Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

thrwy

thrwy

Bustachodd tua phyrth yr orsaf, heb wybod yn iawn i ba gyfeiriad i droi, a thrwy drugaredd fe'i cafodd ei hun wedi ymuno a chwt a ddisgwyliai am dacsiau.

Un sylw ar gyfer yr academyddion cyn symud ymlaen - y mae pwysigrwydd neilltuol i lên gwerin cyfoes am ei fod yn cael ei astudio yng nghyd-destun y gymdeithas a'i creodd, ac felly yn ei gwneud hi'n haws i ddarganfod amcan neu bwrpas y stori neu'r gred - a thrwy hynny ddeall rhyw gymaint am ein cymdeithas a ni'n hunain ac am rôl llên gwerin drwy'r oesoedd.

Er hynny, rhaid wrth rywfaint o adweithedd er mwyn gallu torri i lawr ac adeiladu cadwyni cemegol, a thrwy hynny greu hylifedd.

A thrwy'r cwbl, y mae rhywbeth hoffus yn ei ddiniweidrwydd ac ni ellir ond rhyfeddu at ei ymgysegriad i waith canolog ei fywyd - pregethu.

Drachefn eleni bu casglu arian at Gymorth Cristnogol; hynny o ddrws i ddrws yn y dref gan aelodau gwahanol eglwysi a thrwy daith feicio noddedig gan y bobl ifainc.

Ond gallai hynny fod yn wrthgynhyrchiol gan ei fod yn cwtogi ar y cyfleon a gaiff plentyn i ddarllen i bwrpas a thrwy hynny, ddatblygu ei ddarllen ei hun ymhellach.

Ar ôl cael triniaeth at ei alcoholiaeth trodd Stan yn ddyn busnes llwyddiannus a thrwy ei gysylltiadau gyda'r cynghorydd lleol, Herbert Gwyther, a Ieuan Griffiths ar ôl hynny, llwyddodd Stan i fod yn ddyn dylanwadol iawn.

'Roedd y rhaglen gyntaf i gyflwyno'r pwnc, trwy gymharu cyfoeth a thlodi a thrwy gyflwyno y syniad o'r hyn sy'n normal - amgylchiadau a sefyllfaoedd y byddem ni yma yng Nghymru yn ystyried yn normal ond sy'n hollol wahanol i'r hyn a ystyrir yn normal yn y byd ar y cyfan yn nhermau incwm, tai, trafnidiaeth, hyd oes ac yn y blaen.

Gwyrdd plaen unlliw yw eu lindys hwy, yr unlliw ynhollol â'r dail a'u cynhaliant ac yn hoff o swatio ar brif wythiennau'r dail ac yn y cnewyllyn gan wledda ar y dail ifanc iraidd sydd yn y fan honno a difetha'r blagur tyfu (growing point) hefyd a thrwy hynny rwystro cynnydd y planhigyn.

Dylid hybu defnyddio'r iaith Gymraeg drwy fagu hyder ymysg ei siaradwyr, drwy wella ei delwedd, a thrwy geisio newid arferion ieithyddol y rhai sy'n ei defnyddio.

Trwy'r Ysbryd y caiff yr egwyddor hon ei mynegi a thrwy'r Ysbryd hefyd y caiff y credadun gyfrannu yng ngwaith gwaredigol Duw ar ei ran.

Ar un olwg gwelaf HANES yr ardal drwy ffenestri fy ystafell a thrwy ffenestri'r meddwl, a dod i'r farn nad oes angen croniclo hanes plwyf di-nod yng nghanol sir Aberteifi gan fod y cyfan o flaen fy llygaid.

O gwmpas y rhain y tyfodd cylchoedd barddol bywiog Cwmaman a Brynaman, a thrwy eu dylanwad hwy a cholofn farddol Caledfryn yn Y Gwladgarwr, y meistrolodd cynifer o'r beirdd y cynganeddion.

