Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

ohonom

ohonom

Yn ychwanegol i waith y fferm, roedd y rhan fwyaf ohonom yn gorfod gwasanaethu yn yr 'Home Guard' neu ryw wasanaeth rhan amser arall.

Morgais i brynu tþ yw'r enghraifft amlycaf yn hanes y rhan fwyaf ohonom, ond hawdd medru dychmygu fod sawl un wedi benthyca arian i brynu car, talu am wyliau neu anfon plant i'r coleg.

Dim ond trwy geisio amgyffred yn ddeallus a chyda chydymdeimlad y gallwn obeithio helpu y byd sy'n datblygu a cheisio datrys problemau a ddaw efallai i ran pob un ohonom.

Diolch iddi hi, cafwyd tocynnau awyren i'r tri ohonom am chwarter y pris arferol.

Gyda chymaint o ansicrwydd ynglyn â chymaint o bynciau eraill yr ydym yn disgwyl arweiniad Arbenigwyr arnyn nhw y dyddiau hyn go brin y gall yr un ohonom ni fforddio cysgun dawel iawn.

Bellach mae pob un ohonom wedi priodi a dilyn ein llwybrau gwahanol.

Mae'r Unol Daleithiau, ac efallai Los Angeles yn arbennig, yn ran o ymwybyddiaeth pob un ohonom ni.

Felly, fy annwyl gyd-derfysgwyr cawn eich gweld yng Nghyfarfod Cyffredinol y flwyddyn nesaf os na fydd pob copa walltog ohonom yn y carchar wrth gwrs.

Mae ofergoeliaeth yn rhan annatod ohonom.

Mewn cyfrol fer o 116 tudalen y mae'n agor cil y drws ar fyd sydd, diolch i'r drefn, yn ddieithr i'r rhan fwyaf ohonom.

Dyma faterion a fu'n poeni rhai ohonom ar Bwyllgor Sefydlog y Mesur Iaith yn y Senedd.

Ac mi fasa'n o ddrwg ar aml un ohonom ni oni bai am y rheiny.

Ymwelodd pump ohonom â'r ysgol breswyl a gynhaliwyd eleni yng Ngholeg y Brifysgol Abertawe, a'r thema oedd Cocos a Bara Lawr.

Mae'r naw ohonom yma o ddewis.

Llenyddiaeth yw gwraidd a hanfod y diwylliant Cymraeg o hyd, ac o gyfeiriad llenyddiaeth y mae'r rhan fwyaf ohonom yn dod at fyd y ffilm.

Byddai'r trin a'r trafod yn para am ryw ddwyawr a hanner i deirawr, yna fflud ohonom yn ffaglu am fwyty'r Harpers.

Ond fydd neb yn poeni nad ydw i wrth y bwrdd bwyd gan fod llawer ohonom yn aros yn hwyrach yn y bync ar fore Sul am fod llai o waith i'w wneud." Gobeithiai y byddai'r capten yn sylweddoli'n weddol fuan ei fod ar goll.

Eto, prin fod lle i ddau ohonom sefyll ochr yn ochr ar gopa Piz Kesch - prin fod lle i ddau yn unman ar hyd ei grib dri chanllath, ychwaith.

Yr olaf o bump ohonom oedd bachgen o'r enw Joni Bach Castle Hall, hogyn bychan, tenau iawn.

Tybed ydy William Thomposon, Moelfre, yn cofio'r nos Sadwrn honno y cerddodd nifer ohonom ar hyd y traeth o Draeth Coch i Fenllech.

Un flwyddyn cofiaf fod y ddau ohonom wedi canu ar y llwyfan gyda'n bysedd yn ein clustiau rhag i ni glywed y llais arall.

Yr ydym bawb ohonom bellach yn derbyn pwynt y beirniad Victoriaidd, E.

Erbyn hyn, roeddwn yn barod am rywbeth i'w fwyta ac roedd y ddau ohonom wedi deall ei bod yn anobeithiol cael llymaid na thamaid yn y lle.

Mae'r emynau hynny yn rhan o wead cof ac ymadrodd nifer fawr ohonom, yn arbennig felly y rheini a faged gyda'r Annibynwyr.

ond y ddwy ohonom yn egluro ein bod yn llysieuwyr felly ffwrdd a ni i gael brecwast Chinese go iawn - powlen fawr o noodles hefo wy 'di ffrio ar ei ben.

