Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

sef

sef

Un tudalen o lofnodau sydd ynddo, sef enwau'r rhai a'i rhoddodd yn anrheg i fy mam, ond wedi ei gael nid aeth hi na neb arall ag ef dros y rhiniog ond pan newidiem ein

O dras Ariaidd, mae eu hiaith yn perthyn i Farsi, sef iaith Indo-Ewropeaidd Iran - ac mae ganddyn nhw ddwy brif dafodiaith.

Roedd gan Eds un anfantais fawr, sef ei fod yn gloff.

Mae prif thema La Queste a Perlesvaus yn sylfaenol debyg, ac yn sawru o Gristnogaeth asetig: er mai marchogion llys Arthur yw'r gorau yn y byd, mae eu diffygion moesol yn eu rhwystro rhag cyflawni'r gamp uchaf oll a chanfod y Greal; cedwir y fraint arberlnig honno i farchog ysbrydol a moesol berffaith, sef Persifal (cefnder cyfandirol Peredur y traddodiad Cymreig) yn Perlesvaus, a Galaad neu Galaath (sy'n fwy cyfarwydd bellach fel Galahad), arwr newydd sbon a ddyfeisiwyd yn arbennig ar gyfer y dasg yn La Queste.

Ac i lenwi'r ceudod, beth am arddangos anrheg Modryb Matilda, sef 'sgathriad wedi'i fframio i ddathlu agoriad swyddogol Twnnel Conwy.

Hyd ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg telesgopau plygu oedd y mwyaf poblogaidd, sef telesgopau sy'n defnyddio lensau i gasglu a phlygu'r golau a chwyddo'r ddelwedd.

Cafodd Cyfres Cae Berllan, sef cyfres o storïau byrion, eu sgwennu mewn ymgynghoriad ag arbenigwr iaith ar gyfer plant sy'n dechrau darllen.

'Roedd y pwyslais ar hynafolrwydd yr iaith yn rhan o gred ehangach, sef y gred fod i'r Cymry dras anrhydeddus, gogoneddus yn wir, tras y gellid ei olrhain yn ol i hanes Brutus yn dianc o Gaerdroea; 'ni, kenedlaeth y Bryttaniaid o oruchel fonedd Troia', yng ngeiriau'r croniclwr Ifan Llwyd ap Dafydd.

A cheid pwyllgorau annibynnol ar y drefn hon, sef Pwyllgor y Gronfa, Pwyllgor y Drysorfa Gynorthwyol a Phwyllgor y Caniedydd.

Ond mi fentraf anghytuno ag RT Jenkins ar un peth go bwysig, sef yr oed a rydd i'n cenedlaetholdeb diwylliadol.

Ond mae yna ffactorau dyfnach hefyd sy'n deillio, yn eironig ddigon, o gyfnod yr Archentwr enwocaf oll - arwr Menem a sylfaenydd y blaid y daeth yn arweinydd arni - sef Juan Pero/ n.

Dywedodd Elan Closs Stephens, Cadeirydd Awdurdod S4C, "Mae datblygu a gwarchod busnes sylfaenol S4C, sef creu rhaglenni teledu Cymraeg y mae'r cyhoedd yn eu mwynhau ac yn eu gwylio, yn flaenoriaeth gennym.

Drwy'r glaw, daeth dau ddyn yn cario calabash, sef llestr wedi'i wneud o ffrwyth coeden, a dodwyd hi ynghanol yr ystafell.

Dangos sut y bu i hyn ddigwydd a dangos goblygiadau'r digwydd yw prif bwrpas Gwanwyn yn y Ddinas, sef cyfrol sy'n ddarn o hunangofiant y bardd.

Un o ganlyniadau'r Diwygiad Efengylaidd oedd cynysgaeddu Cymru â dosbarth newydd o arweinwyr i ddisodli'r hen bersoniaid a'r sgweiriaid, sef, y gweinidogion, y pregethwyr, y blaenoriaid a'r personiaid llengar.

Ond cyn i'r ddirprwyaeth adael Aberystwyth 'roedd newyddion drwg wedi ein cyrraedd, sef bod y Weinyddiaeth Addysg wedi gwrthod caniata/ u i'r Awdurdodau Addysg wario arian y trethdalwyr i roi cymhorthdal i awduron na chyhoeddwyr, nac i gyhoeddi ein hunain, am fod y cyfan hyn yn anghyfreithlon!

