Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

hawl

hawl

Esboniodd - - fod yr hawl i archwilio yno er diogelu'r Sianel mewn achosion o dorr cytundeb, mewn achosion lle nad yw'r comisiynydd yn teimlo ei fod wedi cael gwerth ei arian, ac er mwyn atebolrwydd cyhoeddus.

Llwyddodd Eddie Butler a Jonathan Davies i osod eu stamp unigryw ar Gwpan Rygbir Byd gyda'r rhaglen boblogaidd Scrum V, a rhoddwyd her ychwanegol i'r tîm chwaraeon wrth i'r BBC sicrhaur hawl i ddarlledu Cwpan Rygbi Ewrop pan ddychwelodd gemau byw i deledu BBC Cymru ar nos Wener.

Serch hynny, un peth oedd rhoi hawl gyfreithiol i gyfieithu; rhywbeth arall, llawer mwy anodd, oedd dwyn y maen i'r wal.

Ar ol gweithio'n galed i fagu'r giang, ni chafodd Tomos Huws a'i wraig ddim am eu llafur ar wahan i'r hawl i lywodraethu'r ty.

Ar ôl gadael pencadlys Vodafone bydd gan y cerddwyr daith o 60 milltir o'u blaenau i Lundain lle y cyflwynir sgrol i swyddfa Paul Murphy sy'n galw ar i'r Senedd ildio'r hawl i'r Cynulliad Cenedlaethol gael deddfu ar ddyfodol yr iaith Gymraeg.

Collodd Cymry ifanc yr hawl i waith yn lleol.

Mae Ewrop wedi rhoi hawl i dyfu'r corn GM a gall felly ei dyfu fel arbrawf yn unrhyw le ym Mhrydain.

Er nad oes gan y Cynulliad Cenedlaethol bwerau deddfu cynradd mae Deddf Llywodraeth Cymru yn dweud y gall y Cynulliad 'wneud unrhyw beth i gefnogi neu i gynnal yr iaith Gymraeg'. Credwn mai hawl foesol y Cynulliad yw deddfu dros y Gymraeg.

Dim ond at ddibenion addysgol y mae hawl gennych eu recordio.

Erys, wrth gwrs, yr hawl i rywun i gyflwyno'i gorff, ar ei farwolaeth, i ddwylo meddygon.

Ceir enghraifft o hyn yn y cymal sy'n son am 'Political Levy%; mae'n ffaith ers blynyddoedd fod gan bob aelod o bob Undeb yr hawl i beidio a thalu y 'Levy' yma.

Ac wedyn bydd yn lluchio grant yn awr ac yn y man (tan y penderfynith o beidio - a mae ganddo bob hawl i wneud hynny) i gadw'r defaid i droi gwellt yn wlân a chachu, a chadw gwên ar wyneb y gwladwr hawddgar.

Gan na wyddom beth oedd maint odid un o'r argraffiadau sy'n cario'i enw ef a'i gydweithwyr, nid oes modd inni wireddu'r hawl hon.

Cyn y gellid dwyn mesur ar ei ran gerbron y Senedd i roi hawl iddo greu'r gronfa ddŵr yr oedd yn rhaid cael mwyafrif o'i blaid mewn cwrdd agored.

Y ffordd ymarferol i'r Cynulliad gefnogi'r iaith yw datgan ei hawl foesol i ddeddfu ar fater y Gymraeg yn hytrach nac ymddiried y mater i San Steffan.

Meddyliais am fy nhŷ gwag; fawr o ddim yno ar wahân i ddau wy, tamaid o gaws a choffi du i swper, a'r awydd i fwyta mwy ond heb yr hawl i wneud hynny.

Mae gan bob aelod o bob Undeb hawl i bleidleisio mewn unrhyw etholiad o fewn eu Hundeb.

Barn Cymdeithas yr Iaith yw y dylai'r Senedd yn Llundain ildio'r hawl i ddeddfu ar yr iaith Gymraeg i'r Cynulliad Cenedlaethol.

Nid oedd mwyach yn sefydliad byw, a chyfrifid hi fel rhyw gymdeithas hanner-dirgel gyda'i defodaeth arbennig, heb fod ganddi unrhyw hawl i aelodaeth gyffredinol, megis y Rechabiaid a'r Seiri Ryddion.