Y canlyniad oedd y byddai pawb ohonom yn hel pob math o esgusodion i osgoi'r gwaith hwn achos er y byddech chi'n gweithio fel slâf dim ond tâl am symud un pecyn oeddech chi'n ei gael.

Mewn gair, dyn meidrol oedd Christmas Evans, fel pawb ohonom.

Rwy'n dy sicrhau y caiff dy feistr wybod pa mor gwrtais oedd eich triniaeth ohonom.

Gan fod amryw ohonom wedi gadael yr ysgol yn bedair ar ddeg neu bymtheg oed roedd y Clwb bron fel Coleg i ni.

Credaf fod fy atgofion o gyfarfod â Gordon Wilson a gwrando arno'n siarad wedi bod yn brofiad a rannwyd gan y mwyafrif ohonom a fu'n gwrando arno.

canol a rhyw bump ohonom yn y tu ol wedi ein cau i gewn efo drws bach twt a'n brawd Madryn Gwyn ar gefn ceffyl yn canlyn y trap mawr.

Llewelyn Williams o Goleg y Trwyn Pres ar y Ficer Prichard), a chymaint o wir hanes yr amser fu sydd i'w gael mewn cymdeithas fel hon wrth wrandaw ffrwyth ymchwiliadau rhai eraill; a phan feddylier fod tro pawb ohonom i chwilio drosto'i hun, ni raid petruso dywedyd fod dibenion gorau'r gymdeithas yn cael eu hateb yn llwyr".

Rwy'n cofio i griw ohonom, bechgyn ysgol gan fwyaf, dyrru i'w wrando un nos Sul, a buan iawn y sylweddolodd yr hen wag fod croeso iddo amlygu ei arabedd, ac i fynd rhyw flewyn bach dros ben llestri hyd yn oed.

Mi ragdybiaf y bydd y ffigurau a gyhoeddir cyn hir yn sioc ac yn siom i'r rheini ohonom sy'n ystyried nad Cymru fydd Cymru heb y Gymraeg.

Roedd yna griw da o fechgyn yn y Felinheli - wyth neu naw ohonom ac mi fyddan ni'n mynd i ffwrdd am reids i bob rhan o'r wlad ...

Wel, yr oedd yn tynnu tua'r saith o'r gloch, ac fe aeth amryw ohonom i gyfeiriad Ysgol y Nant, ac fe ddaeth nifer dda ynghyd.

Wedyn, fe wnaethon nhw raglen cadw'n heini personol i bob un ohonom, ar gyfer ymarfer adre.'

Wedi clywed hanesion gan gyfeillion yn Amman, fe aeth llond dwrn ohonom at y ffin honno rhwng Gwlad Iorddonen fel y mae - ar y lan orllewinol a gipiwyd oddi arni gan Israel.

Tybiaf bod hynny'n wir am y rhan fwyaf ohonom ni yma.

Dymar drydedd ffilm Dalmatians ond y mae llawer ohonom o'r farn nad oedd gwir alw am y fersiwn actorion-go-iawn yn 1996 gystled oedd y fersiwn animeiddiedig wreiddiol.

Y ddwy wedi prynu ein hoff lysiau i baratoi'r pryd a choginio cymaint o chillies nes bo llygaid Kate a minnau'n diferu, a'r ddwy ohonom yn tagu yn y fflat.

A brawddeg fawr ydyw: pan gnulia'r gloch, meddai, na ofynnwch am bwy, canys mae'n cnulio amdanoch chwithau hefyd, oblegid nid rhyw ynys ddigyswllt yw dyn, ond cyfandir, ac megis ag y mae'r cyfandir ychydig yn llai am bob torlan ohono a syrth i'r môr, felly ninnau, canys gyda phob un a gollir y mae rhywfaint ohonom ninnau hefyd wedi ei golli.

Edrychodd y ddwy ohonom ar ein gilydd a chwerthin a chwerthin heb reswm yn y byd.

Tua diwedd y bore fe glywsom sŵn rhyfedd, fel pe bai neidr yn chwythu, ac aeth y ddau ohonom i chwilio o ble'r oedd yn dod.

