Er enghraifft, yn y de a'r gorllewin, penododd Lingen dri is-ddirprwywr, William Morris, cyn-ysgolfeistr, a David Lewis, a David Williams, aelodau o Goleg Dewi Sant, Llanbedr Pont Steffan.
Trodd ambell i sant yn bechadur.
Cymeriad annelwig yw Sant Ffolant: efallai mai Esgob Terni ydoedd neu offeiriad o Rufain a ferthyrwyd yn y drydedd ganrif OC Nid yw'r cysylltiad rhwng Sant Ffolant a chariadon yn un arbennig o ramantaidd.
Y mae iddo ddiddordeb arbennig i wŷr Ceredigion dywed traddodiad a fod yn fab i Sant, brenin Ceredigion.
Sefydlwyd hon yn y chweched ganrif pan anturiodd Sant Aelhaearn, sant o Gegidfa Maldwyn ac un o ddisgyblion Beuno, i Lanaelhaearn o Glynnog Fawr, ryw bedair milltir i ffwrdd.
Un o rinweddau amlwg y llyfr yw ymgroesi rhag y demtasiwn i wneud sant plastig o Christmas.
Daeth y cwmni ymhen blynyddoedd i Eglwys Sant Eleth Amlwch i gyflwyno'r Oratorio - "Myfi Yw%.
Y llyffant o sant di-swyn!
Addolent mewn capel Cymraeg, "Sant Ioan".
O dipyn i beth syrthiodd y darnau i'w lle gydag ymweliadau â BBC Cymru, S4C, Derwen, Y Cynulliad, Siriol, cyngerdd yn Neuadd Dewi Sant gyda swper yn dilyn â chyfle i gwrdd a Dirprwy Faer Caerdydd a llond lle o bobol ddylanwadol a gwybodus.
I wneud iawn am y miri roedd yn cynnig dau docyn iddyn nhw fynd i gyngerdd yn Neuadd Dewi Sant y nos Wener honno, ac yn wir roedden nhw yn yn amlen.
Yn y cyfamser fe fydd Stereophonics yn perfformio yn Neuadd Dewi Sant, Caerdydd ar y pumed ar hugain o Fawrth.
Cyfarfyddodd Cymdeithas Gymreig Dewi-Sant Ardal y Brifddinas am y tro cyntaf ym 1929, yn Schenectday, Efrog Newydd, o dan yr enw St.
Cynnwys traddodiadau Cadog Sant a Llancarfan gyfeiriadau at Iwerddon ac at saint Gwyddelig, Finnian Sant yn arbennig.
Bydd premiere byw y gwaith yn Neuadd Dewi Sant ar Fawrth 1 gyda darllediad ar y teledu ddydd Sul, Mawrth 5 ar BBC 2 Wales/Cymru.
Meurig Prysor, sef prifathro Coleg Dewi Sant, Llanbedr, oedd y beirniad.
Jones, y llywydd, yn son am Gymdeithas Gymreig Dew Sant Ardal y Brifddinas yn Albany, Talaith Efrog Newydd.
Fel yn 'Y Mynach', y gwrthdaro rhwng cnawd ac ysbryd yw thema'r awdl, ond, yn wahanol i awdl fuddugol 1926, y mae'r cnawd a'r enaid yn un erbyn y diwedd 'Y Sant', gan ddilyn athroniaeth Thomas Aquinas.
Caiff fod newyn mawr ym Mrycheiniog ac felly fe weddia'r sant am gymorth Duw.
Ymdrechwn i gynnig rhaglenni gwahanol gydol yr amser megis Te Mawr, cyngerdd canu gwerin, Gwyl Ffraid/Santes-Dwynwen, a phicnic i gydfynd a'r Gymanfa a Gwyl Dewi-Sant.
Deuai o hyd i'r defnyddiau 'ail-law' hyn ar hyd y strydoedd o gwmpas Coleg Sant Martin, a gwelai'r broses o greu a'r gwrthrych gorffenedig fel perfformiad.
Digwyddiad arbennig iawn arall i'r gerddorfa oedd darllediad cyntaf gwaith Jenkins, Dewi Sant, a gomisiynwyd yn arbennig ar gyfer BBC Cymru i ddathlur mileniwm, ar y teledu.