Mae hyn yn ei dro wedi creu atgasedd, a thrwy hynny wneud y posibilrwydd o gymod rhwng y ddwy garfan yn anos fyth.

Fe ddangosodd y rhain barch i'r gorchwyl a osodwyd iddynt gan fy mam, a thrwy hynny parchasant fy mam hefyd.

Ar ôl bwyta dyma ddychwelyd at y car i ail-gydio yn y siwrnai adref, ond pan ddaethant at y lle y gadawsant y car, nid oedd yno, ac ar ôl chwilio yn ddyfal trwy'r maes parcio a thrwy'r dref, nid oedd lliw nag arlliw o'r car yn unman.

Yn ddiweddar, cynhyrchwyd laser ffibr tiwnadwy yn seiliedig ar atomau praesodymiwm a thrwy ddefnyddio neodymiwm gellir adeiladu laser pwerus iawn - mwy pwerus hyd yn oed na'r Nd:YAG ar yr un donfedd.

Yn ystod y tymor fodd bynnag fe aeth amryw o'r clybiau ati i drefnu cystadlaethau ymhlith ei gilydd a thrwy hynny cafodd nifer o'r aelodau gyfle i ymarfer gyda'r gwaith dan anogaeth arbenigwyr fel HR Jones a Twynog Davies i enwi ond dau a fu'n hyfforddi aelodau yn dawel bach.

Symudodd i Aberystwyth, yn teimlo ei fod angen newid, a thrwy weithio ar brosiect cymunedol ac aml-gyfrwng ym mhentref Cribyn, croesodd y bont rhwng byd celfyddyd gain a'r theatr, gan weithio am dair blynedd wedyn gyda Chwmni Cyfri Tri.

Dilynodd y dyrfa yr hen ŵr a'i bastwn allan o'r sgwâr, ar hyd un o'r strydoedd culion a thrwy un o'r pyrth.

Prif amddiffyniad cwningod rhag eu gelynion yw eu chwimder a'r ffaith eu bod yn rhybuddio'i gilydd o berygl trwy guro'r ddaear â'u traed a thrwy ddangos y gwyn dan y gynffon wrth ddianc am ddiogelwch.

Dioddefodd hi fygythiadau lawer ynglŷn â hyn gan gynnwys ei diarddel o unrhyw fraint deuluol, a hyn a ddigwyddodd oherwydd cariad a orfu a thrwy ddirgel ffyrdd priodwyd hwy yng nghapel Carmel a saif ychydig uwchben glofa Cwm Capel.

Daeth yn enwog ymhlith llwythau eraill a thrwy Cyrenaica bwygilydd cyrchid at y gof newydd a rhyfedd hwn, a thelid yn dda am ei waith.

Yng Nghymru mae'r cwricwlwm i blant dan bump yn adlewyrchu materion Cymreig drwy gyfrwng yr iaith a thrwy brofiadau sy'n arwain plant ifanc at ymwybyddiaeth o Gymreigrwydd eu cymuned arbennig nhw, eu milltir sgwar.

Mae'n adran fawr a phrysur a thrwy'r dydd bydd newyddion yn llifo i mewn o bob rhan o Gymru a'r byd.

[Cynhwysir enghraifft o holiadur ar gyfer llunio Audit Staffio yn Atodiad ] Cyrsiau - audit a fyddai'n cynnwys gwybodaeth am y posibiliadau o ddatblygu gwahanol agweddau ar addysg Gymraeg yn yr ysgolion a'r colegau; Er mwyn sicrhau addysgu effeithiol byddai angen ymchwil i feysydd hyfforddiant a thechnegau dysgu ar batrwm yr awgrymiadau canlynol: - llunio cynllun hyfforddiant i gymhwyso athrawon i ddysgu Cymraeg fel pwnc a thrwy gyfrwng y Gymraeg; - archwilio strategaethau dysgu er mwyn adnabod y rhai mwyaf effeithiol ar gyfer dysgu Cymraeg a thrwy gyfrwng y Gymraeg ar batrwm Ysgolion ar Waith a Primary schools: some aspects of good practice; - archwilio'r posibilrwydd o greu strategaethau dysgu gwahanol a newydd yn ôl y galw, ee grwpiau bychain, dysgu o bell.

