Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

sych

sych

'Mae gynnon ni drwyddedi,' mentrodd Alun, ei geg yn sych gan ofn.

Aeth fy ngheg yn hollol sych.

'Paid a becso, fenyw fach - fe fyddai'n sych gorcyn mewn dou funud!' Ond i'w phlesio, ymysgydwodd rhag y diferynion dŵr, stompiodd ei sgidie'n drwm ar y llawr carreg ac aeth drwodd at y tan.

Wedi bod mewn bws am bron i ddeng awr yn teithio ar draws y paith sych roedd gweld y cwm gwyrddlas yn fendigedig.

Deallwn y daw'r papur allan mor sych ag arfer yr wythnos nesaf.' 'A rwan, to business,' meddai'r Golygydd, gan eistedd eto yn ei gadair.

'Ond mae'r Beibl yn sych,' achwynwn.

Doedd gen i'r un syniad ar y pryd beth oedd y ffrwyth, ond wrth ei flasu y prynhawn hwnnw, a chael 'y nghyflwyno am y tro cynta i'r melwyn dwr, fe alle unrhyw un gadw'i caviar a'i siampên--ar yr eiliad honno, fedre dim byd melysach na brafiach fod wedi gwlychu 'ngwefuse i, ac roedd oerni a ffresni'r sudd yn adfywio ceg oedd yn boenus o sych.

Diwrnod sych ond posibilrwydd o gawodydd yn Sir Benfro.

Ond pan fo'r tywydd yn sych ar haul yn tywynnu maen nhw yn gryf.

Peth cyffredin iawn yn Lloegr, hyd yn oed ymysg gwŷr llengar, fu adweithio yn erbyn addysg glasurol, a diystyru llenyddiaeth Ladin a Groeg fel rhwybeth sych a phendantaidd na allai byth fod yn berthnasol i fywyd cyfoes.

A ydi hynny'n golygu fod y rhai dagreuol yn ein plith yn iachach na'r rhai sych?

Aeth y newyddion drwy'r lle fel tân mewn rhedyn sych.

Sylwer fod y graig Trias yma yn cynnwys darnau mawr o gerrig sy'n profi fod llif mawr o ddþr wedi gwthio'r cerrig yn sydyn ar draws yr anialwch sych i lawr ochr serth math o wadi.

Gwaliau 'sych', wrth gwrs, a fyddai'r cyfan heb sment i'w dal ynghyd na morter i guddio beiau.

Nid amgueddfa o hynafiaethau sych a geir yma, ond ymgais i geisio goleuo'r cyhoedd ac ennyn eu diddordeb yn niwylliant yr ynys, ddoe a heddiw.

'Wyt ti wedi cael merch rywdro?' Llyncodd Dei ei boer drachefn er bod ei geg yn sych.

Fel rheol arferaf blannu tatws yn yr ardd allan yn ystod yr wythnos gyntaf neu ail o Fawrth ond nid oedd cyflwr y pridd yn ddigon sych eleni i ganiata/ u gwneud hynny felly bu ymarfer ymenydd (gwell ymadrodd na 'crafu pen') i geisio dull o ddod dros ben hynny.

Medi sych, hydref glawog.

Mae digon o gynefinoedd gwahanol yma, yn dywod, creigiau, tir gwlyb a phonciau sych i sicrhau amrywiaeth eang.

Nid yw'r arbrofion efo swigod yn gweithio cystal ar ddiwrnodau sych, poeth.

Maent yn ddefnyddiol iawn i gynyddu'r gyfran organig mewn pridd (organic matter) cystal a mawn bob tipyn ac efallai'n well gan y gall dþr berwedig ychwanegwyd yny tebot fod wedi rhyddhau elfennau o gynhaliaeth planhigion o'r dail tê sych.

Mae creigiau cochion yn arwydd sicr bod y graig honno wedi ei ffurfio dan amodau anialwch sych oherwydd fod y lliw coch yn dod o'r haearn sydd wedi rhydu yn yr awyrgylch sych.

Disgynnodd Villani ar ei liniau i'r pridd sych a dododd ei dalcen ar ymyl y ffynnon.

Mi fyddaf yn falch o gael cyflawni fy neges yn y ddinas fawr, brysur, ac ar fy ffordd adref, i'r pentref croesawus lle gallaf gerdded yn eithaf diogel uwch y creigiau, a gwrando ar y môr yn rhuo, ac, ar brynhawn sych, heulog, fy mhleser fydd cerdded ar lan Afon Ogwr a chael ailfywhad o gerdded ar draeth Bae y Gorffwysfa ym Mhorthcawl.

Roeddwn i'n meddwl bod yr etholiad trosodd erbyn hyn," meddai Alun Michael yn sych.

