Aeth y cwmni i mewn o'n golwg, a throisom ninnau ein tri a mynd i lawr i'r neuadd.

Mae'r cwestiwn yn amserol i ninnau yng ngwledydd Prydain hefyd yn awr fod awdur o Ganada wedi cipio Gwobr Booker unwaith eto.

Fel yr esgynna Sam i blith y cymylau a'r sêr yng nghwch y ferch ddi-enw, ddi-sylwedd a ninnau gyda hwy, y mae'r bro%ydd cartrefol beunyddiol, ein priod ardaloedd hysbys yn pellhau a lleihau otanom yn y dyfnder ac fe ddaw moment pan anghofiwn amdanynt yn

Cyfrinach llwyddiant Merch Gwern Hywel yw fod yr ymdeimlad o 'fyw trwy'r digwyddiadau' wedi'i drosglwyddo iddi, a'n bod ninnau'n cyfranogi o gynnwrf yr ymrafaelion diwinyddol fel petaem yn gyfoes a hwy.

`Mae e'n frawychus.' `Efallai ...' `Efallai beth?' `Efallai mai rhybudd yw e, ac y dylsen ninnau adael hefyd.' Ni fu'r bobl yn hir cyn penderfynu.

Mae gennym ninnau, Gymry, le i gwyno am y diffyg gofal a pharch y mae'r Ffrancod yn ei ddangos tuag at Lythyr Pennal Owain Glyn Dwr.

'Dwi'n cofio un noson hwyr, hwyr iawn a ninnau'r hogia yn gwneud lot o sŵn fel arfer.

Efallai y dylem ninnau deimlon brafiach am wneud yr un modd.

Dyma nhw'n sisial eu ffordd drwyddi, a ninnau'n clywed ambell enw, '...

Ond fel y digwyddodd hi, dyma'r dyn yn tynnu pedwar o bobol oddi ar yr awyren heb droi blewyn, ac fe gymerson ninnau eu seddau hwy.

Trechodd Isabella Rossellini a Joanna Lumley rai fel y syrffedus hollbresennol Liz Hurley an merch ninnau o'r Mwmbwls, Catherine Zeta Jones, i fod yn gyntaf ac yn ail ar y rhestr.

Mae'n rhaid i ninnau gael digon o wybodaeth i lunio rhaglen flynyddol a digon o amrywiaeth.

Mae'n gyfle hefyd inni gydnabod ein dibyniaeth ninnau ar Ragluniaeth.

A gwared ninnau rhag bod yn gwta ein haelioni pan ofynnir inni gyfrannu at y gwaith hwn.

Wedyn clywsom waedd, ac yna distawrwydd, ac wedyn sŵn mynd a dod, a ninnau'n ofnus yn cuddio dan y gorchuddion.

Yr hyn a roddodd fwyaf o syndod imi oedd darllen mewn papur newydd dyddiol poblogaidd yng ngogledd Cymru ar ddechrau'r flwyddyn hon fod mawn yn prinhau ar raddfa frawychus yn yr Ynysoedd Prydeinig a ninnau arddwyr wedi cael ein cyflyru gan wybodusion tros y pum mlynedd ar hugain diwethaf, fwy neu lai, ei fod yn ddefnydd anhebgorol angenrheidiol tuag at arddio llwyddiannus a'r cyflenwad yn ddihysbydd.

'Gadewch i ninnau fynd hefyd, i farw gydag Ef...' Geiriau gwrol Tomos.

Ninnau ill pump yn gwylio'n dawel dawel a disgwyl y morloi i mewn.

Am y rhostir maith hwn a eilw'r Sais yn Denbigh Moors a ninnau Hiraethog yr ysgrifennodd T. Glynne Davies ei 'frawddegau':-

Y tueddiad heddiw ydi clirio llefydd o'r fath, a dyna'r nico wedi colli ei gynefin a ninnau yn colli ffrind a chantor lliwgar diguro.

