Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

oer

oer

Roedd dicter oer yn ei lais erbyn hyn.

Safai yn ei hunfan, yn oer, annifyr ac yn gwybod yn ei chalon mai y fo oedd yn llygad ei le.

Cyfarchiad y Diawl Cecfryn Ifans Un bore oer ym mis Rhagfyr, a'r barrug yn gen ar lafnau'r celyn gwyrdd a'r eiddew, deffrowyd Morfudd gan sþn cnocio ffyrnig ar ddrws ei thþ.

Yr oedd yn noson oer, glir ym Mis Bach.

Ymosod mewn gwaed oer ar rywun hen, diniwed, diamddiffyn.

Yn ystod Haf byr a ddaw i ardaloedd oer gogleddol y byd, mae'r eira a'r rhew yn diflannu a miliynau o blanhigion, blodau a phryfed yn ymddangos.

Oedi'n hir yn eu blagur a wnaethai dail y coed tra chwythai gwyntoedd Mawrth yn gryf ac yn oer.

Dywedaf innau - os digwydd i'r pysgotwr daro ar y diwrnod y mae'r pysgod yn llwglyd - oer neu gynnes - yna mae diwrnod i'w gofio o'i flaen!

Wedi i'r blodau ddangos eu bod yn tyfu yn eu blychau newydd, gellir eu caledu drwy eu symud i'r ffrâm oer y tu allan.

Y champagne mor oer â Valley Forge a thua trydedd ran gwydraid o frandi odditano.

Pan es i lawr yr ardd ddoe mi welais fod pethau'n dechrau rhyw ymsymud o'u trwmgwsg fel y goeden Forsythia a oedd yn gawod o flodau melyn a'r rheini yn disgleirio yn haul oer y prynhawn.

'Roedd yn ddarlun o dristwch; ei gnawd yn oer, ei geg yn glafoeri, a'i lygaid mor bwl ddifywyd â llygad pysgodyn marw.

Llifai ei chwys yn ffrwd oer i lawr ei gorff oherwydd pwysau'r bêl, ei ymdrech a'i ofn.

Y mae yna gred gyffredinol fod yma doreth o ddŵr wedi ei gaethiwo yn rhewllyd mewn cilfachau dyfnion o'i mewn yn union fel y ceir rhew parhaus o fewn y Twndra yma ar y Ddaear o fewn yr Artig oer.

Safodd ac edrych i lawr ar y bechgyn, ei lygaid glas yn oer a chaled a'i wefusau'n dynn.

A dyna fi, yn hollol anfwriadol, wedi taflu dþr oer ar yr 'ha ha' a minnau wedi bwriadu codi'ch calonnau chi, a f'un innau i'ch canlyn.

Rhoir natur y llanc inni, yn gryno a chytbwys, yn y llinell agoriadol, gyda'r gair 'oer' yn yr esgyll yn wrthgyferbyniad didostur i'r 'twymgalon'.

Roedd hi cyn naw y bore, yn pistyllio bwrw, ac yn oer, ond roedd yn lot o hwyl ac mae'n dda ar gyfer y gyfres.

Os yw person yn teimlo'n rhy dwym mae'n chwysu, ac os yw'n rhy oer mae'n crynu.

Taflodd hynny ddwr oer ar ben unrhyw awydd i ddilyn y gŵr i mewn i'r hen siafftiau plwm a arweiniai o'r ogof.

Roedd yr hen stafell chwarae'n oer fel y bedd gefn nos.

y dyn wrth y llyw - MAIR DAFYDD (CYFRES Y FODRWY) Wedyn, pan oedden nhw'n eistedd ar siglen fawr yn yfed diod, oedd yn fendigedig o oer, meddai Tom,"Fe fu+m i'n ystyried.

Yr oedd yr hin yn debyg iawn i un o ddyddiau brafia' Mai yn Nghymru - heb fod yn oer, ac o'r tu allan [heb fod] yn rhy gynnes.

Roedd yr hin yn oer, ac wrth fynd ynghylch eu gorchwylion roedd yn anodd bod yn galonnog.

Aeth yn oer drosti.

Yr oedd y bara a'r dþr mor oer ac mor ddiflas.

Cwffio oedd y bois hynny wrth gwrs am eu bod wrth eu boddau yn cwffio, a sbaddu eu cefndyr ac ati, er mwyn cael llonydd i escploitio eu gwerin dlawd yn y mynyddoedd gwlyb ac oer.

Erbyn dechrau'r mis, dylai'r tŷ gwydr fod yn glir ar gyfer plannu cnwd yn ei forderi os symudwyd y planhigion a oedd mewn blychau a photiau i'r ffrâm oer i gael eu caledu.

Deffrôi o'i weledigaeth yn nynfder nos a'i gorff yn chwys oer drosto.