"Mae gan bobol Pen'sarwaen," medda fi, "gystal hawl â neb i wybod faint o ffordd sydd yna i Lundan." Doedd ganddo fo ddim atebiad i hynny, ond mi lloriodd fi hefo peth arall.

Pwysleisia'r ddogfen le rhieni fel partneriaid yn y broses o addysgu a'u hawl i gael addysg sy'n diwallu anghenion eu plant.

O'r digwyddiad hwnnw ymlaen, un tîm oedd ynddi, ac ar y diwedd, Llanelli aeth drwyddo i'r rownd gyn-derfynol, gyda sgôr o ddeg pwynt ar hugain i dri, a'r hawl i wynebu sialens tîm arall o gryse duon--ond cryse duon o Gastell Nedd y tro hwn, a'r gêm yn cael ei chware ar faes San Helen yn Abertawe.

(c) Sefydlu'r Is-bwyllgor canlynol (gyda hawl weithredol) i ystyried y mater a chyflwyno sylwadau:- Cadeiryddion ac Is-gadeiryddion y Cyngor a'r Pwyllgor Cynllunio ynghyd ac aelodau lleol Porthmadog.

Fe'n rhybuddid yn aml nad oedd gennym hawl i gyffwrdd llaw â phlentyn, waeth pa mor ddrwg oeddynt.

Pan holwyd ef sut y gallai hawlio llefaru o blaid y miliynau mudion yn India, ei ateb oedd, "Drwy hawl gwasanaeth".

Gweithredwyr yn cydnabod dilysrwydd un egwyddor amlwg, hawl cenedl i'w rhyddid, oedd Padric Pearse ac Arthur Griffith, a Michael Collins a de Valera.

(b) Ymgynghoriadau gan Gyrff Cyhoeddus neu'r Cyngor Sir fel Awdurdod Ffyrdd ar faterion cynllunio cyffredinol lle nad oes hawl statudol gan y Cyngor i ddeddfu ynglŷn â'r materion e.e.

Nid gofyn am garedigrwydd yr ydym ond am hawl a berthyn i bob cenedl.

Mae'r defnydd hwn o wahanol Foddau'r Ferf yn amrywio tôn gyffredinol y Llythur, sy'n gymysg o bendantrwydd y Mynegol ac oferedd y Dibynnol i amwyster y Gorchmynnol sy'n cyfuno'r diffyg amynedd efo'r dyn pengaled pwl ei oleuni a'r parch a'r anwyldeb y mae'n ei haeddu fel unigolyn rhydd a chanddo'r hawl i ddewis.

Yng ngolwg yr arweinwyr Ymneilltuol, yr oeddynt, drwy ddifrio'r Cymry a'u hiaith, wedi gwadu hawl yr Eglwys ar eneidiau'r Cymry.

Ni fydd hyn yn tanseilio hawl ein celloedd lleol a'n rhanbarthau i drefnu ymgyrchoedd i amddiffyn buddiannau cymunedau lleol yn ogystal â chefnogi ymgyrchoedd canolog yn yr ardal.

ARGYMHELLWYD bod y Cyngor yn glynu at ei benderfyniad blaenorol y dylid rhoddi hawl i holl staff y cynghorau newydd i sefyll etholiad i fod yn aelodau ohonynt a phwyso am ddiddymu'r gwaharddiad sydd yn bodoli.

Ac o ennill y Cwpan daw'r hawl i gynrychioli Cymru yn Ewrop, a chyfle unigryw yn ogystal i wneud eu marc yn y byd pêl-droed rhyngwladol.

Yn ôl egwyddor datganoli, mae'r hawl i benderfynu ar flaenoriaethau o ran gwariant yn aros gyda'r Cynulliad.

Pwy sydd â'r hawl i ddweud pa rai sy'n ddilys?

Y Llywodraeth yn rhoi'r hawl i denantiaid tai cyngor brynu eu tai.

"...rhan gyflawn o'n cyfundrefn addysg ac mae gan blant ag anghenion addysgol arbennig yr un hawl â phlant eraill i gael yr un ystod lawn o gyfleoedd yn y cwricwlwm â'u cyfoedion."