Weithiau byddai'n darllen o Lyfr Del neu Lyfr Nest, neu weithiau o gyfrol dreuliedig o Chwedlau Grimm, a'n llygaid ninnau'n grwn dan arswyd 'waeth faint mor aml roeddem ni wedi clywed y stori o'r blaen.

Ninnau'n dal ein hanadl wrth ei dilyn drwy'r drysni a'i gwylio'n gwyro dros y dibyn, ac yn cyd-lawenhau yng ngwir ystyr y gair wrth iddi godi'r ddafad ar ei hysgwyddau.

A chan i'r Saeson benderfynu hefyd fod gwahaniaeth rhwng aims ac objectives fe'n gorfodwyd ninnau i wneud felly yr un modd.

A brawddeg fawr ydyw: pan gnulia'r gloch, meddai, na ofynnwch am bwy, canys mae'n cnulio amdanoch chwithau hefyd, oblegid nid rhyw ynys ddigyswllt yw dyn, ond cyfandir, ac megis ag y mae'r cyfandir ychydig yn llai am bob torlan ohono a syrth i'r môr, felly ninnau, canys gyda phob un a gollir y mae rhywfaint ohonom ninnau hefyd wedi ei golli.

Mae'n annheg, yn eu barn hwy, fod gan y Prydeinwyr bedwar cyfle - a ninnau, fel hwythau, yn un cyfundrefn wleidyddol.

'A ninnau wedi aros yr holl amser i hyn ddigwydd.' Rhedodd y tri yn ôl cyn gynted ag y medrent ar hyd y llwybr anwastad.

Yn hwyrach y noson honno a ninnau ar ein trydydd peint edrychasom eto ar Iwerddon a chofio mai arweinydd mudiad yr iaith a ddewiswyd yn Llywydd cyntaf y Weriniaeth, ac yna treuliasom noswaith ddifyr yn dyfalu pa un o'r tai bonheddig yng Nghymru a fyddai orau gennym fel plas i'n llywydd, a pha un ohonynt a ddylai fod yn Chequers Cymru.

Fe wyddom ninnau, wrth reswm, na ddylid byth fwyta tatws wedi troi'n wyrdd; yn sicr mae'r rheini'n wenwynig.

Cofiaf un flwyddyn mai "Fflat Huw Puw% oedd y gân a llwyddodd i gael cwch go iawn i ni ar y llwyfan, a ninnau'n gwisgo cap pig gloyw a souwester.

Yr hyn na allwn ei ddeall oedd sut y gallai fod yn Mr Universe a ninnau heb wybod pwy sy'n byw yng ngweddill y bydysawd.

Mae tri o'r pedwar hanes yn perthyn i oes a fu; yng Nghymru'r 1920au, ond buan iawn y daw hi'n amlwg mai yr un oedd ffaeleddau pobl yr adeg honno â ninnau heddiw.

Rhaid i ti gyfaddef iddi geisio ein brifo ni ym mhob ffordd bosib: ninnau'n ceisio bod yn garedig wrthi, yn ei gwahodd hi yma, yn mynd a hi allan am fwyd, yn ceisio ymddwyn yn war ymhob ffordd, a dangos fod modd i dderbyn y pethau hyn ond ymddwyn yn synhwyrol.

Yna, ymhen hir a hwyr, a ninnau bron â diflasu ar ôl gwrando ar y fath lifeiriant undonog, deuai'n cyfle ninnau.

A'r un diwrnod pan oedd ein gwragedd yn siopa a ninnau'n edrych ar rywbeth neu'i gilydd daeth merch ifanc arall ataf gyda 'hard luck story' ac eisiau arian.

Edrychodd yn awgrymog ar gynffon Martha Arabela - mor awgrymog nes i ninnau bob un ddechrau edrych arni hefyd.