Bu'r Cyngerdd Prom yn Neuadd Dewi Sant yn goron ar yr ymweliad.
Roedd hen dderwen yn gysylltiedig â Sant Oswald ger Croesoswallt a chredai'r bobl y deuai anlwc ar neb a dorrai ei changhennau.
Ar y llaw arall, cyfleir darlun dirmygus neu chwerthinllyd ohono wrth adrodd am y gwrthdaro rhyngddo a'r sant.
Cymerodd Corws Cenedlaethol Cymru hefyd ran mewn dau o gyngherddau mwyaf y tymor yn Neuadd Dewi Sant, gan lwyfannu eu cyngerdd eu hunain yn Eglwys Gadeiriol Llandaf.
Yn ôl pob tebyg, darllenid y bucheddau hyn ar wyl y sant(es).
Dathlodd Cerddorfa Genedlaethol Gymreig y BBC ei phen-blwydd yn 70 gyda dau gyngerdd arbennig: un yn Neuadd Dewi Sant, Caerdydd, ym mhresenoldeb Ei Uchelder Brenhinol Tywysog Cymru, Noddwr Brenhinol y gerddorfa, a'r llall yn Neuadd y Brangwyn, Abertawe.
Bydd y gystadleuaeth yn cychwyn yn Neuadd Dewi Sant nos Sul a'r canwr cyntaf ar y llwyfan fydd y baritôn o Canada, Nigel Smith.
Ceisiodd sicrhau lle amlwg i'r Gymraeg yng Ngholeg Dewi Sant.
Mae pethau yn gwella lle mae Gwyl Dewi Sant mewn golwg.
Ymhlith y planhigion prin sydd mewn perygl, rhestrir lili'r Wyddfa, a'r lafant mor unigryw, Dewi Sant.GARDD SGWARIAU NEU ARDD AROGLAU
Yr oedd John Thomas, Lerpwl, yn gweld popeth y gellid ei ddisgwyl mewn sant ac arwr hanesyddol yn Penri.
Tŷ'r Cymry Agorwyd tymor newydd y Gymdeithas Gymraeg yn y Crypt Eglwys Mihangel Sant gyda rhaglen wedi ei threfnu gan yr ysgrifennydd.
Pan gerddodd Marius Brenciu, y tenor o Romania, i ganol llwyfan Neuadd Dewi Sant i ganu yng nghystadleuaeth Canwr y Byd Caerdydd neithiwr - nos Sul - edrychodd o'i gwmpas mewn syndod.
Parhaodd y digwyddiadau amser cinio poblogaidd yn Neuadd Dewi Sant, Caerdydd, gyda chyfres o dri chyngerdd ar ddechrau'r Flwyddyn Newydd, yn cyflwyno cerddoriaeth Gymreig newydd i gynulleidfaoedd.
Braint oedd mynd o Dyddewi, cartref nawddsant Cymru, i Landdewi, lle yn ôl traddodiad y cyflawnodd Dewi Sant lawer o wyrthiau yn y chweched ganrif, i gyhoeddi i gynulleidfa o dros wyth gant o bobl fod yr Arglwydd Iesu Grist yn dal i iacha/ u trwy rym ei Eglwys a hynny am ei fod Ef yn ddigyfnewid yn Ei gariad, - "yr un ddoe, heddiw ac yn dragywydd." Ar ôl y cyfarfod dywedodd amryw fod y syniad o'r lesu yn iacha/ u yn yr ugeinfed ganrif yn un hollol newydd iddynt.
Y tro hwnnw 'roedd Neuadd Dewi Sant ymhell o fod yn llawn ar gyfer y rowndiau cyntaf, er ei bod dan ei sang erbyn y noson olaf.
Awgrymir mai adlais o'r ddeunawfed ganrif oedd rhefru John Morris-Jones yn erbyn 'Y Sant'.
Daeth yr wythnos i ben gydag oedfa undebol yn Eglwys Dewi Sant, Notais.
Gwelsom yn barod fel yr oedd Llanddewi Brefi'n ganolfan bwysig oherwydd cysylltiad y lle â Dewi Sant.
Credir fod capel wedi ei gysegru i rhyw sant o'r enw Gwyddalus yn Nihewyd gynt.