Nid aeth i'r eglwys namyn dwywaith, sef ar fron ei fam, ac, ymhen ugain mlynedd, wrth ystlys un o'i gariadon.

"Chaw chiw chol chim?" sef o'i gyfieithu "Be di enw o?" Na sori, doedd o ddim yn adnabod yr un Patrick!

Ond neithiwr cynigiodd Peter Taylor, rheolwr Caerlyr, £500,000 yn fwy na Blackburn - sef £3,250,000 - amdano.

Bydd gennyf ddyled byth i dri yn arbennig, sef Mrs Burrell (daeth yn Mrs Burrell Jones yn ddiweddarach), John Roberts, Y Graig a'r annwyl Bob Edwards.

Wedyn 'roedd Ellis brawd fy Nain Crowrach, wedi priodi Catherine Brynawel ac 'roedd brawd Catherine, sef Thomas John Williams, yn ail fet ar long berthynol i Thomas Morel,Caerdydd, yr SS Llansannor.

Fe edrychir yn gyntaf ar nodweddion y prif ffactorau, sef hinsawdd, tirwedd, priddoedd ac amaethyddiaeth, ac yna edrychir yn fanylach ar y berthynas rhyngddynt.

Daeth anrhydedd a chlod i ran cerddor ifanc o Lanfairdechan, sef John Williams, mab Mr a Mrs Leslie Williams, Tegla, Bangor, ac ef a gyfansoddodd um o'r Carolau.

Y canlynol yw'r achosion fynychaf: afiechyd (fel dolur y galon, is thyroidedd, ac anallu i symud); methiant y corff i adnabod gostyngiad gwres yn ddigon cyflym, fel na all y person grynu a chymryd mesurau i ymdwymo; cyffuriau (fel Largactil a'r ddiod feddwol i ormodedd); a'r achos pwysicaf oll, sef cwymp y tymheredd i radd rhy isel i'r corff fedru ymdaro ag ef.

Roedd yn arferol chwarae tair gêm mewn wythnos, sef brynhawn Mercher, y Sadwrn a'r Sul.

Mae cannoedd os nad miloedd o lyfrau wedi eu hysgrifennu ar y rhan gyntaf - sef yr AGORIAD.

Un o'r ddwy genedl y galwai'r Cymry am eu rhyddid yn y ganrif ddiwethaf oedd y Magyariaid, sef cenedl Kossuth.

Os y cam olaf, a ddewisid, yr oedd yn bwysig fod aelodau'r grwp yn sylweddoli maint gwaith, sef y byddai'n llyncu rhan helaeth o'u hamser am flwyddyn neu ddwy.

Mae hwn eto'n symudiad da am ei fod yn gwneud dau beth ar y tro - sef "datblygu% darn mawr ac amddiffyn ei Werinwr yr un pryd.

Cyfrol yw hon sy'n cyflwyno anterliwtiau - sef y dramâu hynny yr arferid eu perfformio ar sgwâr y dref, er enghraifft, yn y ddeunawfed ganrif.

Chwaraeir y gynta o rowndiau cyn-derfynol Pencampwriaeth Euro 2000 - sef honno rhwng Ffrainc a Portiwgal - yn Rotterdam heno.

Gweddol rwydd fyddai ymestyn y model dechreuol i gynnwys sector y llywodraeth a sector masnach tramor yn ogystal â'r sectorau gwreiddiol, sef teuluoedd a chwmni%au.

Roedd pump o'r plwyfi, sef Dihewid, Llanwenog, Ystrad, Llangybi a Charon yn is-ddeoniaeth Aeron; tra oedd Llanddeiniol neu Garrog, Llanbadarn Odwyn a Llanbadarn Trefeglwys yn uwchddeoniaeth Aeron.

Dibynna'r drydedd dybiaeth, sef mai'r incwm gwladol sy'n pennu treuliant, ar egwyddor cyfranrediad, egwyddor sy'n ganolog i astudiaethau macro-economeg confensiynol.