Dim ond aelodau o'r undeb sydd â hawl i fod yn ecstras.

Nid creadur â'i dynged wedi ei rhagbenodi yw dyn, ond enaid cyfrifol â chanddo'r hawl i ddewis, i bennu ei dynged ei hun.

Deallwyd oddi wrth y llythyr hefyd fod gan yr Awdurdod Addysg hawl i gynhyrchu a chyhoeddi llyfrau ar destunau lleol, sef testunau cyfyngedig i sir Aberteifi ac o ddefnydd i'r ysgolion.

Er mai ganddo ef mae'r hawl cyfreithiol i benderfynu y mae ei bendderfyniad yn gwneud nonsens o ddatganoli a democratiaeth.

Ac nid safbwynt yn unig, ond traethiad neu faentumiad o hawl, a'r hawl oedd hawl y genedl i ffurfio ei hagwedd a'i hymateb a'i pholisi ei hun tuag at y rhyfel,--yr hawl, mewn byr eiriau, i benderfynu drosti ei hun a fynnai hi ymyrryd yn y rhyfel ai peidio.

Mewn arolwg diweddar a wnaed o'r pwnc cododd Martin a Flemming y cwestiwn 'A yw eu darganfyddiadau yn rhoi hawl gwirioneddol i archaeolegwyr tanfor eu galw eu hunain yn archaeolegwyr?' Er mwyn ateb y sialens hon yn effeithiol rhaid pwyso a mesur y dulliau a ddefnyddir heddiw mewn archaeoleg môr yn ôl y meini prawf a dderbynnir gan archaeolegwyr modern, a hefyd yn

Ac wele, yn agwedd Williams at lenyddiaeth, yr un hawl arloesol ag a welwyd yn ei a~wedd at ei ~refydd.

Daethant yn foddion i boblogeiddio mater a fuasai cyn hynny'n beth digon esoterig, a defniddiodd Gruffydd hwy fel bocs sebon, gan fynnu hawl draddodiadol yr areithiwr bocs sebon i osod gwrthrychedd o'r neilltu.

bydd gan gynghorydd hawl i daliad o gyfran o swm y lwfans effeithiol am y cyfnod perthnasol yn unol â'r berthynas rhwng y nifer o ddyddiau yn y cyfnod perthnasol a'r nifer o ddyddiau yn y flwyddyn.

Mae hawl gan ysgolion a cholegau recordio rhaglenni os oes ganddynt drwydded oddi wrth yr Asiantaeth Recordio Addysgol.

Yn ol y Ddeddf Sylfaenol perthyn yr hawl i ddeddfu i'r Lander bob amser pan fo hynny'n bosib, oni neilltuwyd ef gan y Cyfansoddiad i'r Senedd Ffederal; dyna adlewyrchu egwyddor subsidiarity.

Nid oes hawl gan ddiffynyddion mewn llys i fynnu ynadon a barnwyr sy'n deall Cymraeg.

Pa hawl foesol oedd ganddo i ddiwygio treftadaeth y tadau a newid adeiladwaith bro?

Wedi fy arswydo gan dlodi difenwol fy mhobl sy'n byw mewn gwlad gyfoethog; wedi fy nhrallodi gan y modd y cawsant eu hymylu yn wleidyddol a'u mygu yn economaidd; wedi fy nghynddeiriogi oherwydd y difrod wnaed i'w tir, eu hetifeddiaeth gain; yn pryderu tros eu hawl i fyw ac i fywyd gweddus, ac yn benderfynol o weld cyflwyno trefn deg a democrataidd drwy'r wlad yn gyfan, un fydd yn amddiffyn pawb a phob grwp ethnig gan roi i bob un ohonom hawl ddilys i fywyd gwâr, cysegrais fy adnoddau deallusol a materol, fy mywyd, i achos yr wyf yn credu'n angerddol ynddo, ac ni fynnaf gael fy nychryn na'm blacmêlio rhag cadw at yr argyhoeddiad hwn.