"Be ydi mêc fy nghrys i Jini?" Mam druan yn atab "Dwfal", a medda nhad fel ergyd o wn - "Tydw i'n 'dwfalu' fama ers oriau!" Saib - nhad, mam, a ninnau'r plant yn sylweddoli beth oedd o wedi'i ddeud, a phawb fel côr adrodd 'Steddfod Genedlaethol yn chwerthin efo'n gilydd.

Ond wedi cyfnod o arbrofi dwys - "blwyddyn a hanner, a ninnau heb wybod i ba gyfeiriad yr oedden ni'n mynd" - ar ddamwain y trôdd at gerddoriaeth boblogaidd.

Am hynny dywedwn ninnau'n hyderus: 'Yr Arglwydd yw fy nghynorthwywr ac nid ofnaf; beth a all dyn ei wneud i mi .

A phan weli'n dda ganiatâu i'r stormydd ein taro ac i'r gwyntoedd ruo o'n cwmpas, fe'n gorfodir i sylweddoli pa mor wan yw nerthoedd dyn er ei holl wyddoniaeth a pha mor frau yw ein bywyd ninnau.

Rho ras i ninnau geisio ymochel dan gysgod dy adain a gwneud hynny pan fo hi'n hindda fel, pan ddelo'r storm, y cawn orffwys mewn tangnefedd.

Erbyn y cwpled olaf mae'r "minteioedd mawr" wedi troi'n unigolion claf ym mhresenoldeb y Meddyg, a ninnau yn eu plith.

John Williams: 'Yr ydym ninnau yn berffaith sicr, fy nghyfeillion, ein bod wedi cychwyn y gwaith yma ar orchymyn y Meistr!' Dywedodd fod yna rai am iddynt gwtogi'r apêl i hanner can mil gan gredu bod siawns iddynt gyrraedd y swm hwnnw, ond dywedodd y Parch.

Y bora arbennig hwn, a'r tywydd yn oer, mam yn ei gwely efo 'asthma' a ninnau'r plant yn ein gwelyau, neu'n chwara'n y llofft, dyma lais nhad fel angel o waelod y grisiau (parch i mam am ei bod hi'n sâl) "Lle ma' nghrys i Jini?" mam yn ateb â gwich yn ei llais, "Yn yr 'airing cupboard' Charles." Nhad yn rhuthro i fyny'r grisiau, 'roedd yr 'airing cupboard' ar y landing, dros ffordd i lle'r oedd Mam yn cysgu.

Felly, yn unol â hen draddodiad, cawsom ninnau ein gwala a llond gwlad o grempogau i de heddiw.

Gwyddom ninnau am beryglon gaeaf - am y rhew caled sy'n dod â rhyndod ac angau i'r hen, neu'r gwyntoedd nerthol sy'n corddi'r môr a pheri iddo orlifo'r tir.

Of nem y byddai'r crwt yn cael dwy u dair blynedd o garchar - ac fe ddywedais wrth Waldo, a ninnau'n au'n eistedd wrth y tân a'r cloc yn mynd am hanner nos .

Canwyd y gloch ac aethom ninnau i mewn.

Mi dybiwn i y bydd gan ddarllenwyr ddiddordeb neilltuol yn y pytiau cynganeddol hynny - amryw ohonynt yn fyrfyfyr - sydd bellach yn rhan o lên a llafar y sawl sy'n ymhe/ l â barddoniaeth, a ninnau, efallai, heb lwyr sylweddoli bob amser mai David Ellis yw'r awdur.

'Roedd e wedi ei danio a'i gynhyrfu gymaint gan yr hen ganu, a chan yr hyn oedd ganddo i'w ddweud, nes ei fod wedi anghofio'r cyfan am y glaw, a ninnau allan yn ei ganol!

Tref fechan, brysur, ar lan y môr oedd Tywyn, a ninnau'n symud oddi yno i dyddyn yn y wlad tua thair milltir o'r dref.

meddem ninnau.

