Does gan y darllenwr ddim ots beth fydd eu ffawd oherwydd eu bod mor debyg i gymeriadau llachar gêm compiwtar, ond efallai mai dyna'r bwriad.

Yn ei hwyliau gorau nid oedd di*rrach cwmn;wr na Waldo yn y byd, a gallai ddiddanu cwmni o eneidiau hoff cytu+n am oriau â rheffyn diddiwedd o stor;au am hen gymeriadau annibynnol a hynod a adnabu.

Magwyd yma gymeriadau anturus a phenderfynol, fel John Roberts (Siôn Robert Lewis), awdur y pennill 'Braint, braint, yw cael cymdeithas gyda'r Saint', a chyhoeddwr Almanac Caergybi.

Camp yr awdur y tro hwn yw iddo wrth greu nifer o gymeriadau, pob un yn afiach yn ei ffordd fach ei hun, lwyddo i gynnal diddordeb y darllenwr.

Gellir ailadrodd brawddeg o ragair Brad sy'n dweud 'nad hanes yw drama hanes eithr gwaith creadigol; dychmygol yn y pen draw yw'r holl gymeriadau.'

Bydd y Llyfr Mawr y Plant newydd yn cynnwys straeon cyfarwydd (yr awduron gwreiddiol, J O Williams a Jennie Thomas) am gymeriadau bythwyrdd megis Wil Cwac Cwac a Siôocirc;n Blewyn Coch, posau hen a newydd a lluniau o'r llyfr gwreiddiol.

Ond er fod darnau o gymaint o bobol oeddem ni yn nabod yng nghymeriadau Nedw, yr oedd pawb ohonyn nhw yn bobl go iawn yn eu nerth eu hunain hefyd, ac ambell dro mi fyddai pobol y pentra yn troi yn ddarnau o gymeriadau Nedw.

Clywsom am lu o gymeriadau Llanrwst - felly gwyliwch hi bobl Llanrwst - ynghyd â jôcs am y Bwrdd Croeso, yr Heddlu, Thatcher, a...

Rhydd i'r deunydd hwn driniaeth y nofelydd: clywn leisiau'r bobl yn siarad; gwelwn gymeriadau unigol yn cerdded ar hyd caeau a heolydd yr ardal; ac felly deallwn hwy yn eu perthynas â'r byd yn ei agweddau cymdeithasol, masnachol, crefyddol.

Nid morgrugyn fel Monica yw hoff gymeriadau Saunders Lewis, ond arweinwyr sydd a'r awenau yn eu dwylo: mae cylch eu dylanwad yn gosod rheidrwydd arnynt i weithredu'n ystyriol.

Diflannodd y canwr flynyddoedd yn ôl ac ar ei thaith i ddysgu ei hanes mae Leni yn cyfarfod â nifer o gymeriadau digon anarferol.

Mi wn fod hyn yn nodweddiadol o'r rhan fwyaf o lyfrau otograff, ac y gellid gwneud astudiaeth hir o'r cynnwys a gweld oddi wrtho gymeriadau'r rhai a'u llanwodd.

Nid dyma'r math o sgrifennu yr oeddem wedi arfer ag ef gyda'i gymeriadau afreal a'i sefyllfaoedd ffantasiol.

Daethant yn gymeriadau adnabyddus a chymeradwy ym mywyd y ddinas.

Dyma awdures sydd wedi creu byd o gymeriadau na fydd yn dyddio.

Damwain mae'n siwr ydy'r ffaith fod prif gymeriadau'r ddwy nofel yn ferched ifanc, hyderus a'u bod yn ceisio datrys dirgelwch o ryw fath.

Wrth i gymeriadau pellennig bennu ar hap beth fydd eu hanes, cipiant awennau eu dyfodol i'w dwylo eu hunain a sicrhau rheolaeth dros eu tynged hwy eu hunain.

Os na fedrwn ni heddiw hawlio'r un adnabyddiaeth gyfeillgar o gymeriadau'r Hen Destament, mae maniffesto taith Y Gohebydd yn crynhoi llawer o hanfodion crefft y gohebydd tramor.

Yn eu ffordd a'u steil eu hunain roedd Rondol a Begw'n gymeriadau digon diddorol, ar wahan eu bod wedi mynd yn orhoff o'r ddiod.