Priododd yr Iarll aeres Walter Vaughan a thrwy hynny dod yn berchen llawer o dir ym Mhorth Tywyn.

Lle cynt y darluniwyd Crist 'yn un â phridd y ddaear' a'i adael ar hynny, bellach daethpwyd i'w gynysgaeddu ag enaid ac i synio amdano fel 'Iesu rhydd', fel un (a defnyddio iaith Peate am y tro heb egluro dim arni) wedi canfod ei enaid a thrwy hynny sicrhau anfarwoldeb iddo'i hun.

Fe orchymyn Cadog i'w wŷr ddod ê gwartheg o unrhyw liw a thrwy ddylanwad dwyfol troir hwyn'n goch a gwyn fel y deuant o flaen y llys.

Y mae Cymdeithas Gwaith Maes yn hyrwyddo gwerthfawrogiad a dealltwriaeth o'r amgylchedd trwy ei astudio, a thrwy rannu gwybodaeth a phrofiad ohonno.

Byddai hyn yn cynnwys gweithredu polisi cryf o ddysgu Cymraeg a thrwy'r Gymraeg gyda chefnogaeth adnoddau digonol yn holl ysgolion a cholegau Cymru fel bod pob disgybl ym mhob rhan o Gymru yn cael y cyfle i fod yn gwbl rhugl yn y Gymraeg erbyn 11 oed.

Llwyddodd i gael 'Supplement Certificate in Latin and History', a thrwy hynny sicrhau mynediad i'r Brifysgol.

A thrwy gydol y flwyddyn 1971 bu erthyglau nerthol y misolyn Barn yn gefn mawr i'r frwydr hon gan Gymdeithas yr Iaith dros urddas dyn yng Nghymru.

yr oedd yr ergyd o drydan a ddeilliai o'r weithred yma yn achosi i'r ruban papur yn y peiriant derbyn, yn y pen arall, gael ei wasgu am ennyd yn erbyn yr olwyn lythrennau, a thrwy hynny yn achosi argraffu'r lythyren arbennig honno.

Fel hyn dewiswyd Iesu yn gynta' i fod yn Ben, Ar bob peth oll a gre%id mewn daear, dwr, a nen; A thrwy awdurdod ddwyfol i'w gostwng iddo ei hun, Fel corff mawr maith amrywiol oll ynddo Ef ei Hun...

A'r nos a'i lluoedd ser a'i lleddfol si, Ei gwlith a'i haden lwyd a'i dwyfol daw, Ni chawn i weini a'i heneidiol glwy; Ond gwyllt ymwibiai rheswm yma a thraw Drwy'r cread mawr a thrwy'r diddymdra mwy, Nes dyfod Cwsg ac Angau law yn llaw, I'm hudo dan eu du adennydd hwy.

Mae gan y BBC gyfrifoldeb i ehangu sylfaen ei wasanaethau hefyd, a thrwy sylfaen mwy strategol y gall rhaglenni BBC Cymru barhau i ddenu gwylwyr a gwrandawyr.

Dioddefodd hi fygythiadau lawer ynglyn â hyn gan gynnwys ei diarddel o unrhyw fraint deuluol, a hyn a ddigwyddodd oherwydd cariad a orfu a thrwy ddirgel ffyrdd priodwyd hwy yng nghapel Carmel a saif ychydig uwchben glofa Cwm Capel.

Erbyn hyn roedd y jetiau wedi glanio a thrwy'r dail gallai Elen weld y llinyn truenus o garcharorion yn cael eu gwthio tua giatau'r gwersyll newydd a oedd wedi'i agor ar lannau'r llyn.