Nid oedd hyn yn broblem ar y dechrau oherwydd roedd y tywydd yn sych ond yng nghanol y mis newidiodd y tywydd, felly roedd yn anodd gwario cymaint o amser yn VIC I, er ein bod yn cael ein gwahodd mewn i ystafelloedd pobl, roedd gweddill y plant yn meddwl ein bod wedi eu gadael nhw oherwydd nid oedd yn bosib iddyn nhw fynd i mewn i'r ystafell.

Pan gyfarfyddai felly a Tomos Jos yr Hafod Sych, ychydig o Gymraeg a geid rhyngddynt hwy bellach ond am y ci.

Pan fyddai'r sach yn sych yr oedd yn amser dechrau trin y pridd yn barod i hau.

I'r mwyafrif o bobl, rwy'n siŵr mai braidd yn sych yr ymddengys llawer o'r llenyddiaeth uchod (er fod enwau hir a phert yr anifeiliaid yn gallu bod yn hwyl), ond i'r sawl sydd a gwir ddiddordeb mae pori rhwng cloriau'r cyhoeddiadau hyn yn dod ag oriau o bleser amheuthun, er efallai mai ansylweddol yw eu ffurf.

"Wrth gwrs,' meddwn, 'os arhoswch chi i'r meddyg gael golwg arna i, ac yna i mi newid i ddillad sych.'

'Doedd mam perchennog y llais - un o wragedd Tai Teras - newydd adael ei gwr am longwr tir sych a ddaeth i Wersyll Penychain i ddysgu morio.

Arfordir rhyfeddol o brydferth - rhes o gilfachau'n ymwthio i ystlys y tir sych, a'r ffordd yn ymdroelli gannoedd o droedfeddi uwchlaw iddynt.

Welais i ddim mo lefel y dþr cyn ised yn Llyn Llydaw ers tro byd, roedd llathenni o dir sych rhwng y cob a'r llyn.

o Rocet yn ei ddweud mai 'gyrru dogfen bolisi sych at awdurdodau lleol' y mae'r Gymdeithas - ond mae'r potensial yma, yn y flwyddyn nesaf, o weddnewid sut mae Cymru yn cael ei rheoli.

Mi fydd yn powlio crio 'gei di weld.' 'Dwi inna isio crio, ond 'mod i yn methu 'te.' Rhyfel Annibyniaeth America ac ymyrraeth y Ffrancwyr a alwodd y Capten Timothy Edwards yn ôl i'r môr, a hynny wedi tair blynedd ar ddeg o fod yn llongwr tir sych.

Mewn cilfach sych a chysgodol, ar ol bwyta'n fras, mae'r cysgaduriaid fel y draenog a'r pathew yn gaeafu, a churiad eu calon a'u hanadlu wedi arafu yn arw.

Gwn ei bod yn ffasiynol pysgota pluen - wleb a sych am lasgangen - a hyd Ddiolchgarwch caf ddileit wrth wneud hynny.

Erbyn hyn fe drefnwyd dosbarthiadau mewn llawer mwy o brofion megis Cneifio, Godro, Mower, Maentumio Tractor, Defaid, Gosod Clwyd, Clawdd Sych a Chodi Gwrych i'r bechgyn, ac yna, Trin Cyw, Addurno Teisen, Crasu, Golchi a Smwddio, Picls a Saws i'r Merched, ac fe ddaeth ffrydlif o fathodynnau aur ac arian i aelodau'r Sir.

Cyn pen chwarter awr arall o fyfyrio ar y groes o gyswllt gytbwys accenog yn nodiadau sych Wali, roedd Jabas hefyd yn chwyrnu'n braf.

Glaw Gwener y Groglith - blwyddyn sych.

Y gwir yw ein bod, yn ein hanwybodaeth a'n hadwaith yn erbyn oes orgrefyddol, yn tueddu i ddibrisio crefyddwyr y ganrif o'r blaen, gan eu gweld fel pobl sych, anymarferol; bu'n well gan lawer ohonom eu gadael ynghwsg rhwng cloriau cofiannau ac esboniadau llychlyd ein siopau llyfrau ail-law.

Anialwch sych tebyg i'r Sahara heddiw oedd y rhan yma o'r wlad yn ystod y cyfnod Triasig.

Yn y cyfamser mae'r bobl leol i gyd yn dechrau cyrraedd gan greu cylch naturiol yn y tir sych drwy sefyll neu eistedd mewn cylch o amgylch y ring.

Roedd y paith yn sych ag yn faith a'r croeso - fel y tywydd - yn gynnes.

Yn Llanelli mae'n fore sych a hynny yn argoeli am gêm agored yn erbyn Caerloyw ar Barc y Strade, yn ôl Ray Gravel.

