Jones Roberts, yn athrawon arnom ar ein taith i fyny'r ysgol ac wrth eu traed hwy y dysgais am fywyd Crist, teithiau yr Apostol Paul a helyntion rhai o gewri'r Hen Destament.
Doed o hyd i ol ei traed her creigiau Trwyn yr Wylfa drannoeth, a darganfuwyd ychydig o datws yma ac acw, ond ni welwyd byth mo'i chorff.Dyna un rheswm dros i Mam gasau'r mor.
Toc, clywn ragor o leisiau, a sŵn traed, a drysau'n clepian.
safodd y pedwar i weld eu llongau 'n taro 'r dŵr ^ r ac yn troi 'n ansicr i nofio i lawr yr afon, ac yna rhedodd y bechgyn nerth eu traed tua 'r fan lle cymerai 'r afon dro llydan, braidd fel pedol ar ymyl y ffordd ac yn ôl wedyn.
Byddai eu hôl i'w weld am ugain mlynedd o bosibl, ond ni fyddai dwst gwyntoedd yr anialwch yn hir cyn dileu ôl traed y camelod.
Curais ar y drws, a chlos o ato o dan fy ambarel, a chlywed sŵn traed rhywun yn dod i'w agor.
Pwysai'r cŵn eu traed a'u hewinedd yn erbyn y grisiau wrth fy nhynnu i fyny gerfydd fy jersi." "Mae'n wyrth na ddrylliodd y defnydd wedi'r holl lusgo," ebe'i fab.
I wella chwydd yn y traed berwid gwraidd yr ysgawen, ei gymysgu gyda hen saim i wneud eli a'i roi ar y traed a'r coesau.
Steve yn trin traed yr hyrddod i sicrhau na fyddant yn rhy gloff i weithio yn yr hydref.
Clywodd nhw'n dechrau gweiddi mewn lleisiau cras a dwfn a stampio'u traed ar lawr.
Clywai sŵn traed yn nesa/ u, sŵn brigau crin yn torri o dan esgid drom.
Mi ges i hwyl yn yr eglwys, achos mi oedd y bobl yn codi ar 'u traed ac yn eistedd i lawr ac yna'n codi wedyn, nes 'mod i ddim yn gwybod lle'r o'n i.
Yn bersonol, roeddwn yn falch iawn o'r esgus i ymuno gyda'r dorf oedd yn codi ar eu traed ac yn y martsio o gwmpas yr awyren bob awr.
Ac maen nhw'n codin sydyn ar eu traed a gwneud datganiadau nad yw neb arall yn gweld unrhyw ystyr na phwrpas iddyn nhw.
Fe gafodd y gêm rhwng Lloegr a'r Alban ei chwarae er gwaetha clwy'r traed a'r genau.
Gallai Meic glywed traed yn dal i fyny ag ef.
Roedd Smwt wedi codi trywydd traed rhywun dieithr o gwmpas y cawell.
Ond er hyn i gyd, ar ôl adrodd ei stori, fe gafodd gymeradwyaeth frwd a churo traed a churo dwylo gan ei gydwladwyr.
Prif amddiffyniad cwningod rhag eu gelynion yw eu chwimder a'r ffaith eu bod yn rhybuddio'i gilydd o berygl trwy guro'r ddaear â'u traed a thrwy ddangos y gwyn dan y gynffon wrth ddianc am ddiogelwch.
Mae traed yr awdur ar y ddaear ac mae'r diweddglo yn nodi cyfraniadau'r cyfryngau mwy cyfoes i'r Gymru rydan ni'n byw ynddi.
A chyd-destun mawredd yr Oen a ysbrydolodd Handel wrth gyfansoddi Corws yr Halelwia, sy'n dal i godi tyrfaoedd ar eu traed gan mor orfoleddus yw'r mawl.
Roedd traed Miss Aster yn camu'n drwm wrth fy ochr (roedd ei sgidiau bob amser yn pwyso braidd i'r ochr dde) a syllai yn ei blaen, mewn distawrwydd, fel peilot â'i holl feddwl ar lywio'i long.