Teimla'r bardd angerdd mawr tuag at gymeriadau gwladgarol fel y dengys y cerddi i Michael Collins ac Elfed Lewis.

Rhys yw'r prif gymeriad, yn wynebu'r cyfuniad art`erol o waith ysgol a chariad cynta', ac mae'r ysgol yn llawn o gymeriadau nodweddiadol.

Yn yr hen ddyddiau, roedd llewod yn crwydro'r wlad honno ac mae'r llew yn un o gymeriadau mawr y chwedlau hyn.

Gwnaethon nhw lai o gam-gymeriadau hefyd.

Yn Gwenwyn yn y Gwaed mae Roy Davies yn llwyddo i adrodd yr hanesion yn gryno, ond gyda digon o fanylder wrth bortreadu ei brif gymeriadau fel ei fod yn ennyn awydd yn y darllenwr i ddod i wybod am eu tynged.

Roedd rhai o'r bechgyn a'r dynion a oedd yn 'canlyn ceffyl' - fel y cyfeirid at y gwaith - yn gymeriadau parod eu hateb yn aml, ac mae rhai straeon amdanynt yn dal i gael eu hadrodd yn yr ardal hyd heddiw.

Yr amser hynny y byddai nhad yn siarad, a dweud straeon am hen gymeriadau Bodffordd a'r fro.

Byddaf yn tristau wrth feddwl cymaint o estroniaid sy'n berchnogion cartrefi'r hen gymeriadau a arferai fynychu'r addoldy yng Nghefn Brith gyda'r fath ffyddlondeb.

Beth bynnag am safonau academaidd y sefydliad bryd hynny, roedd yn fagwrfa i lawer to o gymeriadau gwreiddiol cefn gwlad.

Gyda ffilmiau B am gymeriadau mytholegol, Groegaidd a Beiblaidd yr ydym yn cysylltu Reeves a gwnaeth 18 o ffilmiau i gyd.

Byddwn yn trafod llawer gyda John Garn am gymeriadau Pen Llŷn a'u dywediadau bachog.

Nid oes i'r ddrama raniadau yn ôl Act a Golygfa ond defnyddir cyfnewidiadau goleuo i alluogi i'r ddau grŵp o gymeriadau newid lle ar y llwyfan.

Mae wedi'i wneud yn gelfydd ar siâp llyfr agored o bren derw a rhai o gymeriadau gweithiau Mary Vaughan Jones (rhai fel Tomos Caradog, y llygoden unigryw) wedi'u llunio mewn arian yn sefyll ar lwyfan o'i flaen.

Gallwn ninnau ddweud fod Saunders Lewis y clasurydd - trwy'i adnabyddiaeth dosturiol o gymhlethdod natur dyn, a thrwy herio'i gymeriadau i fentro - ei fod yn osgoi ffurfioldeb crebachlyd y ddeunawfed ganrif, ac yn ymgyrraedd at synthesis rhwng clasuraeth a rhamantiaeth: prawf arall o annigonolrwydd y termau hynny.

Metha Lenz dderbyn hyn ac o ganlyniad mae'n mynd i deimlo'n fwyfwy ynysig ac yn y pen draw mae'n gadael Berlin am Yr Eidal, taith gyfarwydd i gymeriadau llenyddol yr Almaen pan mae gofyn am eli i'r galon.

Yno hefyd ceir cylch o gymeriadau sy'n ceisio achub 'enaid yr Almaen' (a thrwy hynny Ewrop) rhag disgyn i ddwylo'r Comiwnyddion.

Un o gymeriadau allblyg yr wythnos, yn ddiau.

Mwy dyrys ydyw'r deongliadau a gynigir ar natur rhai o 'gymeriadau' eraill y chwedl, ac ar lawer o'r digwyddiadau.

Yn y ddau waith, yr hyn y ceisir ei ennyn ynom yw'r argyhoeddiad fod y cylch canolog o gymeriadau'n 'iawn', mai ynddynt hwy y costrelwyd prif egwyddorion y traddodiad, a'u bod yn benderfynol o herio gydag angerdd cyfiawn y grymoedd hynny sydd ar fin rhuthro fel cenfaint o foch a sathru'r egwyddorion santaidd.

ochr yn ochr â'r chwarelwr, y bugail a'r Gymraes rinweddol fel un o gymeriadau stoc y llenyddiaeth gyfundrefnol a grewyd yn Oes Victoria," meddai.