Edrychid ar Sam gan ei ffrindiau fel un wedi drysu am ei fod yn sôn am "ddefaid y Ci Drycin", sef y cymylau, ac am g vmwl yn tisian, am y ferch ledrithiol yn galw arno--"Fachgen

Aethom i mewn i swyddfa Mohammad Sadique, sef pennaeth yr holl ganghennau oedd gan y banc yn y Dwyrain Canol.

Dyma, mewn gwirionedd, graidd y syniad o 'bobl', sef teulu wedi ymestyn allan ac ehangu.

Credir mai canlyniad ffotosynthesis (sef ffurfio carbohydrad trwy gyfrwng goleuni) yw'r ocsigen o fewn amgylchedd y Ddaear.

Ar hyn o bryd mae grŵp yn Lloegr yn ymgyrchu yn erbyn y cynllun, sef yr Ilusu Dam Campaign, ond y mae ymgais i sefydlu grŵp tebyg yng Nghymru - yn arbennig o gofio am y cysylltiad agos â phrofiad Tryweryn.

Eu theori ddysgu lywodraethol, sef eu syniad o'r hyn y dylai dysgu da fod yn eu pwnc hwy yn hytrach na nod benodol neu gynnwys gwers sydd yn rheoli eu dulliau a'u harddulliau dysgu.

Cawsom ginio yn Amlwch ac wrth gychwyn oddi yno am Gaergybi gwelsom un o longau cwmni y Blue Funnel yn hwylio'n weddol agos i'r arfordir, ac 'roedd gwledd arall yn ein haros yng Nghaergybi, sef cael mynd ar fwrdd y llong Cambria.

Ar ddechrau'r chwedegau fe ddaeth cystadleuaeth newydd i'r amlwg, sef Coflyfr.

Ac ail-ddatganwyd egwyddorion sylfaenol Cymdeithas yr Iaith mewn cynnig gan Angharad Tomos a Dafydd Morgan Lewis, sef bod Cymdeithas yr Iaith yn fudiad sosialaidd, ei bod yn fudiad di-drais sy'n credu mewn heddychiaeth ymosodol ac yn cymryd cyfrifoldeb am ei weithredoedd.

Wrth siarad ag Aled, deallais fod Hywel ei frawd yn canlyn merch a adwaenwn i yn dda, sef Beti Moeladen Moeladda fel y galwem hi a honno'n digwydd bod yn gyfnither imi.

Roedd hi'n weithgar iawn yn ei chapel, sef Bethania, ac mi gadwodd fflam ei ffydd Gristnogol tan ddiwedd ei hoes, er gwaetha'r cyfnodau mynych o afiechyd.

Ond, y mae'n ddisgwyliad newydd fod gan y Bwrdd y ddyletswydd i gynghori'r system ar weithredu pob sefydliad addysgol, i'r graddau y mae'n gweithredu cynllun iaith beth bynnag, ac anhebyg y byddai gan y Bwrdd yr amser (sef y staffio) i fedru monitro neu arolygu'r fath bentwr o gynlluniau er mwyn cyflawni'r ddyletswydd statudol yn effeithiol.

Roedd yn anrhydedd mawr pan ymddangosodd pedwar gwleidydd blaenllaw sef Mary Robinson, Mikhail Gorbachev, Eduard Shevardnadze a Lech Walesa mewn rhaglen arbennig, Dathliad Gwag? a gynhyrchwyd ar gyfer BBC Cymru gan y cwmni annibynnol, Quadrant.

Mae peth o'r clod yn ddyledus i Blas y Cilgwyn ei hun, sef y plas yn Adpar, Castellnewydd Emlyn, ergyd carreg o'r wasg argraffu gyntaf yng Nghymru.

Da ni'n teimlo fod yna dipyn o ôl y Stereophonics ar y gân newydd, sef Nosweithiau Llachar / Dyddiau Di Galar, yn gerddorol ac o ran y geiriau ar syniadaeth.

A CYNHYRCHU - sef darparu copi camera-barod neu gopi meistr o'r adnawdd, yn barod i'w

Syniad un wraig oedd creu'r rhuban, sef Justine Merritt o Grand Junction, Colorado.

Dyna'u cyfrinach, rwy'n meddwl, sef eu bod yn deffro pobl o'u trwmgwsg a pheri iddynt ail-fyw profiadau cyffrous.