Dociau newydd Caerdydd oedd y dynfa a 'drychwch ar eu stad nhw heddi a'n stad ninnau pe dôi hi i hynny.

Cododd Meurig Puw gwr y Wenallt ar ei draed i ddweud wrthynt am gofio'r hanes a chymryd sylw o'r rhybudd, gan fod pethau od iawn yn digwydd yn ein hoes ninnau hefyd.

A ninnau'n byw o fewn dau funud o'r ysgol doedd gen i ddim esgus dros ei gwrthod.

Mae'n deg tybio y gallai'r neges a yrrai'r tadau Piwritanaidd i'r afael â'r drygau hyn gyda'r Efengyl ar eu tafodau yn awgrymu y dichon fod eu neges hwy'n berthnasol yn ein hoes ninnau.

Yr oedd y sŵn mor felys ac mor lleddf, yn atsain ar draws yr hen gwm, a'r cilfachau'n dynwared y canu a'r wylo, a ninnau'n ochneidio fel mewn llesmair wrth ei glywed .

Ar drothwy ei ben-blwydd yn ddeunaw oed ddydd Sul cawsom flas o'r hyn sydd i ddod iddo ef - ac i ninnau.

I mewn â'r cawell i'r ysgol a llithrasom ninnau ar ei ôl yn ddisgwylgar iawn erbyn hyn.

Cofiaf un bore, a ninnau ar barêd yn cael ein harolygu gan ddau swyddog Siapaneaidd, i un ohonynt sefyll o fy mlaen i a gofyn, gyda help y cyfieithydd, "Beth dybiwch chi fydd eich tynged yn y diwedd?

Mae Cristionogion wedi cyffesu erioed mai Duw yw awdur popeth sydd a'n bod ninnau wedi ein gosod ar y blaned i'w gwarchod a pheri iddi ffynnu.

Gallwn ninnau ddweud fod Saunders Lewis y clasurydd - trwy'i adnabyddiaeth dosturiol o gymhlethdod natur dyn, a thrwy herio'i gymeriadau i fentro - ei fod yn osgoi ffurfioldeb crebachlyd y ddeunawfed ganrif, ac yn ymgyrraedd at synthesis rhwng clasuraeth a rhamantiaeth: prawf arall o annigonolrwydd y termau hynny.

Safem ninnau'n un rhes wedi dysgu ein carolau ac yn barod i'w canu pan ddeuai.

Gellir dirnad y siom a'r chwerwedd yng ngwawd y rhai a watwarai Iesu, yn cynnwys y 'lleidr' (gwrthryfelwr, yn bur sicr) a waeddai, 'Os tydi yw Crist, gwared dy hun a ninnau'.

Ninnau'n y fedel yn medi plant, medi egin a blagur a dail heb lydanedd, ystod a seldrem ac ysgub a stacan o egin ir a'n llwydrew'n y fedel yn medi gwanwyn y gwyn-fan-draw y plant sydd i ffermio'r dyfodol.

Go brin y deuech ar draws neb yno a allai ddweud pam y sefydlodd ysgol yn Rhuthun mwy na rhywle arall ac o'r braidd y caech neb a ddywedai wrthych pa natur y cymorth, yr oedd yn werth gan William Morgan ei gydnabod ar y pryd, ac nid gwiw i ninnau felly ei anwybyddu.

Cofio bore godi gyda Dafydd Ellis i gyfarch y wawrddydd gyntaf ar y Môr Canoldir, a ninnau'n hwylio reit i bwynt codiad haul.

Codem am hanner awr wedi chwech bob bore, ond nid oedd sôn am frecwast nes inni fynd ar barêd i gael ein cyfrif, ac yn aml byddai'n hanner dydd cyn bod y parêd drosodd, a ninnau bron diffygio.

A ninnau, wedyn yn bwyta ein bara beunyddiol ac yn manteisio ar yr ynni a garcharwyd gan y ddeilen, a ninnau yn medru byw.