Mi gawson nhw'u rhyddhau'n ôl i'r dwr ar Draeth Sant Ffraid bnawn Sadwrn.
Yn Nhrelew mae'r Gymdeithas Dewi Sant, neu'r Asociación San Davíd mewn bodolaeth ac mae'r gymdeithas yma yn cadw ei neuadd, ac yn ganolfan i ddisgynyddion y Gwladfawyr a hefyd yn hybu'r Eisteddfodau.
Fel y dengys hanes.) Digon gan hynny yw i mi ddweud i'r sant ddinoethi ei fonau cil ym Mwlchderwin y pnawn hwnnw a brathu f'asgell.
Daeth aelodau eglwysi'r rheithoriaeth ynghyd i Eglwys Dewi Sant gyda'r nos, a chafwyd anerchiad ar Dewi Sant gan y Dr Enid Pierce Roberts.
Ymysg pinaclau'r tymor hwn bu Hymn of Jesus Holst, Requiem Durufle, St John Passion Bach, St Paul Mendelssohn yn ogystal â pherfformiadau pellach yn Neuadd Dewi Sant, Caerdydd, gan gynnwys Cyngerdd Mawreddog Cantor y Byd Caerdydd.
Cafwyd ymgais yn ddiweddar i hybu Gþyl Ddwynwen a'i gwneud yn debyg i þyl fasnachol Sant Ffolant.
Mae Sefydliad y Merched Sant y Brîd yn ffodus i gael ymhlith yr aelodau dwy sy'n trefnu blodau yn broffesiynol.
Ysbyty Dewi Sant, Bangor.
Awstin Sant yn ei Gyffesion
Cred rhai mai enw rhyw sant Cymraeg anhysbys ydyw.
Mae natur yr hanes yn wahanol, gan fod Duw yn defnyddio'r llygoden i gynorthwyo Cadog, ond fe welir y sant yn dal llygoden yn ei law ac yn ei rhwymo ê llinyn, elfennau nas ceir yn yr hanesion eraill.
Ceir enghraifft o hynny ym Muchedd Padarn lle y dywedir fod Arthur yn eiddigeddus o wisg arbennig a oedd gan y sant ac yn ceisio ei dwyn oddi arno trwy drais.
Ceir llawer o draddodiadau ar lafar gwlad a dywed un ohonynt i eglwys gael ei hadeiladu yn y chweched ganrif o barch ac anrhydedd i Dewi Sant.
Roedd Sant Mihangel yn goleg rhagorol o dda ac rydw i wedi bod yn meddwl sawl tro pam y gadawyd ysbrydegaeth allan o'i gwricwlwm.
Cafodd y sant ei gornelu â'i gefn at y môr, ac roedd y milwyr yn gweiddi am ei waed gan nesu'n fygythiol.
Parhaodd y digwyddiadau amser cinio poblogaidd yn Neuadd Dewi Sant, Caerdydd, gyda chyfres o dri chyngerdd ar ddechraur Flwyddyn Newydd, yn cyflwyno cerddoriaeth Gymreig newydd i gynulleidfaoedd.
Agor neuadd Dewi Sant yng Nghaerdydd.
Nid yw tu hwnt i reswm gredu i Dewi Sant neu un o'i ddisgyblion cynnar ei sefydlu.
Yn ail, er bod Coleg Ieuan Sant yn ystod y cyfnod hwn yn nythle i'r Piwritaniaid, a gredai fod angen diwygio Eglwys Loegr ymhellach fyth yn ôl patrwm Eglwysi Diwygiedig y Cyfandir, ac er bod tiwtoriaid i Forgan a Phrys ymhlith arweinwyr y blaid Biwritanaidd, y mae'n ymddangos i Forgan, a Phrys hefyd yn y diwedd, lynu'n ddiysgog wrth y blaid Anglicanaidd swyddogol, a arweinid yng Nghaergrawnt ar y pryd gan un o'r Athrawon Diwinyddiaeth, y Dr John Whitgift.
Coleg Dewi Sant, Llanbed, yn dod yn seithfed aelod o Goleg Prifysgol Cymru.