Methodoleg Prif amcan ein harolwg oedd ceisio dod o hyd i sampl gynrychioladol o ddarllenwyr Cymraeg, a thrwy ddadansoddi ymateb y sampl honno, ddod i gasgliadau ynglyn â'u harferion darllen cy;chgronau, eu barn am y ddarpariaeth bresennol, ynghyd â'u barn ar beth hoffent weld yn cael ei gyhoeddi yn y dyfodol.

Fe ddaliai un ben y tâp ar fan arbennig ar yr olwyn rhag symud tra yr âi'r gof oddi amgylch a thrwy wneud hynny 'roedd yn fwy ffyddiog fod y mesur yn iawn, er ei fod wedi cael y mesurau gan y saer coed.

Yr enaid yw eisteddle'r ddau a thrwy brofiad yr unigolyn y mae eu dirnad.

Gwelwn yma yr ochr dywyll i'r hyn sydd yn digwydd yng nghefn gwlad gyda'r ffermydd yn cael eu torri, y colli cydweithrediad cymdeithasol a thrwy hynny rhyw ddiflastod yn ymlusgo i mewn i beth mae llawer yn gredu yw'r ffordd delfrydol o fyw.

Ar hyn o bryd y mae PDAG yn cynghori'r system gyfan ar sail ymchwil ac adnabyddiaeth o bob agwedd ar addysg ym mhob sector, trwy ei gysylltiadau â'r gweithwyr yn y sefydliadau addysgol a'r asiantau cenedlaethol sy'n darparu ar eu cyfer, a thrwy gysylltiadau beunyddiol ag adrannau'r Swyddfa Gymreig.

Penderfynai pa rai oedd y gorau trwy edrych yn fanwl arnynt a thrwy ystyried hanes rhai ohonynt a'u teuluoedd.

Cynrychiolydd yr hil ddynol a'i dirprwy oedd Crist yn ôl syniadaeth Paul, a fu'n ufudd hyd angau'r groes a thrwy hynny gymodi dyn â Duw.

Ceisiodd Carol gysuro Guto a sicrhau Owain fod popeth yn iawn; yn wir, roedd hi'n falch o fedru ymateb i'w gofynion syml er mwyn hoelio ei meddwl ar y presennol ac ar y fan a'r lle, a thrwy hynny gadw'r cwestiynau ofnadwy draw.

Swyddogaeth gwladwriaeth yw gwasanaethu'r genedl, fel y mae'r wladwriaeth Brydeinig yn gwasanaethu Lloegr, a thrwy hynny gryfhau a chyfoethogi ei bywyd cymdeithasol a thraddodiadol Yn amgylchiadau'r ugeinfed ganrif y mae bron yn amhosibl i genedl ymgynnal heb wladwriaeth i'w gwasanaethu; edwino a dirywio yw tynged pob cenedl ddi-wladwriaeth.

Eithr yng Nghymru a thrwy gyfrwng y Gymraeg y gwnaeth y ddau ŵr mawr hyn eu gwaith.

Gwisgai arfwisg arianwen a thrwy'r hollt ym miswrn ei helmed uichel, llosgai pâr o lygaid oren.

Yr hen ateb, fyddai, mai dysgu am y byd mae'r gwyddonydd; darganfod rheolau natur a thrwy hynny, ei reoli.

Ers ugeiniau o flynyddoedd ni roes y drefn dreisgar fawr o gyfle iddynt ddatblygu dinasyddiaeth Gymreig; a thrwy eu blynyddoedd yn yr ysgol, ac wedyn yn y byd y tu allan fe'u gorfodwyd gan drais seicolegol gorthrymus i gredu mai Prydeinwyr oeddent yn gyntaf a Chymry yn ail sâl.

Cadwai olwg ar y datblygiadau diweddaraf ym Mhrydain ac Ewrop trwy gylchgrawn The Studio a thrwy bicio i Lundain yn aml i weld arddangosfeydd.

Heb hyd yn oed y weledigaeth hon i ddechrau, dygnu arni a wnaeth HR er hynny, gan weithio trwy gyfrwng y wasg a thrwy anfon gwahoddiadau at gylch ehangach fyth o gydnabod.