Ni chlywodd y traed ysgafn y tu ôl iddi nes i lais bychan dorri ar draws ei bwrlwm a gofyn iddi'n wylaidd: 'Ble mae Mam, Miss Beti?' Stopiodd yn y fan a rhyw hanner gweld bachgen bach penfelyn tlws yn sbio'n ymddiriedol i fyny ati.
Oblegid creodd gatrodau o feirchfilwyr arfog, a wibiai'n gyflym ar draws gwlad gan beri dinistr i filwyr traed araf y Saeson.
Fel dyn gyda thorts egwan yn chwilio am gath ddu yn y nos, doedd dim ond un peth yn bosib' - dechrau wrth y traed, sylwi a chrynhoi argraffiadau, gan obeithio y byddai'r rheiny, fel kaleidoscope bach, yn ymffurfio'n batrwm o fath.
Y mae traed yr holl greaduriaid gwedi eu haddasu yn neilltuol i'w angenrheidiau a'u dull o fyw, fel y mae yn amlwg i sylw pawb a ystyrio hyny.
Yn wahanol i nofelau Lewis Jones, nid un prif gymeriad sydd yn Traed mewn Cyffion, ond dau.
Ond ar Santorini tywod du, folcanig, sydd dan eich traed ar y traethau - ond wrth ichi blymio dan wyneb y dwr, a'ch snorcel a'ch masg am eich pen, mae'r pysgod amryliw i'w gweld yn eglur mewn dwr glân a'i lesni eang yn ymestyn ymhell o'ch blaen.
Fflachiodd golau oren i'w gorchymyn i godi ar eu traed.
Chwythodd a thuchanodd y morwyr, ac oherwydd ei bod hi'n graddol dywyllu roedd traed neu freichiau yn mynnu bachu bob gafael mewn gwreiddiau coed neu ganghennau, a disgynnodd sawl un ar ei hyd.
A daeth llonyddwch trwm i'r gegin a oedd funud yn gynt yn llawn sŵn symud traed a siarad.
Ymhell cyn cyrraedd y gwaelod 'roedd llinynnau'r coesau'n tynnu a gwasgu, a blaen bysedd traed yn swp yn nhu blaen ein sandalau.
Y gamp fwyaf, fodd bynnag, yw peidio â rhoi eich traed yn y tail drewllyd sy'n britho'r grisiau cerrig.
Mae gormod o amser i chi fod ar ych traed dan amser ysgol." Aeth hithau ati i glirio'r bwrdd ac i lanhau'r esgidiau.
Wrth i'r Bwrdd gyhoeddi y byddan nhw'n dosbarthu drafft o ganllawiau iaith yn yr Hydref, fe gawson nhw'u beirniadu gan Eleri Carrog o'r mudiad Cefn am lusgo'u traed.
Edrychwch ar siâp y pig, y corff, y traed a'r coesau.
Mae hyn a hefyd ol eu traed nhw wedi bod o gryn help i ffermwyr Sweden i ddifetha nifer da ohonyn nhw.
Ond anghofiwyd paentio'r to mewn un o'r tai bach dilheintiedig hyn ac arno mewn llythrennau mân, mân, yr oedd yn rhaid ymestyn ar flaenau'ch traed i graffu arnynt, oedd y geiriau hyn: "Os wyt ti'n medru darllen hwn, rwyt ti'n gwlychu dy esgidiau."
Crensiai'r eira dan eu traed wrth iddynt heidio'n swnllyd a Jean Marcel yn eu harwain tuag at y seidin unig.
Roedd y dynion wedi cilio 'nôl i'w gwersyllfa, heb benderfynu sut i weithredu, ond nawr neidiasant ar eu traed a rhedeg, pob un yn ôl ei nerth, tuag at eu gwaredyddion, a'r clwyfedig yn olaf, a'r gwaed o'r rhwymyn trwsgl am ei law ddarniedig yn ddafnau cochion ar y ddaear.