Mae'r rhai hynaf ohonom yn cofio adeg pryd y byddai galwadau aml iawn ganol nos ar y meddygon ond tybed a oes angen deddfwriaeth ynglŷn â hynny o alwadau ganol nos sy'n digwydd erbyn hyn?

Er hynny, byddai ein hynafiaid yng Nghefn Brith yn falch o weld fod y Capel yma o hyd ac wedi ei addasu gogyfer ag anghenion y gynulleidfa sy'n cwrdd yno heddiw, er cymaint yw'r dirywiad crefyddol a ddigwyddodd yn ystod oes y rhai hynaf ohonom.

Y mae rhai ohonom yn ddigon senoffobig i gredu mai dim ond pan oedd yna gnwd go lew o siaradwyr Cymraeg yn y tîm yr oedd Cymru yn chwarae orau - eich Gareth, Barry, Delme, Gerald ac yn y blaen.

(Del yw ffrind chwedlonol pob un ohonom, y ffrind a fu farw'n ifanc cyn rhoi cyfle i ni gael ein dadrithio).

Mae angen i bawb ohonom ni sydd â diddordeb yn y maes hwn i gyhoeddi'n glir ac uchel fod y cyfnod addysg hwn yn bwysig ynddo'i hun, lle bynnag fo'r plentyn.

Mae amryw ohonom yn gyfarwydd a'i sirioldeb yn siop Kwicks ym Mangor yn ystod y gwyliau a'r penwythnosau.

Canlyniad hyn oll oedd iddynt gynnal parêd ar ôl parêd, er mwyn iddynt ein cyfrif sawl gwaith yn ystod y dydd, a chan fod tros bedair mil ohonom cymerai'r gorchwyl hwn amser maith.

Yr oedd rhai ohonom yn cael cyflog digon deche ond eraill, mwy swrth, yn bodloni byw ar rhyw geiniog neu ddwy.

Ac nid yw medru dweud Fe ddwedon ni yn rhoi dim pleser i'r rhai hynny ohonom a rybuddiodd y byddai gwasanaeth a diogelwch yn dioddef wrth i gyfundrefn drafnidiaeth gyhoeddus o'r fath droin ffynnon broffid.

Mae'n ffasiynol iawn y dyddiau yma i gwyno bod y Nadolig yn cael ei ddathlu mewn ffordd sy'n llawer iawn rhy faterol, a bod gwir ystyr yr ŵyl wedi ei hen anghofio gan y rhan fwyaf ohonom ni.

Tybed a oeddynt yn sylweddoli mor galed oedd hi ar rai ohonom ni?

Gan fod cymaint ohonom, cymaint o unedau gweddol unffurf, mae yna debygolrwydd fod y rhan fwyaf o'r hil yn mynd i ymateb mewn modd y gellir ei ragfynegi gyda pheth sicrwydd.

Wedi fy arswydo gan dlodi difenwol fy mhobl sy'n byw mewn gwlad gyfoethog; wedi fy nhrallodi gan y modd y cawsant eu hymylu yn wleidyddol a'u mygu yn economaidd; wedi fy nghynddeiriogi oherwydd y difrod wnaed i'w tir, eu hetifeddiaeth gain; yn pryderu tros eu hawl i fyw ac i fywyd gweddus, ac yn benderfynol o weld cyflwyno trefn deg a democrataidd drwy'r wlad yn gyfan, un fydd yn amddiffyn pawb a phob grwp ethnig gan roi i bob un ohonom hawl ddilys i fywyd gwâr, cysegrais fy adnoddau deallusol a materol, fy mywyd, i achos yr wyf yn credu'n angerddol ynddo, ac ni fynnaf gael fy nychryn na'm blacmêlio rhag cadw at yr argyhoeddiad hwn.

Gewch chi ddim gwared ohonom ni ar chwarae bach.

Roedd bachgen o'r enw Doby, ryw ddwy flynedd yn hyn na'r gweddill ohonom, yn gofalu am ledger mawr â'n henwau ni ynddo.

Mae aelodau rhai diwylliannau lleiafrifol yn genfigennus ohonom ni yma yng Nghymru.

Roedd cyfleusterau teithio yn hollol wahanol i'r hyn a welir heddiw a'r rhan fwyaf ohonom yn teithio naill ai ar droed neu ar feic.