Cychwynnais o'r ty yn Nhalyllyn wrth droed Cadair Idris yn fy Awstin Mini ben bore a theithio dros Ddylife a'r Epynt dros Fannau Brycheiniog a thrwy'r Hirwaun a Mynydd Rhigos.

Mae angen ystyried hyfforddiant cychwynnol a hyfforddiant-mewn-swydd er mwyn sicrhau fod digon o athrawon cymwys ar gael i ddysgu Cymraeg a thrwy gyfrwng y Gymraeg.

Ar yr un pryd, drwy ddarlledu lluniau o sachau bwyd a oedd yn amlwg wedi'u dwyn ac ar werth ar stondinau'r farchnad a thrwy adrodd straeon am famau'n `aberthu' eu babanod, doeddwn i ddim yn bwriadu darbwyllo'r Cymry i beidio â rhoi.

Wrth gwrs, y mae ystyriaeth arall, sef caniata/ u i'r labordy lleol brosesu a gwneud hynny'n anghywir yn peri i'r criw ffilmio gywiro bai nad yw'n a thrwy hynny, ddinistrio'r cwbl ar ôl y dilyniant cyntaf.

Gwyddent yn iawn beth oedd ystyr y corn yn canu i ddweud fod diwrnod gwaith ar ben, ac mae cof o hyd am geffyl a weithiai yn Chwareli'r Oakeley, pan ollyngid ef o'r tresi ar ganiad y corn, yn mynd ar hyd rhan o'r chwarel a thrwy y Lefal Galad, yna dilyn Llwybr y Ceffylau oedd yn mynd dros geg y Twnnel Mawr, i lawr i'r ffordd fawr ac i'w stabl yn y Rhiw ac at y minsiar heb neb wrth ei ben i'r dywys.

A thrwy'r amser, fel clwy y cyfeiriad yn fy mhen.

Serch hynny, y mae'r nod o sefydlu democratiaeth ddiwylliannol a chyfiawn i gwrdd â chyfrifoldeb yr unigolyn tuag at draddodiadau ei genedl yn nod y dylid brwydro i'w chynnal hyd eithaf ein gallu, a thrwy ennill calonnau ac ewyllys y bobl y mae unrhyw beth, dybiwn i, yn bosibl.

Gallwn ninnau ddweud fod Saunders Lewis y clasurydd - trwy'i adnabyddiaeth dosturiol o gymhlethdod natur dyn, a thrwy herio'i gymeriadau i fentro - ei fod yn osgoi ffurfioldeb crebachlyd y ddeunawfed ganrif, ac yn ymgyrraedd at synthesis rhwng clasuraeth a rhamantiaeth: prawf arall o annigonolrwydd y termau hynny.

Trwy'r rhestrau hyn, gosododd Dewi Mai o Feirion faes llafur ardderchog ar gyfer y gymdeithas newydd-anedig, a thrwy lunio'r braslun o reolau, fe orfododd aelodau'r gymdeithas i ystyried eu celfyddyd o ddifrif, gan lunio canllawiau diogel i'w harwain ymlaen i'r dyfodol.

Sut y priododd y fenyw yma â'r cowmon amharod ymhen deng mis, a thrwy hynny dynnu atgasedd yr holl ardal am eu pen; nes bod rhaid iddyn nhw fyw mewn unigrwydd anghymdeithasol.

Croesodd y môr a glaniodd ar draethau gogledd y wlad, a thrwy iddo ladd cynifer o Wyddelod, cafodd rhan helaeth o ogledd-orllewin Cymru wared ar y gelyn.

A'r Ysbryd Glân trwy'r emosiwn at y deall a thrwy'r deall at yr ewyllys.

Yno hefyd ceir cylch o gymeriadau sy'n ceisio achub 'enaid yr Almaen' (a thrwy hynny Ewrop) rhag disgyn i ddwylo'r Comiwnyddion.