Canys ni cheisiodd Saunders Lewis a'i ddau gydymaith ond cyflawni yn union yr hyn a argymhellir yn awr gan y Tywysog Charles - sef gwarchod y Winllan a roddwyd i'w gofal.

Syniad arall pwysig a ddaeth o Comisiwn Warnock oedd bod rhai plant i'w amddiffyn oddi fewn i'r sustem drwy datganiad o addysg arbennig (DAA), sef dogfen fyddai'n diffinio ac adnabod anghenion addysgol plentyn.

Ond gan Dik Siw roedd y syniad gorau, sef codi Casino.

Tua hanner dydd, anfonodd Thomas Jones ac ynad arall, sef Frank Nevill, delegram at yr Ysgrifennydd Cartref:

Gwelodd Jean Paul Sarte, y Comiwnydd, bwysigrwydd difesur eu hiaith i bobl sydd dipyn yn llai niferus na'r Cymry, sef y Basgiaid.

Dim ond dau odolyn sy'n cael mentro'n agos ato, sef CARYS HUW ac un actor wythnosol o blith JEREMY COCKRAM, JUDITH HUMPHREYS, GWEN LASARUS a DANNY GREHAN.

Gyda golwg ar y tair stori a leolir ym Morgannwg, straeon am gyfnod y Streic Fawr yng nghanol y dauddegau ydynt; ac yn un ohonynt, sef yn 'Gorymdaith,' teflir cip yn ôl ar y cyfnod yng nghanol y bedwaredd ganrif ar bymtheg pan ddaethai hen dadcu a hen famgu Bronwen i'r cymoedd am y tro cyntaf, 'wedi teithio mewn cert o Sir Gaerfyrddin.' Un o ferched Arfon oedd Kate Roberts wrth gwrs - ni chaiff neb anghofio mai yno y'i maged: Arfon (fel y gwelsom) oedd y magned a'i tynnai hyd yn oed ar ei gwely angau - a chan mor gysa/ ct a thriw y portreada hi fywyd y werin-bobl a drigai yno, ei llenyddiaeth hi yw'r nesaf peth at hanes cymdeithasol bro'r chwareli a luniwyd erioed.

Ond, er bod traddodiad diwydiannau trymion De Cymru yn cael sylw mawr, anwybyddir adeiladwyr llongau a llongwyr y Gogledd i raddau helaeth, sef y bobl a sicrhaodd gyfoeth i'r ardal ac a alluogodd i lawer o gapeli, ysgolion a cholegau'r rhanbarth gael eu hadeiladu.

Mae adran helaeth arall (sef yr oriel barhaol) yn cyflwyno hanes, diwylliant ac amgylchedd Môn i'r cyhoedd, drwy gyfrwng cyfres o arddangosiadau llawn dychymyg.

Er mwyn gwneud hynny, y mae hi'n ei wthio i droi at ran arall, uwch, ohono'i hun, sef yr Hunan, neu'r Uwch-ego, dan yr enw Arthur.

Roedd nhad a Dai Sam a brodyr fy mam, sef Thomas,David a John i gyd yn gweithio ym Mhwll Tynybedw hefyd.

R.' , sef J.

Heb driniaeth (sef dognau beunyddiol o cortison, neu gyffur tebyg) ceir llesgedd a nychdod, ansefydlogrwydd emosiynol, difaterwch ac iselder ysbryd.

Meurig Prysor, sef prifathro Coleg Dewi Sant, Llanbedr, oedd y beirniad.

Diau fod eithriadau, sef y bodau hynny a eilw'r Sais yn freaks of nature, ac os ydyw Prodder Rhys yn un o'r freaks hynny, y mae'n wrthrych tosturi.

Roedd enw addas i'r lle hwn sef Disgwylfa ac ar ddiwrnod braf gellid edrych dros gefn Cadlan gyferbyn a gweld y bryniau gwyrdd yn codi drum ar ol trum, nes cyrraedd uchelfannau y Bannau gleision.

Estynnwn ein cydymdeimlad dwys i Douglas, y plant, ac i ddau frawd Mair, sef Howard a Penri a'r teuluoedd.

Sicrach - er nad cwbl sicr - ydyw fod bachgen arall addawol o dref Llanrwst ei hun, sef Edmwnd Prys, wedi bod yn ddisgybl gydag ef wrth draed caplan Gwedir y dyddiau hynny: yr oedd Prys ryw flwyddyn yn hyn na Morgan.