A ninnau'n agosau at bedwarcanmlwyddiant Beibl Mawr William Morgan, mae'n gwbl briodol ein bod yn edrych arno yn y Ddarlith Goffa hon eleni.

A ninnau'n meddwl bod rhywbeth wedi digwydd iddo.' 'Mi fydd yna rywbeth yn digwydd i ni,' meddai Gareth, 'os nad awn ni adre!

Oedolion a phlant yn gweld yr FA Cup - a ninnau fel plant yn derbyn y peth fel rhan o'n bywyd.

Bu'n wers ac yn symbyliad mawr i ninnau yng Nghymru dorchi llewys a mynd ati i drefnu Ymgyrch a Deiseb i ni'n hunain.

(Teg yw dweud i helynt y cefn gilio'n llwyr o dan ei ofal.) A dyna'r canol bore hwnnw gartre, a ninnau'n cael te ddeg.

Dylent fod yn ymwybodol yn bennaf o:  sicrhau diogelwch ac amddiffyniad  trafod ymosodiadau fel troseddau  eu gallu i restio tramgwyddwyr a'u cymryd i'r ddalfa  cyhuddo tramgwyddwyr - perygl ceisio cymodi  cadw gwell cofnodion  cydgysylltu ag asiantaethau meddygol a chynorthwyol Y rheswm mai croeso pwyllog a roddir gennym i'r mesur hwn, heb law am resynu'r ffaith nad ymgynghorwyd â ni cyn ei gyhoeddi, yw ein bod yn ymwybodol iawn o'r angen am adnoddau ychwanegol - i'r awdurdodau heddlu er mwyn gweithredu'r canllawiau, ac i asiantaethau eraill fel ninnau i ymateb i'r cynnydd tebygol a fydd yn y galw am ein gwasanaethau.

Plygwn ger dy fron i gydnabod ein bod ninnau o rifedi dy greaduriaid.

Ninnau, wedi ein rhyddhau oddi wrth bryderon, gyda thangnefedd yn ein calonnau, yn ymddiried yn Iesu Grist ein Harglwydd, Amen.

Yr ydym yn deuddol o feddwl bod pob awdurdod economaidd arall yn gweithredu ar yr un egwyddorion â ninnau, ond y mae hyn yn bell o fod yn wir.

Dyna'r dynged bosib sy'n destun pryder i rai Gwyddyl craff, ac yn eu profiad mae gwers i ninnau hefyd, a gwers y mae llawer ohonom am ei dysgu.

Mae'n naturiol, wrth gwrs, i ambell set hynod aros yn y cof, ond mae'n llawer mwy na lleoliad cyfleus i ddweud llinellau o'i gwahanol rannau, ac i'n darbwyllo ninnau bod digwyddiadau'r ddrama'n 'go iawn'.

Fel ninnau oll sydd ar ôl ym mywyd ein heglwysi: tlodion yn yr ysbryd ydym.

Ninnau'n byw ar dyddyn bychan cyfagos byddai Mam yn pryderu am y sbloetiau peryglus hyn.

Ein tasg ninnau yw ailgynnull y marchogion a chyrchu'r gad drachefn.'

Hwre!' gwaeddem ninnau, yn gwingo yn ein cadeiriau gan bleser ac yn ymbaratoi am yr ugeinfed tro i glywed yr ias yna i lawr y meingefn.

Ninnau wedi dŵad o le pell i edrych amdanoch, roeddan ni'n meddwl yn siŵr y basach chi'n falch o'n gweld.

Wedi dweud hyn i gyd, y mae'n amlwg ein bod ni yng Nghymru erbyn hyn wedi llwyddo i gyrraedd lefel o broffesiynol rwydd technegol sy'n ein galluogi i fentro arbrofi rhywfaint, ac sy'n mynnu ein bod yn archwilio dulliau eraill o feddwl am ffilm, rhag i ni fynd i rigol, a ninnau ond yn ein babandod cyn belled ag y mae ffilm yn y cwestiwn.