Fe'i prentisiwyd yn grydd, ond yn hytrach na dilyn y grefft honno aeth yn fyfyriwr i Goleg Dewi Sant Llanbed ac oddi yno i Goleg Rhydychen, yna tua diwedd y ddeunawfed ganrif daeth yn Archesgob yr Eglwys Sefydledig yng Nghanada.
Ddydd Sul mynychodd wasanaeth i gofio am Ddewi Sant a ddydd Llun cyflwynodd berfformiad o Dylan Thomas yn Under Milk Wood.
Yn frawychus o sydyn bu farw Miss Myfanwy Hughes yn ei chartref "Trefair", Rhodfa Sant Mair ar Fawrth y deuddegfed.
Er mai dim ond wyth mlwydd oed oedd ef, ymunodd Dean â Brigâd Ambiwlans Sant Ioan ac yn ei flwyddyn gyntaf rhoes gant chwe deg pum awr o'i amser ei hun i'w helpu.
Ond fe gred eraill mai benthyciad ydyw o'r enw Rhufeinig Vitalis, enw sant a ferthyrwyd yn Ravenna ynghyd a'i wraig Valeria yn yr ail ganrif.
Fel yn Ysbyty Dewi Sant, Bangor, y nod yw fod awyrgylch cartrefol yn creu diogelwch hefyd.
Bydd y Ddraig Goch yn chwifio o binacl uchaf y Ddinas yma yn Christchurch a bydd rhaglenni ar y di-wifr ac ar y radio yn cyflwyno Dydd Gwyl Dewi Sant.
Mae'r Gymdeithas yma yn cynnal swper ac adloniant i ddathlu Gwyl Dewi Sant ond nid ar y diwrnod priodol.
Cyhoeddir yr apêl ar adeg pan ddylsen ni i gyd fod mewn hwyliau rhamantus - ar drothwy Dydd Santes Dwynwen, a bydd Dydd Sant Ffolant yn dilyn ymhen ychydig.
Digwyddiad arbennig iawn arall i'r gerddorfa oedd darllediad cyntaf gwaith Jenkins, Dewi Sant, a gomisiynwyd yn arbennig ar gyfer BBC Cymru i ddathlu'r mileniwm, ar y teledu.
Yr unig reswm y medra i feddwl pam y bu'r beirniaid cyhyd yn cyrraedd y llwyfan i gyhoeddi rhywbeth oedd yn amlwg i bawb yn Neuadd Dewi Sant oedd ei fod am sicrhau y byddai pob sill o'i Gymraeg yn berffaith.
Nid yn unig mae'n perfformio'n gyson yn Neuadd Dewi Sant, Caerdydd, ond yn Neuadd Brangwyn, Abertawe ac yn teithio'n rheolaidd led-led Cymru.
Pan oeddwn i'n ddeunaw oed, a chyn i'r rhyfel dorri, fe es i Goleg Dewis Sant, Llanbedr Pont Sterffan ac ar ôl graddio, mynd ymlaen wedyn i ddarllen diwinyddiaeth a dysgu'r grefft o fod yn berson plwy yng Ngholeg San Mihangel, Caerdydd.
Ychydig iawn o gyfle oedd yna i fwynhau chwarae ac adloniant weddill y flwyddyn gan bod dathliadau o unrhyw fath yn cael eu cyfyngu i goffa/ u dyddiau gŵyl sant yr eglwys leol a'r Suliau.
Gwelir hyn yn stori Samson Sant o Ddol, yn Llydaw.
Yn y Vita Cadoci fe adroddir enfances y sant a diddorol yw sylwi bod anifail, sef buwch, yn cael ei gipio oddi wrth y dyn a fydd yn athro i Gadog y nos y genir y bachgen, amgylchiadau sy'n peri inni feddwl ychydig am Bryderi a Theyrnon.
Fe'i gwrthwynebwyd gan Awstin Sant a gymerodd efallai olwg rhy besimistaidd o ddyn.
Galwodd y sant am gymorth o'r nefoedd a thrwy rhyw wyrth, trowyd y milwyr yn rhengoedd o gerrig.
(Gweddi a gyhoeddwyd gan Ganolfan Sant Samson, Efrog) Hyn, gan obeithio y bydd y weddi o gysur i'r rhai sy'n hŷn ac yn gymorth i warchod rhai iau rhag hunanoldeb.