Wedi hynny, rhoddwyd galwad i fyfyriwr ieuanc a oedd yn terfynu ei astudiaethau yn y Coleg, sef E.

Hyd hynny 'roedd yr unig weinidog ordeiniedig a feddai'r eglwys ar y Gwastadedd, sef Hem Sircar, yn cael ei dalu o gronfa'r eglwys.

Bwriad y penwythnos oedd rhoi cychwyn ar ymgyrch fawr gynta'r mileniwm - sef y frwydr dros ddeddf iaith newydd.

I hyrwyddwyr ieithoedd lleiafrifol, iaith yw'r symbol grymusaf oll gan ei bod yn elfen hanfodol mewn unrhyw ymgais i godi ymwybyddiaeth a chyflwyno ideoleg, sef y camau cyntaf tuag at greu model o drosglwyddiad iaith a diwylliant hyfyw.

Rhaid crybwyll elfen nad oedd yn wybyddus i'r cynllunwyr cynnar ond a gafodd ddylanwad mawr ar eu datblygiad maes o law, sef gwaith Prosiect ieithoedd Modem Cyngor Ewrop.

Kendall, darlithydd yng Ngholeg Addysg Wrecsam yn ddiweddarach, pan ddaeth Cwmni Collins ar y ffôn o Glasgow i'm sicrhau eu bod nhw wedi penderfynu addasu 'Collins' Happy Series', sef Tro yn y Wig, Llyfrau Pen Bawd a Llyfrau Bach y Wlad, yn gyfan i'r Gymraeg ac yn gofyn beth oedd yr archeb?

Dyma rywbeth newydd yn Gymraeg, er nad yw'r teitl yn datgelu hynny, sef llyfr ar Ieithyddiaeth, pwnc nad yw wedi cael llawer iawn o sylw yng Nghymru hyd yma, ac y mai'n dda ei gael.

Y gwahaniaeth pwysicaf rhwng y Gymdeithas a phlaid wleidyddol oedd y dulliau a ddefnyddid i sicrhau newid, sef lobïo a thorcyfraith yn hytrach nag ymladd etholiadau.

Daeth Cwm Rhondda o'r golwg a'r ddau fynydd cyntaf i mi gofio eu gwld erioed, sef Penpych a Moel Cadwgan.

Byddai model cydbwysedd cyffredinol o'r fath yn bur wahanol o ran natur i'r model cydbwysedd rhannol a geir yn Ffigur I, ond - a chymryd bod elfen o anystwythder yn perthyn i brisiau, ac yn arbennig felly i gyflogau a chyfraddau llog - fe fyddai casgliadau sylfaenol ein model dechreuol yn dal i sefyll: sef bod cydbwysedd yn bosibl gyda lefel uchel o ddiweithdra; ac y byddai'n rhaid i'r llywodraeth - er mwyn sicrhau lefel cyflogaeth uchel a sefydlog - reoli'r galw cyfanredol trwy defnyddio arfau cyllidol.

Un diwrnod, ym marchnad Addis, daeth crwt bach wyth oed atom a dweud: 'Where's the fuckin' coffee?' Dyna'r unig Saesneg a wyddai, sef union eiriau cyntaf Geldof pan gyfarfu â Mengistu.

Amlygwyd eto y diffygion yn neddf 1993 - sef nad ydi hi ddim yn rhoi statws swyddogol i'r iaith Gymraeg (sy'n golygu ei bod yn colli allan ar grantiau allweddol o Ewrop), ac nad ydi'n delio gyda'r sector breifat na'r sector wirfoddol.

Mae hwn yn symudiad da am ei fod yn gwneud dau beth - sef "datblygu% darn mawr - a bygwth un o Werinwyr y gelyn yr un pryd.

Mae craig sy'n gyfoethog mewn magnesiwm carbonad, sef Dolomit, i'w weld yng nghanol creigiau'r bae, yn ogystal â Charreg Galch Wlitig.

Troais i edrych ar yr olygfa o'm blaen ac yno yn y pellter yr oedd y prif atyniad twristaidd, sef Table Mountain.