Eto, ychydig a ŵyr y Cymry amdani, er ei bod yn berthnasol iawn i brofiad ein gwlad ninnau yn yr un cyfnod.

Mae ei unig fab a'r unig Ferch o hyd yn byw yn yr hen gartref a phleser i mi yw mynd yn ôl ar dro yno a gweld ein hen fferm ninnau ar y llechwedd gyferbyn.

Wrth gwrs, ni all y bardd (mwy na ninnau) groesi o'r presennol yn ol at y profiad; ni all, pan fynno, ddiflannu o'r Fan-a'r Foment-yn-Awr ac iengeiddio am bob ysbaid o gamu'n ol drwyddi.

Camp i ninnau ddeall eu gwasanaeth hwythau a lwyddodd i ddenu arian o goffrau Rupert Murdoch a Berlusconi ynghyd â chwmni adeiladu mawr.

GERALLT JONES, Cadeirydd y Cyngor, mae'n bryd i'n diwydiant ffilm ifanc ninnau edrych i gyfeiriadau gwahanol.

Teg fyddai gweld llwyddiant y cyngerdd fel gorchest bersonol y brifathrawes, Mrs Malltwen Williams, a oedd yn arwain, yn ledio'r gan, ac yn cadw trefn ar y plant ac arnom ninnau'r gynulleidfa gydag afiaith di-ben-draw.

Maddau inni'r camweddau hyn ac arwain ni i weld fod plant Cymru yn rhan o'n cyfrifoldeb am dy fod Ti wedi eu caru a bod bendithion yr iachawdwriaeth wedi eu harlwyo ar eu cyfer hwy fel ninnau, ond iddynt gredu yn yr Arglwydd Iesu Grist.

Ac i Bantycelyn y peth trawiadol yw fod a wnelo dioddefaint Crist â ni a bod ei fuddugoliaeth Ef yn fuddugoliaeth i ninnau.

Yn naturiol, mi aethon ninnau yn y car i weld y lle ac yno y gwelais un o'r golygfeydd mwya' trawiadol.

Teimlem fod dyletswydd arnom i geisio esbonio fod diffygion mawr yn y gymdeithas y perthynem ninnau iddi, yn ogystal.

Cyffwrdd yr un pryd â'n calonnau ninnau i ennyn ysbryd cenhadol ynom, i'n cynysgaeddu â pharodrwydd i gynorthwyo'r gwaith mawr nid yn unig mewn gwledydd tramor, ond yn ein hardaloedd ninnau yng Nghymru, fel y bo'r gwaith yn ei gyfanrwydd yn ogoniant i'th enw, yn Iesu Grist.

Hanner awr wedi saith o'r gloch un gyda'r nos yr oeddem ninnau yn brin o rywbeth i'w wneud.

Ond yn union fel y mae angen y golygfeydd, y setiau a'r actorion eraill ar y rhan fwyaf o berfformiadau theatr i gadw diddordeb y gynulleidfa, felly y mae angen pob cymorth posibl ar y rhan fwyaf o athrawon a darlithwyr i ennyn diddordeb eu dosbarthiadau - yn arbennig mewn pwnc lle tuedda pynciau i fod yn gymhleth ac yn amhosibl eu datrys, yn ôl pob golwg, ac sydd hefyd mor wahanol i'n problemau ninnau yng Nghymru yn yr wythdegau.

Gan fod ganddi docynnau awyren, a chan ein bod ninnau'n gadael ar y dydd Iau, gwnaethpwyd trefniadau i ni gasglu Siwsan a'r plant o'u cartref yn gynnar yn y bore a'u hebrwng yn ôl i Gymru.

Mewn llawlyfr sy'n cael ei gyhoeddi gan Fwrdd y Genhadaeth, mae'n briodol iawn i ninnau fyfyrio ar Iesu fel rhodd Duw i'r byd.