Faint ohonom sy'n mynnu dangos ein parch at yr iaith wrth ei siarad yn gyhoeddus, ond sy'n ei hanwybyddu yn y diregl, er enghraifft, wrth ysgrifennu llythyr neu wrth lenwi ffurflen?

Gwyddem mor bwysig i'n hiechyd ydoedd moethau anfynych o'r fath, gan fod bron bob un ohonom bellach yn dioddef o ddiffyg maeth.

Ond gwaetha'r modd 'doedd yr un ohonom yn medru canu er ei fod e' yn well nag oeddwm i.

Nid drwg gan neb ohonom am hynny.

Oherwydd bod y tri ohonom yn ffans i'r grŵp, roedden ni'n gweld Y Cyrff fel grŵp i gydweithio â nhw yn y tymor hir.'

Go brin bod neb ohonom wedi peidio â rhyfeddu at ei gadernid wrth wrando ar yr araith a wnaeth pan gamodd ar dir rhyddid unwaith eto.

I ffwrdd â ni unwaith eto, gan ganu'n llon (y rhan fwyaf ohonom, o leiaf).

Mae'n amlwg i bawb erbyn hyn mai prif bwrpas ail dymor Thatcheraidd yw troi bob un ohonom yn Gyfalafwyr trwy werthu i ni yr hyn yr ydym yn ei berchen yn barod, e.e.

Petai'r Gynhadledd yn derbyn y cynnig hwnnw'n bolisi, yr oedd rhai ohonom yn rhagweld ymosodiadau na fyddem yn gallu amddiffyn y Blaid rhagddynt, a byddai'n rhaid inni ei gadael.

Diwedd y p'nawn 'roedd Peter wedi deffro, felly dyma'r tri ohonom yn mynd i ganol y ddinas.

A phwy ohonom a ddymunai gael ei drin gan feddyg adnabyddus am ei ddawn i ladd cleifion?

Yr oedd yn gyfnod pan oedd chwyddiant yn rhyw lusgo yn araf o un flwyddyn i'r llall, bron yn ddisylw, a 'does rhyfedd felly fod y rhan fwyaf ohonom yn dal i ddioddef gan ryw 'rith ariannol'.

Yr oedd yn gadael y gweddill ohonom ymhell ar ôl gan fod ganddi egni a nerth anhygoel.

Oni ddylai daro mwy a mwy ohonom fel ffieiddbeth fod pobl a'u henwau'n Forgan a Megan sy'n byw mewn tai a elwir yn Nant y Grisial neu'r Gelli yn siarad Saesneg ac yn cael eu cyflyru i feddwl fel Saeson?

Wrth fynd yn hyn tri ohonom fyddai'n cystadlu yn erbyn ein gilydd sef Margaret Davies, Brynffynnon Terrace, Glenys Kirk (y ddiweddar, erbyn hyn, gwaetha'r modd) a minnau.

Rai blynyddoedd yn ôl byddem wedi clywed prostestio croch am hyn o dueddau gwarcheidwaid y Sul ond fel syn digwydd bellach yr oeddan nhwythau mor fud a difater ar gweddill ohonom.

Dro arall y canfu+m i'r rhyfeddod prin yn ffurf oenig annhymig oedd achlysur ymweliad cerbydaid ohonom â Dolwar Fach, ym mlwyddyn dathlu daucanmlwyddiant geni Ann Griffiths, llynedd blwyddyn y gwres diddiwedd.

Un o'n hofnau mwyaf ni ydi'r ofn o wneud ffyliaid ohonom ein hunain.

Nid oes amheuaeth fod athrawon, fel pob un ohonom, yn ddiffygiol mewn sawl peth.

Mae'n siŵr y gallen nhw, hefyd, roi rhesymau pam y mae rhai ohonom ni'n crio'n amlach na'n gilydd.

Does gan llawer ohonom ddim dewis ond benthyca.

Roedd gwahoddiad i chwech ohonom i'w sosial, ac aethom mewn hen Austin oedd gan Dic Tyddyn Bach, pedwar ohonom fel sardines yn y tu ôl ac yn chwys diferol.

Oni bai am ei ddawn adrodd stori byddai pawb ohonom yn ei gasa/ u ac eithrio f'ewythr Vavasor, oedd yn rhoi pris uchel ar ei waith fel bugail, ac nid oedd ei well am dewhau bustych, gwyddai i'r dim pryd i'w symud i'r tir pori gorau.