Mae'r hanes diddorol hwn am etifedd olaf Llywelyn ap Gruffudd yn ceisio ennill yn ôl ei hawl i fod yn Dywysog Cymru wedi'i gadw i ni yng ngwaith Ffrancwr o'r enw Froissart.

Mae tynnu dirwyon o fudd-dal yn gam newydd gan y Wladwriaeth ac yn dangos nad oes gan berson di-waith yr hawl hyd yn oed i wrthod talu dirwy.

Llwyddodd Eddie Butler a Jonathan Davies i osod eu stamp unigryw ar Gwpan Rygbi'r Byd gyda'r rhaglen boblogaidd Scrum V, a rhoddwyd her ychwanegol i'r tîm chwaraeon wrth i'r BBC sicrhau'r hawl i ddarlledu Cwpan Rygbi Ewrop pan ddychwelodd gemau byw i deledu BBC Cymru ar nos Wener.

Hawl weithredol i'r Is-bwyllgor adolygu'r Rhaglen Gyfalaf yn ystod pob blwyddyn ariannol.

Eraill yn mynnu y dylai fod hawl gyda phob lleiafrif i ymarfer eu crefydd a'u diwylliant.

O safbwynt adeiladu a throsglwyddo ystadau yr oedd y gyfraith Seisnig yn amlwg yn fwy manteisiol na'r gyfraith Gymreig, ac o'r cychwyn cyntaf gwelir rhai Cymry nid yn unig yn ymwthio i rai o'r bwrdeistrefi ond hefyd yn mynnu'r hawl i ddal eu tiroedd a'u trosglwyddo yn ôl cyfraith Lloegr.

Byrdwn yr anerchiadau oedd hawl Cymru i fwy o reolaeth ar ei bywyd ei hun, i Senedd, a hynny am fod Cymru'n genedl ac am fod y pwysau gwaith yn Westminster yn golygu nad oedd materion Cymreig yn cael dim byd tebyg i chwarae teg gan y Llywodraeth.

Y mae, ar ryw olwg, yn is-ddiwylliant yn ei hawl ei hun.

Ni fydd hyn yn cynnwys yr hawl i wario heb yn gyntaf gyflwyno amcangyfrif neu bleidlais atodol yn y ffordd arferol drwy'r Pwyllgor Ariannol, Eiddo ac Amcanion Cyffredinol i'r Cyngor.

Aelodau Seneddol yn cael yr hawl i dyngu eu llw yn Saesneg ac yn Gymraeg, ond nid yn Gymraeg yn unig.

Achos brwydr am yr hawl i Lundain redeg ei phethau ei hun ydi un Ken Livingstone a'r gweddill.

Mae hyn yn torri'r cwlwm priodas, ac mae hawl gan y person di-euog i ysgaru ei gymar/chymar.

El Hadad oedd ef mwyach roedd ganddo ei babell ei hun a hawl i'w siâr o unrhyw ffawd dda a ddigwyddai i'r llwyth, boed yn ganlyniad ffeirio neu ergyd lwcus at gase/ l.

Medrid mynd â'r achos o flaen tribiwnlys ond gan nad oedd gan unrhyw un a gyhuddid o fod eisiau dymchwel llywodraeth etholedig y wlad hawl i gael gwybod pa weithred neu ddatganiad ar ei ran a oedd wedi achosi'r amheuon gwreiddiol, amhosib oedd paratoi amddiffyniad effeithiol.

Yn y sefyllfa gymysglyd hon rhoddwyd hawl i ddim llai na thri grŵp o nofwyr chwilio am y llongddrylliad ac o ganlyniad gweithiai gwahanol grwpiau ar wahanol rannau o'r safle.

Byddai gan bob clwb hawl i ddau aelod ar y pwyllgor.

Aeth y llythyr ymlaen i nodi bod perffaith hawl gan yr Awdurdod i wario'r swm a fynnent ar brynu llyfrau.

Cynghorau lleol yn cael yr hawl i roi cyfraniadau ariannol i'r Eisteddfod Genedlaethol pan gynhelid y Brifwyl yn eu hardaloedd nhw.