Bu'r datblygiadau hyn oll ynghlwm wrth gyfnewidiad gwleidyddol o'r pwys mwyaf yn hanes Ewrop, sef, twf gwladwriaethau newydd.

Mewn nodyn ar y dechrau dywed fod y 'llyfrau cofnodion yn awr ynghadw gan lywydd y Gymdeithas er ei dechreuad, sef Prifathraw Coleg yr Iesu h.y.

Os derbynnir y modd y crewyd ac y cychwynnwyd bywyd yma ar y Ddaear yn ol tystiolaeth ddiweddaraf seryddwyr a biolegwyr, yna rhaid inni hefyd dderbyn y gosodiad hwn: sef, os yw'r un amodau yn bod yn rhywle arall yn y gofod yna mae posibilrwydd fod bywyd yno yn ogystal.

Mae Cymru wedi gwneud popeth oedden nhw'n moyn wneud - sef cyrraedd y rownd gyn-derfynol.

Wedi i'r ymwelwyr gyflwyno anrheg ( blodau, potel o ddiod, llyfr, tegan ac ati) mae gwraig y ty yn rhoi iddyn nhw "glico tou coutaliou" (melys y llwy) sef darnau melys o ffrwyth ffres gyda sudd trostynt.

Mae cytundeb pur gyffredinol erbyn hyn ymysg llenorion a beirniaid llenyddol ein gwlad fod Gruffydd yn un o brif feistri rhyddiaith Gymraeg ac y mae dwy gyfrol a gyhoeddwyd ganddo yn y tridegau yn dangos hyn yn glir, sef Hen Atgofion, rhan o'i hunangofiant, a'r gyfrol gyntaf o gofiant OM Edwards.

Fe welwyd un ddrama, sef Y Tŵr, ar lwyfan yn ogystal a theledu.

Cynigiodd gyfaddawd sef derbyn canlyniad y cyfri â llaw yn Florida heb fynd i gyfraith pe baen nhw'n caniatau i'r cyfri hwnnw'n barhau.

Os yw bywyd ar unrhyw blaned i ddatblygu hyd at stad uwchddiwylliadol yna mae'n rhaid i'r blaned honno ymateb i dri o ofynion o leiaf; rhaid i'w chyfansoddiad cemegol fod yn debyg i un y Ddaear; rhaid i'w phellter o'i haul sicrhau bod tymheredd ei harwyneb rywle rhwng rhewbwynt a berwbwynt dwr; rhaid i'w haul fodoli am ddigon o amser er mwyn galluogi bywyd deallgar i ddatblygu, sef rhyw ychydig o filoedd o filiynau o flynyddoedd.

Gellwch newid hyd neu ogwydd y llinell trwy roi'r saeth ar un o'r bachau a llusgo (sef symud y llygoden a'r botwm wedi ei bwyso).

Ar y llaw arall, wrth gwrs, dylid nodi fod yr anfodlonrwydd hwn yn arwydd o rywbeth amgen, sef yn ~wydd o ymdeimlad o arwahanrwydd, ymdeimlad a aeddfedodd yn fuan iawn mewn seiat a sasiwn yn ymwybod â hunaniaeth.

Pryd bynnag y byddwch yn ystyried benthyciad, gofynnwch am y llog blynyddol, sef yr hyn a elwir yn APR (Annual Percentage Rate).

Bydd swyddogion undeb hefyd yn cyfarfod â phenaethiaid cwmni dur Corus, sef Dur Prydain fel ag yr oedd yn cael ei adnabod.

Prun bynnag am hynny, fe ymddengys i mi fod THP-W yng nghlo'r soned 'Dychwelyd' yn son am rywbeth tebyg iawn i Nirvana'r dwyreinwyr, sef math o anfodaeth na ellir ei amgyffred mewn unrhyw dermau daearol.

Mae'r dynion hyn yn gwybod yn o dda faint o bowdr fydd ei eisiau i chwythu'r darn hwn o'r graig allan, ac felly y maent yn rhoi rhywbeth o gan pwys i fyny o bowdr ynddo ac yn gosod fuse, sef math o weiren wedi ei llenwi â phowdr, yr hon sydd yn tanio'n araf hyd nes y daw at y powdr, a dyna ergyd ofnadwy a'r graig i'w chlywed yn rowlio i lawr.