Rhai blynyddoedd yn ôl bellach, roedd pedwar ohonom yn mynd am dro ddechrau'r Haf yn ardal y Fenni, ac yn mynd heibio perllan go fawr.

A fyddai ei dranc anochel ef yn fwy gogoneddus na thranc anochel pawb arall ohonom?

Ymddengys ei bod hithau, fel pawb ohonom, yn magu cymeriad wrth fynd gyda'n gilydd trwy Ddyffryn Baca.

Fe fu ambell filwr yn help ymarferol mawr yn benthyg lifrai i ddau ohonom gael teithio gyda nhw ac yn ein cuddio yng nghefn eu cerbydau ambell dro.

Manteisiodd llawer ohonom ar y dosbarth hwn; fe'n hyfforddid yn egwyddorion cenedlaetholdeb Cymreig ac ym mholisi'r Blaid o dan arweiniad JE Daniel ac Ambrose Bebb.

Bu bron i'r meindars gael eu sathru dan draed wrth i bawb ohonom ruthro o'r bws a rhedeg fel cathod i gythraul tuag at Iraq.

Cai fenthyg nodiadau un neu ddau ohonom fel y gallai Mrs Gruffydd wneuthur copiau ohonynt, a chywiro'n camsyniadau ni lle byddai angen!

Fodd bynnag, ni all un ohonom warantu, hyd yn oed gyda'r ffydd fwyaf cadarn y bydd unrhyw gynllun i ddiogelu dyfodol y Gymraeg yn llwyddo, ond fe wyddom oll mor sicr ag y mae'r dydd yn troi'n nos beth fyddai'n digwydd petai ni'n peidio â gwneud dim.

Ar ben hynny, prynodd y tri ohonom lyfr yr un er nad oedd yn fwriad gan yr un ohonom i brynu dim pan gyrhaeddom - dim ond edrych.

Cymryd arnom fod yn ddemocratiaid a wna'r rhan fwyaf ohonom gan ateb: na, nid oes gan unrhyw un hawl i gondemnio unigolyn arall!

Iawn, mae'n hollol amlwg ers tro byd bod Dafydd Êl wedi hen flino ar 'frwydr yr iaith'. Brwydrau pobl eraill ar draws y byd dros ryddid a chyfiawnder -- dim problem; rhaid yn wir iddo ddangos cefnogaeth (darllener ei genadaethau eangfrydig a thrawswladol yn ei golofn wythnosol yn yr Herald Gymraeg). Ond, jyst am fod Dafydd Êl wedi penderfynu ei fod am optio allan o'r broses drafferthus honno o greu trefn newydd yng Nghymru a 'hyrwyddo' chwyldro yn hytrach na bocsys te dwyieithog, yna does bosib bod disgwyl i'r gweddill ohonom lyncu gweledigaethau ffantasïol a thra cyfnewidiol y cyn-gefnogwr streiciau dros hawliau gweithwyr a chym-unedau a symudiadau ymgyrchol/protestgar cyffelyb.

Ein ffugenw oedd "Flotsam and Jetsom" ar ôl deuawd poblogaidd ar y pryd, ond byddai ystyr lythrennol y geiriau yn gywirach disgrifiad ohonom.

Ar ran Right Angle, Golygyddion y Gyfres, dywedodd Penelope Middelboe: "Tair blynedd yn ôocirc;l, pan grybwyllwyd y syniad o animeiddio'r clasur anhygyrch hwn, doedd gan neb ohonom yr un syniad sut i fynd i'r afael â'r gwaith.

Pan apwyntiwyd Mike England i swydd rheolwr Cymru doedd gan neb ohonom ni'r chwaraewyr unrhyw syniad o beth i'w ddisgwyl.

Ond efalai fod rhai ohonom yn ddigon hen-ffasiwn i gredu y dylai unrhyw un sydd am wthio'r ffiniau fod yn ymwybodol o'r ffiniau hynny yn y lle cyntaf.

Bun synod i lawer ohonom na chymerodd hyfforddwr o allu Graham Henry y maswr bach hwn dan ei adain o'r cychwyn cyntaf ai feithrin yn y fath fodd y byddai nid yn unig yn ennill gemau i Gymru ond yn goleuo gemau a'i fflachiadau o athrylith naturiol.