Yn ystod y gaeaf oer diwethaf gawsom ni oedd hi, ac yn ystod rhyw bythefnos neilltuol o oer, roeddwn i, ac amryw byd o rai eraill gallwn feddwl, wedi dod o hyd i gornel gynnes mewn tafarn diraen ynghanol y ddinas lle ceid bob amser cinio danllwyth o dân ar lawr.

Nid hawdd yw cyffredinoli ynghylch pa bryd y dylid symud y planhigion o'r tŷ gwydr i'r ffrâm oer er mwyn eu caledu.

Daeth cawod o law taranau yn y prynhawn i ddiferu'n oer i lawr gwar a thagu gwteri'r buarth â swnd a phridd.

Thema ganolog: Rhyfel, effaith y Rhyfel, parhad rhyfel dan gysgod y Bom ac wrth i'r Swyddfa Ryfel fygwth dwyn tir Cymru, y Rhyfel oer: yr Ail Ryfel Byd yn torri cyn i'r Eisteddfod gael cyfle i weithredu'r drefn newydd, a gorfod ailaddasu eto ar ôl y Rhyfel, nes cyrraedd y flwyddyn dyngedfennol bwysig honno, 1955, pan ddechreuwyd sôn am foddi pentref Cwm Cwelyn, yr ysgogiad mwyaf i genedlaetholdeb Cymreig y cyfnod diweddar.

Roedd naws digon oer iddi wrth iddo sefyll ar y palmant, ond fel arfer roedd ceir yr heddlu fel ffwrneisi, a go brin y byddai car Jenkins yn eithriad.

Trowch nhw nes bod y plu'n toddi a bod yr hylif yn glir, wedyn arllwyswch yr hylif sebon i mewn i hanner bwceded o ddŵr oer.

Sylwi mhellach Ar y fam yn wyw ei gwedd, Ac yn plygu megis lili, I oer-wely llwm y bedd.

Ym Mhrydain gwnaed camau ymlaen ond ar raddfa lai (gweler gwaith megis yr hyn a wnaeth McKee, Martin a Wignal) ond tueddent i adlewyrchu y problemau a godai yn nyfroedd Prydain sydd fel arfer yn oer eu tymheredd ac yn anodd gweld ynddynt.

Dyna i ti pwy fu yma!" gwaeddodd Deio, "does yna neb arall." Geneth ddewr oedd Cadi, ond fe aeth llaw oer ofn am ei chalon o feddwl fod rhywun wedi bod mor hy â mynd trwy'r tŷ tra oeddynt i ffwrdd.

O'r diwedd, yr oedd y car yn wag a'r bwthyn yn edrych fel petaent yn byw ynddo - yn wahanol iawn i'r olwg oer, rhy daclus a oedd arno pan gyraeddasant.

Cododd Ivan ei ysgwyddau i geisio cael tipyn o gysgod rhag gwynt oer Rwsia.

Rwyt yn tynnu dy hun allan o'r dŵr oer ac yn gorwedd ar y llwybr i gael dy anadl.

Roedd llawr teils y gegin yn oer, a hithau'n droednoeth, a hen beth digon brau oedd y goban wen.

gweddi%ais am gael bod yn un o'r merlod ar fynydd yr oerfa am byth byddai'n andros o oer yn y gaea wrth gwrs meddai Jo gan chwerthin rhyfedd bod ei lais y munud hwnnw fel cloch

Cael clwt gan ambell un, ond cael ei wrthod yn amlach; cael ei wrthod yn serchog gan ambell un oherwydd gwir brinder cerrig, cael ei wrthod yn oer gan y llall, a'i wrthod yn ffals gan un arall crintachlyd.

Yn ddigon oer i roi blas ar dân.

Pan aeth Sam i'r ysgol, yr oedd y pethau hyn (Ci Drycin, Y Ffynnon Oer, yr Hen ~r) yn rhyfeddod i blant y pentref ac yntau o'r herwydd yn ymchwyddo'n arwr ac yn meddwl mwy o'i dreftadaeth nag erioed.

Hydref cynnes, gaeaf oer.

Gwyddai yn iawn beth oedd gorfod mynd heb ambell bryd o fwyd a beth oedd bod yn oer yn ogystal â newynog.

Yn wir, yr oedd gyda nifer ohonon ni luniau yn ein meddyliau o dreulio penwythnos mewn rhyw hen hongliad o adeilad oer a gwag, di-gysur a diarffordd.

Bydd rhaid iddyn nhw ddal i sefyllian yn y glaw oer hyd nes y daw rhywun o hyd i ryw fath o gysgod ar eu cyfer.

Coel arall yw i Idwal fab Owain Gwynedd gael ei luchio i'w dranc i'r dyfroedd oer.