Gofynodd Mr Redwood, tad ein Glw-byrd ni: 'We uzz Saeth Weilz?' A thrwy hynny dywedodd y dywededig Mr Evans, Maesteg, wrtho am fodolaeth Cymru.

Enwod* Doug Livermore hefyd, bryd hynnyrl hyfforddwr Caerdydd, fel ei gynorthwywr a thrwy hynny ail- ffurfio partneriaeth oedd fel chwaraewyr wedi bod yn rhan allweddol o dim~ llwyddiannus Caerdydd ychydig flynyddoedd ynghynt.

Yr her i bob un ohonom wrth daflu'n rhwyd ymhellach, a thrwy wneud hynny herio rhai confensiynau ceidwadol Cymreig, yw ceisio cyrraedd y grŵp sylweddol hwn o Gymry Cymraeg a cheisio denu eu cefnogaeth yn araf bach i weithgareddau ac adloniant yn yr iaith Gymraeg.

Nid Duw a'i hanfod ynddo'i Hun oedd Duw Israel, ond Duw yn bod yn a thrwy Ei weithredoedd, ac ni ad i Israel anghofio hynny fyth.

Daeth Sam i mewn yn canu emynau, tua deg o'r gloch, a thrwy drugaredd aeth yn syth i'w wely.

Rhoes ei stamp yn drwm ar y cylchgrawn mewn dwy ffordd, trwy fynnu cyfraniadau cymharol fyr, bywiog, graenus (cywirai a chwtogai'n gall), a thrwy ddenu awduron ifainc i gyhoeddi ynddo.

'Dwi'n cofio unwaith mam wedi gwneud cwstad wy, a thrwy rhyw anffawd disgynnodd matsian i'r cwstad, heb i mam sylwi, fe gyrhaeddodd y fatsian ar blât 'y nhad, ac yntau'n troi at Glyn, fy mrawd, a deud 'Gymi di hanner y fatsian 'ma efo fi Glyn?' Os bydda ni'n digwydd mynd i rywle i gael bwyd wedyn, tŷ ffrindia' neu gaffi, ac os bydda rhywun yn cynnig cwstard, mi fydda ni i gyd fel un yn dweud, "Oes 'na fatsian yno fo?" 'Roedd nhad yn ddoniol pan oedd o wedi gwylltio hyd yn oed, dyma ddwy enghraifft sy'n dod i'r cof.

Mrs Owen, Lôn Goch (mam y Prifardd Dafydd Owen) fyddai'n fy nysgu i adrodd a thrwy ei hymroddiad hi y llwyddais i ennill nifer o wobrau.

Fe'i ganed ac fe'i maged yn ardal Caernarfon, ond eisoes y mae ei waith wedi cael ei weld yn yr America a thrwy Ewrop.

Trwy ddarparu gwasanaeth Cymraeg cyflawn sy'n anelu at fod cystal â'r hyn a geir yn Saesneg, a thrwy wahodd eu cwsmeriaid i ddefnyddio'r Gymraeg wrth ddelio â hwy, gall y sawl sy'n darparu gwasanaethau drwy gyfrwng y Gymraeg gyfrannu'n helaeth at y broses o newid ymddygiad.

Gall hon gnoi a thorri drwy styllod llidiardau, trwy lwyni mewn gwrychoedd a thrwy netin cryf yn union fel pe defnyddid siswrn pwrpasol at y gwaith.

Yn y cyfeiriad hwn y syniadau o waredigaeth trwy gyfnewid un am y llall a thrwy ollwng gwaed sy'n ganolog.

Galwodd y sant am gymorth o'r nefoedd a thrwy rhyw wyrth, trowyd y milwyr yn rhengoedd o gerrig.

trwy nodi sut y gellid cryfhau statws y Gymraeg yn y gymuned leol a thrwy geisio pontio'r agendor rhwng y Cymry Cymraeg a'r Cymry di-Gymraeg lle mae hyn yn berthnasol.