Awn i mewn i feddwl y llanc ifanc synhwyrus yn 'Atgof' Prosser Rhys, a chawn gip ar ei ffantasïau rhywiol, ac felly hefyd gyda Sant Gwenallt.
Roedd yr offeiriad gwlatgar, Daniel Ddu o Geredigion, wrth ei fodd o ddeall y byddai 'studio a harddu ein hiaith' yng Ngholeg Dewi Sant.
Ar ôl yr antur hon i'r Alban penodwyd Ferrar yn brior priordy Sant Oswald, yn Nostell, nid nepell o Pontefract.
Efallai mai hynny a wnaeth Padarn, sant y ceir a enw ar amryw eglwysi ym Mrycheiniog a Maesyfed.
Yn aml, gwelir medalau Sant Christopher neu bedol ar gar er mwyn cadw pob anlwc draw oddi wrth y teithwyr ynddo.
Nid ydi Dewi Sant wedi ei lwyr anghofio ychwaith.
Rhaid oedd mynd i gael cyfweliad ag aelodau'r Bwrdd yng Nghapel Sant Ioan, Caer.
Wrth gwrs, 'roedd eglwys hynafol Sant Dyfrig wedi ei gwasgu i gesail y mynydd ganrifoedd cyn hyn, ac yn ddiweddar bu rhywun mor ddifeddwl â gollwng 'sgubor o gapel Annibynwyr yn blwmp ar ganol y rhos yn y man mwyaf diarffordd posib'.
Mewn dychryn mawr, gwrandawodd pob un o'r dawnswyr ar ddysgeidiaeth y sant, ac er mwyn eu cadw'n Gristnogion, torrodd Samson lun croes ar y garreg.
Ond ni chafodd y Gwyddelod eu concro'n llwyr oherwydd pan aeth Dewi Sant (ac fe ddywed traddodiad ei fod ef yn ddisgynnydd i Geredig) i deithio yn Nyfed gwelodd fod elfen Wyddelig amlwg yno, yn union fel yr oedd yng Ngogledd Cymru pan ddaeth Cunedda yno ganrif ynghynt.
Ym Muchedd Cadog fe geir dadl rhwng Arthur a Chadog am wartheg yr oedd yn rhaid i'r sant eu talu i'r brenin.
Ymateb Robyn Williams, Rheolwr Ysbyty Dewi Sant "Dwi'n siomedig.
Un o'r canolfannau pregethu pwysicaf trwy'r ganrif oedd Croes Sant Paul, gyferbyn ag eglwys gadeiriol Sant Paul yn Llundain.
Gellid bod yn ymwybodol o bwysigrwydd Trystan fel arwr heb fod â llawer o wybodaeth fanwl amdano - meddylier cyn lleied o wybodaeth sydd gan Gymry heddiw am hanes Dewis Sant.
Dyma ei ddarlun o Dduw: Sant Heb fodfedd o nefi blw ar ei gyfyl, Yn ysbryd solat a diysgog yn ehangder y cymylau, Yn gosmig Ac yn or-gosmig Ac yn llawen farfog.
Ond yn ddieithriad hefyd, trwy gymorth Duw, y mae'r sant yn ei drechu, ac yn ei ddwyn i edifeirwch am ei gamwedd, ac wedyn fe ddyry Arthur dir i'r eglwys neu fe gadarnha ei hawliau, megis i roi seintwar i droseddwyr.
Yn dâl am hynny, cawsant ddau lun yn anrheg, un o eglwys Sant Ioan yn eiddo iddi hi bellach - yn crogi ar y wal uwchben y piano, ac yn werth cannoedd yn ôl cydnabod i Paul a oedd yn dipyn o arbenigwr.
Cayo Evans, un o athrawon Coleg Dewi Sant Llanbed a bellach ei fab Julian sydd yma.
Na pam mae 'i Gymrâg e'n swnio'n ddierth i ni..." Yr oedd cael bod yng nghyffiniau Y Plas ac Eglwys Sant Cunllo'n nefoedd i mam, ac nid oedd hast arni i ddod oddi yno, a siaradai â phawb, a phawb gyda hi.