Ond ar y funud olaf, fel petai, mae'r ochr ymarferol, traed-ar-y- ddaear yn cymryd drosodd; fel petai'r golau'n gostwng ar un rhan o lwyfan, ac yn codi ar un arall, yn gwneud i ni gredu yn yr olygfa honno, er bod y llall yr un mor wir.
Toc, clywn siffrwd traed yn tuthian ar draws y leino o'r tu ôl, ac yn sydyn dyma drywaniad yn serio drwy fy meingefn, ac ar yr un eiliad yn union y meddyg yn bloeddio 'Sori!' Rwy'n barnu mai honno oedd y boen corff fwyaf dirdynnol a brofais erioed.
Os ceir Lewis yn euog mi fyddan nhw'n cau'r ffeil a fydd ganddyn nhw ddim diddordeb mewn rhedeg ar ôl rhyw jacolantern.' 'Ond sut fedran nhw ddeud bod yr achos wedi'i gau a dau leidr â'u traed yn rhydd?
Rydym ni yn Texas yn credu mewn sefyll ar ein traed.
Bydd y cerddwyr sy'n dibynnu ar y nerth yn eu traed yn cario sgrol sy'n galw am Ddeddf Iaith Newydd i'r unfed ganrif ar hugain.
Mae ralio ceir wedi ei effeithio gan y clwy traed a'r genau.
Eisteddant blwc ar eu traed ôl gan ddefnyddio'u pawennau a'u traed blaen i ymladd â'i gilydd yn union fel pe'n paffio, ac yn wir y mae ganddynt ergyd rymus iawn.
Yn ei angladd clywais rywun yn dweud am grŵp o ffermwyr ifainc a gafodd eu cyfareddu gan ddarlith ar enwau caeau a roesai iddynt yn ddiweddar ac a safodd ar eu traed fel un gŵr i guro dwylo iddo.
Yn rhai creaduriaid y mae eu traed gwedi eu gwneuthur yn dra chryfion i gynnal corph anferth, amrosgo, fel yr elephant: yn eraill y maent gwedi eu haddasu i chwyrnder a chyflymder, megys yr ewigod a'r ysgafarnogod...yn eraill i rodio a chloddio, megys y wadd...ac yn eraill i rodio ac ehedeg, megys yr ystlum, a gwiwer Virginia...
Yng ngeiriau'r Athro Gryffydd: "Meddwl critig a rhesymegwr a oedd gan y naill [Emrys ap Iwan]; meddwl gweledydd a bardd a oedd gan y llall." Ni wn pa gyfathrach a fu rhwng y ddau, os bu un o gwbl, ond nid damwain yn unig yw nad ysgrifennodd Emrys (hyd y medrais i weled) yr un erthygl i Cymru, er ei fod ef a'r cylchgrawn wedi cydoesi am bymtheng mlynedd.TRAED MEWN CYFFION - Kate Roberts (tud.
"Ww - traed mawr oedd ganddo fo." Dylan Iorwerth Fe gyrhaeddodd yr Unol Daleithiau ar adeg o ferw gwleidyddol a chymdeithasol.
(Yn hynny o beth, dilynodd ol traed ei dad oedd yn filfeddyg yn Abergele).
"Ma'ch traed bach hi fel llyffantod." Dechreuodd Laura Elin oglais gwadn troed dde Jeremeia Hughes, yr unig fan gwantan yn ei holl bersonoliaeth, ac aeth y gŵr piwis i ffit aflywodraethus o chwerthin.
Mae'n ymddangos yn debyg na fydd Cymru'n gallu chwarae eu gêm gydag Iwerddon, gafodd ei gohirio fis dwetha oherwydd clwy'r traed a'r genau, tan yr hydref.
Mewn colofn olygyddol arall o dan y pennawd, 'Y Gwahanglwyf', beirniadodd yr un mor ddychanol esgob Tyddewi am iddo wahardd offeiriadon 'rhag anghysegru gwadnau eu traed ar linoleum tŷ cwrdd'.