Er na fydd tribiwnlys Cymraeg na Chymreig, pan fydd tribiwnlys yn eistedd yng Nghymru ac yn delio ag achos Cymraeg, mae'r ddeddfwriaeth yn rhoi iddo'r hawl i alw ar arbennigedd Cymraeg ac yn gosod dyletswydd arno i ystyried anghenion penodol plentyn o Gymro.

Fe'i perswadiwyd i adael i John Powell, cynrychiolydd y Goron, lywyddu'r achos a chanlyniad y gwrandawiad oedd penderfynu nad oedd gan yr esgob hawl gyfreithiol i feddiannu'r faenor.

Mae gan yr aelodau hyn o'r Cynulliad Cenedlaethol ar Senedd yn yr Alban hawl i £40,000 yn rhyw fath o iawndal am hepgor eu seddau yn San Steffan.

Caiff y Cynhyrchydd wneud Rhaglen Gyfansawdd o Raglen neu Raglenni a ddarlledwyd eisoes a phe defnyddir pwt o berfformiad yr Artist mewn Rhaglen Gyfansawdd o'r fath bydd gan yr Artist hawl i daliad ychwanegol nid llai na'r isafswm tal (gweler Atodlen A) a negydiad rhwng y Cynhyrchydd a'r Artist fydd yn cymryd i ystyriaeth hyd y Rhaglen Gyfansawdd a nifer a hyd y pytiau.

Yn nhyb aelodau'r Blaid, rhyfel rhwng y pwerau mawrion oedd hwn, a chredent fod gan Gymru yr hawl i beidio ag ymladd.

Mae hyn yn dechrau achosi ychydig o ddrwg deimlad, gyda rhai o'r ffoaduriaid yn teimlo fod ganddynt hwy fwy o hawl drosom na'r lleill, mae'n anodd iawn ceisio cadw pawb yn hapus.

Rhoddodd y cytundeb yr hawl i BBC Cymru ddarparu darllediadau teledu, radio ac arlein o wyl 1999 ar Ynys Môn ac yn 2000 yn Llanelli, gan sicrhau darllediadau llawn a chynhwysfawr ar y teledu ar radio.

(a) Hawl weithredol i'r Is-bwyllgor Trwyddedu Cerbydau Hacni a Cherbydau Hurio Preifat i drwyddedu gyrwyr cerbydau hacni ac i ymdrin â maes gwaith hurio preifat.

Cymryd arnom fod yn ddemocratiaid a wna'r rhan fwyaf ohonom gan ateb: na, nid oes gan unrhyw un hawl i gondemnio unigolyn arall!

Credwn mai hawl foesol Cynulliad Cenedlaethol Cymru yw deddfu ar yr iaith Gymraeg.

Awdurdodwyd y Prif Swyddog Technegol, mewn ymgynghoriad â Chyfreithiwr y Cyngor a'r Trysorydd, i roddi caniatâd y Cyngor, fel lanlord, i unrhyw estyniad neu newid saerni%ol i eiddo dan les neu i osod arwydd ar y fath eiddo cyn belled â bod y cyfryw waith neu arwydd wedi derbyn hawl cynllunio neu, os nad oes angen y fath hawl am unrhyw reswm, nad oes gan y Prif Swyddog Cynllunio wrthwynebiad iddo.

Nid oes gennyf i hawl i ddweud beth a gostiodd hyn oll yn ariannol i Mr a Mrs Beasley.

Tybed a oes gan y cyfrandalwr cyffredin hawl i wrthod talu cyfraniad helaeth i goffrau'r Toriaid, Cyfrandalwyr Bass Charrington er enghraifft.

FODD BYNNAG nad yw'r drwydded hon ddim yn mennu ar berchnogaeth unrhyw hawlfreintiau na hawliau eraill o eiddo trydydd partion yn y Gwaith a chydnebydd a chytuna'r Cynhyrchydd nad yw'r drwydded a roddir yn unol â'r cytundeb hwn ddim yn rhoddi na chynnwys nac yn honni rhoddi na chynnwys unrhyw drwydded na chaniatâd ar ran unrhyw berchennog hawlfraint nac unrhyw berchen hawliau eraill yn y Gwaith i ddefnyddio atgynhyrchu neu gorffori y Gwaith yn y Rhaglen na hawl na thrwydded na chaniatâd i ddosbarthu nac arddangos y Rhaglen.