Ond nid arbrofi er ei fwyn ei hun mo hwn; yn hytrach yr arbrofi hwnnw gyda dulliau dysgu sydd yn golygu fod y plentyn yn cael mwy o gyfrifoldeb am ei ddysgu ei hun a thrwy hynny yn dod yn fwy annibynnol yn ei ddysgu; yr arbrofi hwnnw sydd yn sicrhau fod athro'n cael gafael ar y gymysgedd addas rhwng dysgu athro ganolog a dysgu plentyn ganolog.

Nid peth hawdd oedd egluro gorff mor rhyfedd yw S4C - cyfuniad o wasanaeth cyhoeddus, gwasanaeth masnachol, yn cael arian gan y Llywodraeth a thrwy hysbysebion ac yn derbyn arian drwy nawdd.

Ymunai pob sefydliad Seisnig a Saesneg a'r Llywodraeth i'w trwytho â'r gred mai er mwyn Prydain Fawr a thrwy'r iaith Saesneg y dylent fyw.

A thrwy hynny yn mynnu lluchio pob math o wenwyn i grochan moesol cymdeithas.

A thrwy'r adeg wrth iddi ddod ni adawodd yr Angau lonydd iddi.

I gefnogi hyn mae yn gobeithio y bydd Côr Meibion Treorci a drymwyr y Ffiwsilwyr Cymreig yn dod allan yma yn ystod yr Wyl a thrwy hynny dynnu sylw at Gymru a'r cwmniau Cymreig sydd yn y rhan hon o'r byd.

wrth bwyso ar un o'r allweddau, yr oedd y pwynt cyferbynnol yn cael ei godi yn ddigon agos at yr olwyn fel bod ei bin yn ei gyffwrdd ar y cylchdro nesaf o'r olwyn, a thrwy hynny yn caniatau i drydan lifo drwy'r cysylltiad.

Trwy roi'r lluniau o ddioddefaint ac anobaith yn eu cyd-destun, llwyddodd y wasg i annog ymdeimlad o euogrwydd yn y byd gorllewinol a thrwy hynny gyfleu cyfrifoldeb y byd hwnnw tuag at yr wynebau trist oedd yn cyfarch y cynulleidfaoedd teledu rhyngwladol.

Ond ni a bwyswn, y dydd hwn, ar addewidion dy Air - Pan elych trwy y dyfroedd, myfi a fyddaf gyda thi, a thrwy yr afonydd fel na lifont drosot.

Pan fyddant yn chwalu mewn diwrnod neu ddau mae'r claf yn heintus trwy ei beswch a thrwy ei grach.

Yn sgîl y celfi cyfarwydd hynny yn ei gartref - y mangyl, yr harmoniym, bwrdd y gegin ac amryw bethau eraill - deuai rhyw atgof neu'i gilydd am y gorffennol i'w feddwl, a thrwy gydol y cynhyrchiad fe'n tywyswyd yn ôl ac ymlaen mewn amser wrth i'r eitemau hyn roi cyfle iddo ail-fyw profiadau ei blentyndod a'i ieuenctid - profiadau cyffredin ac oesol y gall pob un ohonom uniaethu â nhw ond a gaiff eu gwisgo yng nghyfnod y chwareli gan T.

Ac mae'n siwr o roi Gwynedd a Chymru gyfan ar y map yn yr Unol Daleithiau a thrwy'r byd i gyd.

Gwnâi hynny trwy anfon llythyrau am gefnogaeth i'r eglwysi, i'r awdurdodau lleol a chyrff cyhoeddus eraill, yng Nghymru a thrwy weddill y Deyrnas Gyfunol.

Yn gymysg â hyn oll yr oedd yn ysgrifennu llithoedd i bapurau newydd yng Nghymru, Y Goleuad a Seren y Bala, a thrwy'r llithoedd hynny, yn hytrach na thrwy gymrodoriaeth Coleg Lincoln, yr oedd llwybr ei fywyd ef yn arwain.