiynau o adar yn mudo o Affrica i Ewrob bob Gwanwyn yn syfrdanol ac yn rhoi gwedd newydd ar y pwnc.

Ond i'r teithiwr busnes sy'n cyrraedd y maes awyr ac yn llogi tacsi er mwyn cyrraedd ei westy, llwyd a dilewyrch yw'r argraff gyntaf o'r drefedigaeth; heolydd penrhyn Kowloon rhwng y maes awyr a'r twnel i ynys Hong Kong yn dagfa drafffig fyglyd, fflatiau'r pumdegau a'r chwedegau yn salw o'u brig i'w bôn, ysbwriel o'r lloriau uwchben wedi disgyn yn bentyrrau pwdr ar y mân doeon sy'n cysgodi prysurdeb y stryd rhag bygythiad glaw tyrfau'r gwanwyn.

Mae'r sudd yn tywallt allan o'r goeden wrth i'r nodd godi i'r dail yn y gwanwyn.

'Rydym ni yng Nghymru yn lwcus iawn gan ein bod yn cael cwmpeini y miliynau o adar a ddaw yma yn y Gwanwyn, a hefyd yn cael haid arall yn yr Hydref i liwio tipyn ar y Gaeaf i ni.

Ifan: O'r borfa ar y cloddiau a'r twmpathau ar y gors fe gliriwn y rhent ag ŵyn-tac ac ebolion, pob llwdn fel ebol, a phob poni fel march erbyn y Gwanwyn .

(Gwanwyn,

A oeddynt i fod i baratoi'r tir ar gyfer y gwanwyn?

Os dowch ar eich hynt yn y gwanwyn fe welwch seren y gwanwyn yn garped piws golau yma, planhigyn eitha prin yngh ngogledd Cymru.

ef oedd yr hynaf o 'r tri tri, ac ef oedd wedi gwahodd ffred i ddod am dro i lawr yr afon y nos fawrth honno yn y gwanwyn cynnar.

`Mae naws y gwanwyn yn yr aer.' `Rydw i'n meddwl fod y gaeaf yn cilio o'r diwedd.' `Bore Da.' `Braf i'ch gweld chi.' Bore ym mis Mawrth oedd hi ac roedd tref Farnham yn Surrey yn brysur fel arfer.

Ac y mae arwyddion gwanwyn yn y tir.

Rhinwedd y tyddynnwr anhysbys o safbwynt llysieuwr yw na wellodd y tir ac oherwydd hyn mae'r caeau'n frith o flodau gwylltion yn y gwanwyn a'r haf; gwyn y llygad eglur, melyn y gribell felen, coch ysgafn y bengaled a choch tywyll y teim ynghyd â nifer o degeiriannau fel y tegeirian brych Dactylorhiza maculata y tegeirian brych cyffredin D.

'Gofalwn ninau am gadw ei enw, a chof am ei lafurus gariad hunanaberthol ar ran ei anwyl Gymru yn wyrddlas tra bo gwanwyn yn gwisgo Mai â gwrddlesni [sic].

Yn ail, mae llawer o'r rhai sydd yn y gerddi yn y Gwanwyn a'r Haf yn ei throi hi am y wlad yn y Gaeaf ac yn bwydo ar bob math o hadau, a hefyd ar weddillion y grawn yn y caeau ūd a'r gwenith Er bod y pincod i gyd yn byw ar hadau, mae pig y rhan fwyaf ohonynt yn amrywio i drin yr hadau y maent yn ei fwyta, ac i ddileu unrhyw ffraeo ynglyn â bwyd.

Ffaith arall newydd a ddaethpwyd o hyd iddi trwy astudio cylch bywyd yr anifail yn fanwl yw fod rhai ohonyn nhw yn magu eu rhai ifainc yn ystod y gaeaf hyd yn oed cyn hyn credwyd mai yn ystod y gwanwyn yn unig y magwyd y rhai ifainc.

Yn y gwanwyn a'r haf fe welir nifer o chwyddau ar ddail a blagur y dderwen.Gelwir y rhain yn farblis coed neu afalau derw.

Roedd y gwanwyn yn gyfnod prysur a pheryglus iawn.

Eto, medrai weld y copaon yn wyn a thros begwn yr Wyddfa 'roedd llewyrch pinc gwanwyn cynnar yn y ffurfafen.

Pysgodyn cras yw'r penhwyaden wrth gwrs, ac fel ob pysgodyn arall o'r grwp, y mae'n epilio ddiwedd gwanwyn.

(d) Rhowch brawf ar rai o'r arbrofion, paratowch un wers a'i chyflwyno i aelodau eraill y grŵp (Gan fod cynifer mewn ambell grŵp efallai na ellir gwneud hyn tan dymor y Gwanwyn).

Mae'r fasarnen yn perthyn yn agos i'r sycamorwydden, ac mae yna gochni ym mlagur hon hefyd yn y gwanwyn.