Er bod lle i ddal fod Traed mewn Cyffion yn rhy gynnil mewn mannau, ac mewn perygl o droi'n gronicl moel, rhaid derbyn yn gyffredinol nad yw Lewis Jones ddim yn yr un cae a Kate Roberts lle mae celfyddyd lenyddol yn y cwestiwn.
Ni ddychmygodd fod rhai wedi bod ar eu traed drwy'r nos yn Nhraethcoch yn dyfalu ble 'roedd e, ac yntau'n cysgu'n braf yn Llydaw.
Y prif weithiau yr wyf am eu trafod yw dwy nofel Lewis Jones, Cwmardy a We Live, Traed mewn Cyffion gan Kate Roberts, a barddonaieth Idris Davies a Gwenallt.
Yn y gaea hi oedd gorseddfain traed y teulu.
A'r môr yna wedyn, yn cropian i fyny'r traeth yn ddireidus i gosi bysedd eich traed a gwneud i chi hel eich paciau i rywle arall.
Clywsant sŵn traed yn dod i lawr y lôn o gyfeiriad y plas, a synnwyd y pump pan welsant mai Meurig Puw y Wenallt oedd yno.
Wrth sefyll o flaen un o'r lleill roedd eich pen a'ch traed i'w gweld ond eich canol yn diflannu'n llwyr.
A 'da chi ddim wedi talu'ch ffer 'chwaith.' Fel roedd William Huws yn croesi'r cae, a'r hen hwch yn igam-ogami'i rhyddid newydd, clywodd swn traed cybiau'r sêt gefn yn trybowndio i lawr grisiau'r bus dan siantio'u gwrthryfel dros y wlad dywyll, agored.
Daw teitl y stori hon o Traed Mewn Cyffion, Kate Roberts am mai teitl gwreiddiol y nofel honno oedd Suntur a Chlai mae'n debyg felly, Traed o Bridd Cleilyd ydy enw'r stori.
Dechreuodd y corachod daro'u traed yn erbyn y ddaear wrth weld eu gwobr yn diflannu o flaen eu llygaid ond gan alw ar y lleill ac ysbarduno'i ferlyn, arweiniodd Caradog y ffordd heibio iddyn nhw.
Rhaid oedd cerdded yn reit ddistaw hefyd gan fod sw^n traed yn tarfu pysgod.
Mewn ardaloedd lle mae llawer o fandaliaeth yn digwydd, mae modd gwneud bwrdd bwydo adar yn un cludadwy drwy osod traed arno.
Er i rywun yn y cwmni weiddi ar i bawb sefyll yn ei unfan, dechreuodd hi chwalu'i ffordd drwy'r boblach gan faglu ar draws traed hwn a hon ac arall wrth iddi ei theimlo'i hun yn cael ei thynnu ato fel at fagnet.
Yna, syrthiodd yn glewt i'r llawr, a'r ddau'n rhedeg nerth eu traed i lawr y grisiau.
Ond taflodd y clwy traed a genau sy'n bygwth Cymru rywfaint o'i gysgod dros y dathliadau.
Caeais fy llygaid - twrw traed hyd y pentref.
Yr oedd bwrdd crwn ynghanol yr ystafell, o bren tywyll, bron yn ddu, a'r traed yn gorffen mewn siap palf llew.
Os byddwch byw ar eich pen eich hun, traed pwy y gallwch eu golchi?
Roedd ganddynt drowsusau gwyn a sandalau aur am eu traed, a gwregys llydan coch am eu canol.
Daeth cymydog i'r drws ac meddai â'i anadl yn fyr o frysio yma, "Mae dy adwy isaf yn agored cofia ac mae'r defaid oddi yma i Pen Llyn acw ac yn y ffarm arall." Gellwch ddychmygu'r llifeiriant geiriau a ddaeth yn sgîl y sylw, "Pwy sy'n gyfrifol am hyn tybed?" Yn sydyn clywem sŵn traed yn llusgo am y t^y.
A dyma nhw'n dod ac yn eistedd ar y llawr wrth ein traed ni, a chyda nhw roedd yna anferth o ddyn - 'Joe Louis' oedden nhw'n ei alw fo - ac roeddo'r un ffunud â'r bocsiwr ond mi fuaswn i'n cymryd fy llw ei fod o ddwywaith gymaint ag o.