Hanner awr yn ddiweddarach roedd pawb yn ddiogel arni hi, yn anelu at y tir sych o'r diwedd.

Ac yn wahanol i'r ynysoedd bychain a oedd yn wlyb a chorsiog, mae'r darn hwn o dir yn hollol sych.

Pan aethom ddechrau Rhagfyr roeddem yng nghanol y tywydd oer ond sych ac felly dylai'r llwybrau fod yn glir o rew.

Cofiaf y deiagramau a luniais yn ystod gwersi sych yn dangos union safle'r tanciau a sut y dylid clymu hen ddrws arnynt.

Fe'i gwelais gyntaf un min nos braf ym mis Mehefin ar dir sych uwch clogwyni'r môr ym mhen dwyreiniol yr ynys.

Pan yn wlyb credir bod asbestos yn ddiogel ond achosir problemau pan mae'n sych a ffibrau'n cael eu chwythu yn yr awyr.

Llyfai'r hen ŵr ei wefusau wrth fy ngwylio, drosodd a throsodd, gan dynnu un wefus yn araf ar draws y llall, wedi ymgolli'n alarus, fel trefnwr angladdau yn "molchi% ei ddwylo yn sych.

Dringodd nifer o'r morwyr i lawr atynt, penderfynodd y capten ac Ibn eu bod hwythau hefyd ag awydd rhoi troed ar dir sych wedi wythnosau ar fwrdd drewllyd y llong a blas yr heli ar bob dim: 'Lle ydan ni?' Ibn ofynnodd y cwestiwn wrth wylio'r lan yn nesa/ u: 'Tuscani.' Atebodd un o'r morwyr cyn ychwanegu: 'Dwi'n meddwl.' Ond doedd Ibn ddim callach.

Aeth yn ddiwedd Mai ar y tatw yn cael eu plannu ac yn syth ar ol hynny aeth yn sych, yn wir yr haf sychaf a gafwyd y ganrif hon.

Seibiant eto hanner ffordd i fyny ac edrych i lawr dros wastadeddau sych anferth Karamoja o danom.

Rhowch nodwydd sych, neu'ch bys sych ar y haenen sebon ac mae'n debyg fe'i gwelwch yn torri.

Mae'r tomatos yn hoffi amgylchfyd sych a'r cucumerau yn hoffi lleithder felly, ni ddylid eu cymysgu yn yr un tŷ a disgwyl tyfu'r ddau gnwd yn llwyddiannus.

Fe brofwyd fod y dynion sy'n dioddef o ylsers yn rhai sych eu llygaid.

Weithiau, er mwyn manteisio ar y gwres, fe ddawnsient uwch ben cannwyll olau a rhoi gwellt sych yn eu clocsiau pren i gadw'r tamprwydd allan.

'Ma'r bitsh 'di mynd yn sych o betrol.

Cred rhai i'r afonydd hyn lifo i gefnfor anferth a fu'n sych ers tair biliwn o flynyddoedd!

Glynai ychydig gudynnau o wallt gwyn sych i groen ei ben, fel blodau gwyllt yn ymladd am eu heinioes ar graig foel.

Y tro nesaf y byddwch chi'n paratoi nionod, gwisgwch gogls nofio ac fe ddowch drwy'r broses yn fuddugoliaethus ac yn sych eich llygaid.

Yn wir, mae'n rhaid eu dyfrhau'n drylwyr yn ystod dwy flynedd gyntaf eu hoes os yw'r tywydd yn sych.

Ond pan fo'r ddraenen wen yn wych hau dy had boed sych neu wlyb." Mewn geiriau eraill mae'n iawn i beidio rhuthro i hau nes bo'r ddraenen wen yn ei blodau ond mae hynny ymhell i ffwrdd eleni.

Oherwydd hynny yr oedd yn farwaidd a sych, a rhaid oedd dyfod llif y mudiad rhamantus i dorri'r argaeau.

Y mae i'r plwyf hwn ei batrwm ffisegol yn ei nentydd a'i afonydd, ei ffyrdd a'i ffermydd, ei gloddiau a'i gaeau, ei bant a bryn, ei goed a'i ddrysni, ei lechwedd a'i wastadedd, ei wyndwn sych a'i rosydd corsiog.

Aethant i lawr i'r gorllewin, heibio i'r balmwydden, tuag at y bwlch yn y ceunant sych lle'r oedd y llwybr camel yn hollol anaddas i fodur.

Cwyd hyn o'r hen ddywediad: "Pan fo'r ddraenen ddu yn wych, hau dy had os bydd yn sych.

"Hen bethau sych ac annifyr ydi llyfrau," meddai wrtho fo'i hun.