Mae o wedi cael mwy o ferched nag wyt ti wedi eu gweld o gerrig beddau.' Teimlodd Dei y dillad yn cydio yn ei gorff oherwydd y chwys oer oedd yn ei gerdded.

Yr oedd yn Nadolig sobor o wlyb ac oer, pistyllai'r glaw trwy'r dydd ond nid oedd arwydd o'r hyn a fawr ofnir yma, sef eira.

Addas i'r haf yw'r cawl oer a wneir o stribedi betys, sug oren, iogurt a dŵr cyw iar.

Coed gogledd oer, coed y fforestydd mawr sy'n amgylchynu'r byd ar draws Ewrob a Sgandinafia, draw i Siberia, ac ar draws i Ganada.

Trawyd Vera gan awyrgylch oer y tŷ ar unwaith.

A gorfod i mi dalu i'r cythral am y dwr yn y diwadd.' 'Trochodd Nain Nyrs flaen ei bys yn un o'r pwcedi a dweud yn sarrug,' 'Tydi hwn yn oer fel rhew gynnoch chi.'

Cydnabyddiaeth ddigon swta a gafodd hi y bore hwnnw, ond 'roedd hi'n rhy oer i ddal ato: 'Mi ddeudodd yn glir y bydda hi'n ffonio'.

Hedfanais o faes awyr Heathrow ar ddiwrnod oer diflas yn Ionawr, a hanner dydd yn ddiweddarach, glaniais yn heulwen danbaid maes awyr Cape Town.

Y bora arbennig hwn, a'r tywydd yn oer, mam yn ei gwely efo 'asthma' a ninnau'r plant yn ein gwelyau, neu'n chwara'n y llofft, dyma lais nhad fel angel o waelod y grisiau (parch i mam am ei bod hi'n sâl) "Lle ma' nghrys i Jini?" mam yn ateb â gwich yn ei llais, "Yn yr 'airing cupboard' Charles." Nhad yn rhuthro i fyny'r grisiau, 'roedd yr 'airing cupboard' ar y landing, dros ffordd i lle'r oedd Mam yn cysgu.

Yr oedd ci llwynog bach o gwmpas ac meddai John yn llawn athrylith am anifeiliaid: "Mi 'rwyt ti'n berffaith iach, y baw, mae dy hen nosi di'n reit oer." A byddai'r plant yn teimlo trwyn pob ci ar ôl hyn os byddai rhyw arwydd o salwch arno i weld a fyddai ei "nosi yn oer." A minnau wedi dechrau sôn am John Preis daw llawer hanesyn i'r cof am ei ymweliadau mynych â ni.

Dadansoddiad oer, gwyddonol bron, o bechod a gafwyd yn honno, heb awgrym o foesoli ar ei chyfyl o gwbl.

Ond teflir dŵr oer ar y cyfan trwy gyflwyno siaradwr arall sy'n ceryddu'r protestwyr am eu dulliau terfysgol.

Gwêl Begw'r ieir yn swatio yng nghornel yr ardd 'a'u pennau yn eu plu, yr un fath yn union ag y stwffiai hithau ei phen i'w bwa blewog yn y capel ar fore Sul oer' (Tc yn y Grug).

Rwyn teimlo bod dod a chwaraewyr mewn o wledydd cynnes i wlad lle maen oer ofnadwy yn y gaeaf ddim yn beth da, meddai.

Ond yr oedd gwaed oer yn brin yng nghanol yr ail ganrif ar bymtheg.

Mae'r ffrâm oer yn gaffaeliad i bob garddwr.

'Roedd yr awdl yn sôn am oes aur celfyddyd a gwarineb, ond ar ddiwedd y Rhyfel dechreuad yr Oes Oer ac nid yr Oes Aur a welwyd yn Eisteddfod Rhosllannerchrugog.

Ac na, dydw i ddim yn mynd ich llethu gyda stori arall, eto fyth, am drens yn rhedeg yn hwyr a chael fy nghadw i ddisgwyl oriau ar blatfform oer.

`O, na,' meddai Gunnar wrth i saith o bobl ymdrybaeddu yn y dŵr oer.

Ddydd Iau dwytha roeddan ni i fod i fynd, ond mi basiwyd gan Mrs Robaits ei bod hi'n rhy oer i fynd i'r dŵr, ac mi ddaru ni ddechra' meddwl na cheusan ni byth fynd - ond heddiw oedd y diwrnod mawr.

Llenwch bowlen wydr gron fechan glir gyda dwr oer o'r tap.

Teimlai'n oer a diamynedd ac roedd codi, a dim ond ei choban amdani, yn hurt bost.

all yr hyn sy'n ysgogi chwerthin heddiw eich gadael chi'n gwbwl oer yfory?

Oherwydd ei dywydd oer a'i olwg lom mae pawb yn falch mai mis bach ydyw.

Roedd i lyged e'n oer.