Dowch i ista fan'ma, i ni gael sgwrs, tra bydd yr actorion yn cael eu traed danyn'." Cawsom ddwy gadair esmwyth yn ddigon pell o'r llwyfan, ond dal i sibrwd a wnaethom.
Mae Clwy'r Traed a'r Genau wedi cyrraedd Cymru.
Os oedd y gwartheg yn lloerig maen ymddangos fod clwy traed a genau ar y gwleidyddion wrth iddyn nhw roi eu traed yn eu cegau un ar ôl y llall.
'Ar eich traed, y trychfilod bach busnesllyd.'
Nid disgyn ar ein glinia ddylan ni ond codi ar ein traed, i ymladd dros degwch a rhyddid'.
Buan y rhuthrodd y dŵr i mewn i'r tyllau, ac mewn chwinciad roeddwn at fy nghanol yn y llyn a'm traed yn suddo i'r haen drwchus o fwd ar y gwaelod.
Ac ar ôl bod ar eu traed bron drwy'r nos a'r holl firi roedd pawb yn hen barod am ginio Nadolig go iawn oedd yn cynnwys gŵydd a chig eidion.
Diflannodd y plant i'r gwyll ac wedi i sŵn eu traed yn printio'r eira ddistewi, daeth Henri o'r cysgodion yn hamddenol, ei wn sten yn ei law.
Yr un pryd, wrth i'r bobl golli eu hiaith, roeddynt yn colli eu gorffennol hefyd: roeddynt yn ansicr pwy yn union oedden nhw; yn ansicr ynghylch y tir o dan eu traed.
Cafodd yr achos cynta o glwy'r traed a'r genau yn Ffrainc ei gadarnhau ddoe.
"Os na fydd gwahaniaeth gennych chi," meddai Huw, "mi drof yn f'ôl ar f'union wedi'ch rhoi chi ar y cei rhag ofn i'r nos fy nal." "Popeth yn iawn, Huw, mi fyddwn yn iawn ond cael ein traed ar yr ynys, a diolch i chi eto." "Os daw'ch Mam unrhyw bryd, fe ŵyr ble i gael gafael arna i, ac fe ddôf â hi draw ar unwaith." Diolch eto, a chwifio llaw ar Huw.
Un ffordd o wella llosg eira yw i chwipio'r traed â chelyn nes eu bod yn gwaedu.
Nid rhyfedd felly fod ambell i of yn ddrwg ei hwyl ac yn atgofio'r ffermwyr y byddai'n well pe baent wedi bod yn y Capel y diwrnod cynt (y Sul) na phechu drwy godi traed eu ceffylau i'w harchwilio.
Er nad yw'n syndod fod Kate Roberts wedi penderfynu peidio ag estyn hanes Traed mewn Cyffion y tu hwnt i'r Rhyfel, mae yna wedd fwy cadarnhaol ar y cwestiwn o gyfnod yn y nofel.
Ffoesant nerth eu traed dros afon Alun ac i lawr at y môr.
Weithiau deuai un neu ddwy o'r cast atom ar flaenau eu traed, ac eistedd i sibrwd.
Mwy o fanylion ar wefan yr Eisteddfod sydd wedi ei gohirio tan 2002 oherwydd clwy'r traed a'r genau.
134,000 o anifeiliaid yn gorfod cael eu difa oherwydd y clwyf traed a genau.
Cododd ar ei draed mewn protest a dweud bod ganddo'r traed cynhesa' o fewn y cread, ond rhoddodd Laura Elin law gadarn ar ei ysgwydd a'i wthio yn ôl i'w sedd.
Clywais Mam yn dweud i'r blaenoriaid ofyn i bawb sefyll yn dawel ar eu traed i ddangos parch a galar, ar ôl i'r trên ddod yn ôl y noson honno i Wyddelwern Ond dyma fy nhrên i yn awr yn bwrw ymlaen am Ruthun.