Yn naturiol ddigon, roedd siop brysur y pentre yn ganolfan go bwysig a'r siopwr a'i gynorthwywr, pob un yn ei ffordd ei hun, yn dipyn o gymeriadau.

Bryd hynny hefyd, fe gafodd pobol leol waith ac enwognwydd fel ecstras, gyda helyntion dau o gymeriadau mwya' lliwgar Caernarfon ar y pryd - Wil Napoleon a Mons - yn dod yn rhan o chwedloniaeth y Cofis.

Ceir yn yr adran ddatguddio ffeithiau dadlennol am rai o'r prif gymeriadau yn y frwydr honno.

Mae amryw o hen gymeriadau Pentraeth yr hoffwn son amdanynt, ond dim amser i ragor, felly ffarweliaf am y tro.

Ar ben hynny yr oedd ei fywyd ei hun mor gyffrous ag un unrhyw un o'i gymeriadau.

Daw crybwyll y lasso a fi'n daclus iawn at un arall o gymeriadau cofiadwy fy mhlentyndod, Jim y Glo.

Iddo ef, nid hanes pobl neu gymeriadau o'r enw Culhwch, Olwen, Arthur, Ysbaddaden, ac ati, a geir yn y chwedl, ond hanes arwrol un enaid dynol yn prifio trwy ei lasoed i oedoliaeth gyflawn, gytbwys.

Mae'n amlwg oddi wrth ei holl gynnyrch, er gwaethaf ei barch at reswm, at drefn, at ffurf mewn bywyd a chelfyddyd, nad pleidiwr llythyren farw'r ddeddf ydyw o gwbl, oherwydd mae'n barhaus yn herio'i gymeriadau i gamu y tu hwnt i gylch cyfyng eu harferion traddodiadol a gweithredu'n greadigol er mwyn meddiannu gwirionedd uwch.

Does 'na ddim smic mewn theatr os ydy'r gynulleidfa'n mwynhau eu hunain - ond os nad ydyn nhw, mae nhw'n rhyw wingo yn eu seddau ac yn pesychu,' ac er ei bod yn cael budd mawr o drafod yr amrywiol gymeriadau y mae'r cyfarwyddwr yn eu hanfon ei ffordd hi gyda'i chyd-actorion, aiff Judith yn ôl at ei greddfau ei hun er mwyn mynd dan groen y cymeriad.

Mae rhai o gymeriadau Llyfr Mawr y Plant wedi cael eu hanfarwoli ar deledu ers dyfodiad S4C ac mae Wil Cwac Cwac a Siôn Blewyn Coch yn gyfarwydd i blant ledled y byd erbyn hyn trwy werthiant tramor y cyfresi.

Cafwyd cerddoriaeth i osod naws ynghyd â chyfweliadau unigryw gyda rhai o'r prif gymeriadau oedd yn gysylltiedig â'r glaniad cyntaf hwnnw ar y lleuad.

Roedd y llwyfan wedi troi'n ogof hud a lledrith, lle'r oedd holl gymeriadau hoffus a hardd y Nadolig, yn goed ac adar, tylwyth teg, angylion, cor a Sion Corn ei hun yn ein swyno a chreu naws y tymor gydag amrywiaeth hyfryd, hyd at uchafbwynt y cyfan yn nrama'r Geni.

Mae gweld yr holl gymeriadau hyn yn fyw yn y llyfr hwn yn gorfodi dyn i holi pam yr oedd cyrnaint o bobl debyg i'w gilydd yn troi yn elynion mor anghymodlon?

Maen amlwg ei fod wedi mwynhau holi rhai o gymeriadau canolog y sîn fel Rhys Mwyn a Iestyn George, a chynhyrchwyr ac aelodau o gwmnïau hyrwyddo - nifer o unigolion fuodd o gymorth wrth i Catatonia gael ei lansio ar lwyfannau neuaddau bach cefn gwlad Cymru ac yna i sylw rhyngwladol.