Bydd talu Tal Ail-ddarlledu yn rhoi'r hawl i'r Cynhyrchydd ganiatau dau ddarllediad arall cyhyd a bod y pedwerydd darllediad o fewn pedair wythnos i'r trydydd a bydd talu ail Dal Ail-ddarlledu yn rhoi'r hawl i'r Cynhyrchydd ganiatau dau ddarllediad arall cyhyd a bod y chweched darllediad o fewn pedair wythnos i'r pumed.

mae gan abertawe bob hawl i achwyn ar eu cynrychiolaeth yn y tîm dim ond tony clement yn gefnwr a garin jenkins yn fachwr tra bo wyth gan lanelli yn y tîm.

Nid oedd obaith cael gan Lywodraeth Lloegr gydnabod hawl fel hon.

Galwn hefyd ar i'r Cynulliad ddatgan ei hawl foesol fel corff llywodraethol democrataidd ein gwlad i ddeddfu ar yr iaith Gymraeg, a mynnu gweithredu arni yn hytrach na'i gadael yn San Steffan.

Un o'r achosion diweddaraf o hyn oedd dyfarniad bwriadol, haerllug y Tribiwnlys Diwydiannol drwgenwog hwnnw ym mae Colwyn rhyw flwyddyn yn ôl, nad oedd gan Gyngor Sir Gwynedd yr hawl i fynnu bod gan ymgeiswyr am rai swyddi wybodaeth o'r Gymraeg.

Yr hyn a hawliai'r Blaid i Gymru mewn gwirionedd oedd sofraniaeth, sofraniaeth yn yr ystyr fod gan y genedl fel person moesol yr hawl i benderfynu a oedd hi am ryfela yn erbyn cenhedloedd a gwledydd eraill ai peidio, a bod ganddi yr hawl ar fywydau a chydwybodau ei meibion a'i merched yn y mater hwn.

Bydd talu'r Tal Gwaith a'r Tal Atodol yn rhoi'r hawl

Democratiaeth ydi hawl cymunedau i reoli eu dyfodol eu hunain.

Yr oedd gwneud y fath hawl, wrth gwrs, yn mynd at wreiddyn a sylfaen y berthynas rhwng Cymru a Lloegr, yn tanseilio'r berthynas honno, ac yn gosod i fyny deyrngarwch newydd yn lle'r teyrngarwch i'r wladwriaeth Brydeinig y disgwylid i bob Cymro, fel pob Sais, ei roddi a'i arddel yn rhinwedd ei ddinasyddiaeth.

Cyn y gallai'r Blaid fod yn rym yng Nghymru ac ennill iddi'i hun yr hawl i lefaru dros Gymru gyfan, fe ymresymid, byddai'n rhaid iddi ennill yr ardaloedd di-Gymraeg, a golygai hynny symud prif ganolfan ei threfniadaeth yno.

Felly, bydd gan yr heddlu hawl i alw ar fodurwr i ddangos ei drwydded mewn swyddfa heddlu o fewn saith niwrnod.

(Nid oes rheidrwydd iddo wneud hynny, ond mae'r hawl yno os yw'n dymuno.)

Felly, nid ar chwarae bach y dylid diddymu'r hawl i ddiffinydd ymddangos gerbron rheithgor.

Pan oedd Ifan yn byw yn Llanddeusant, fe gynhaliwyd cyfarfod i drafod cais rhyw wr busnes a ofynnai am hawl i werthu cwn poeth yn y pentra.

'Mae gan bawb hawl i newid, siawns gen i.' A threuliwyd gweddill y p'nawn yn astudio ffenestri siopau ac yn yfed te mewn tŷ bwyta yng nghanol y dref.

Ba hawl sy gynnoch chi i gadw plentyn am dros awr ar ol yr ysgol?" "Chedwais i mo'no fo.

Mae unrhyw genedl sy'n trin y gwan a'r diamddiffyn yn y modd y triniwyd yr Ogoni gan Nigeria yn colli'r hawl i annibyniaeth a rhyddid rhag dylanwadau o'r tu allan.