Dim ond fest a throwsus byr tenau oedd amdano, a dechreuodd deimlo'n oer.

Mae colli gweundir grugog i goedwigaeth ac amaethyddiaeth, a thywydd oer, gwlyb yn ystod y tymor magu hefyd yn broblemau mawr.

arwydd o'r gaeaf diffrwyth ac oer oedd y Cripil iddo.

Roedd y cwbwl ar dâp - y dagrau, y gweiddi, menyw'n llewygu dan y gwres a'r emosiwn, wynebau oer a gynnau cadarn y milwyr Israelaidd, a baner y wladwriaeth Iddewig yn chwifio'n herfeiddiol ar dir y daeth yn amlwg imi nad oes ganddynt y bwriad lleia' o'i ddychwelyd i'w wir drigolion.

Amser a lle: unfed ffens ar bymtheg, cwrs tair milltir dros y perthi, Sandown Park, dydd Gwener, Tachwedd, mewn glaw mân oer cyson.

Dyna'r fan lle bu : y côr segur, a'r aerwy oer ynghrog ar y buddel, a pheth blew coch yn glynu o hyd wrth ei ddolennau.

Casâi'r wy 'di sgramblo am 'i fod yn oer a di-halen a di-bupur, adi-bopeth arall.

Gwyddai eu bod ar ddyfod wrth y cryd oer a âi drosto, ac wedi eu dyfod collai bob nerth a syllai arnynt â'i lygaid, fel aderyn wedi ei lygad-dynnu gan drem y sarff.

Aeth ias oer dadrithiad trwof fel yr argoel gyntaf o'r ddannoedd, yn annisgwyl, yn ddigroeso, yn awgrym o drwbl i ddod.

Os nad oedd eu teimladau tuag at Heledd yn ddigon i'w hatal rhag ei thrin hi fel y gwnaethon nhw yn y lle cyntaf, yna rhagrith fyddai hi iddyn nhw ymddwyn fel petai canlyniad eu hamddygiad yn mennu llawer arnyn nhw nawr." "Rwyt ti'n siarad yn ysgubol iawn - bron fel petaen nhw wedi cynllunio'r peth mewn gwaed oer." "O, mi wn i; siarad yn fy nghyfer roeddwn i.

Ond mae na eithraid, a 'Chwysu fy hun yn oer' gan Hefin Huws ydi honno. Pa air fyddet ti yn ddefnyddio i ddisgrifio Cymdeithas yr Iaith Gymraeg heddiw?

Mehefin gwlyb ar ôl Mai oer - bydd yr hydref yn baradwys i'r ffermwr.

Agorais ffenestr y coridor a theimlo'r gwynt yn oer.

Roedd yr aer yn oer a diferai dŵr o'r nenfwd gan lifo i lawr y waliau.

Baglodd Meic yn ei flaen, ofn oer yn llenwi'o galon.

Os yw'r gêm ar y teledu mae'n ymwybodol o leoliad y camerâu ac yn gwneud yn siwr ei fod yn cael ei weld; er enghraifft os yw rhywun wedi sgorio gol yn ystod yr hanner cyntaf bydd yn mynd ato i'w longyfarch wrth i'r chwaraewyr adael y maes neu yn achos un reff o Gymro yn ystod gêm rhwng Man U a Tottenham yn gadael y maes adeg tafliad o'r ystlys er mwyn cael sbwnj oer ar ei dalcen.

Ac yn un o'r teithiau hyn, hyd y paith, fe dorrodd y Dodge i lawr a bu bron i Homer oedd ond baban rewi oherwydd yr eira oedd ar y llawr a'r gwynt oer yn chwythu.

Sioc gweld y peth yn digwydd, y ffeithiau'n cael eu datgan yn oer, glir, mor blaen â mwyafrif seneddol.

Choda i ddim heno chwaith - mi dwi reit oer.

Ac mae'r llwch yn codi'n oer ym mhelydrau'r bore.

Aeth y daith forwrol hon â hwy o'r moroedd oer oddi ar arfordir Gogledd Cymru i ddyfroedd disglair Cefnfor India.

Pan aethom ddechrau Rhagfyr roeddem yng nghanol y tywydd oer ond sych ac felly dylai'r llwybrau fod yn glir o rew.

Ond erbyn cyrraedd y fan dywededig - "No chwe - chiw chol sei dawn chofyr dder!" - Er i mi edrych yn ofnus a chrefu "Por favor, senor" Gorfu i'r dosbarth fynd i lawr y llethr o rew - son am grynu, dychryn, chwysu'n oer a phoeth ac arswydo.

Diolch i chi am ddod yma yn y gaeaf oer, yng nghanol y glaw.' Roedd wedi ffoi o Kirkuk, ac yn chwilio am ei wraig, ei ddwy ferch a'i fab.