Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

wynwyn

wynwyn

Y Dywysoges Namotto a roes y syniad iddo ar amser cinio un diwrnod pan oeddynt yn mwynhau pryd o wynwyn wedi'u stwffio a chaws llyffant a dail criafol mewn mel gyda saws o neithdar bysedd y cŵn drostynt.

Wynwyn oedd y peth gorau a ddigwyddodd yn N'Og ers pan blethwyd gwe pry copyn yn lastig i gadw trowsus a 'sanau i fyny.

Onibai i Wil Twmpath gael ei hudo i Wlad N'Og ar ei ffordd o ffair sglodion Capel Tarsis gyda llathen o wynwyn dros ei ysgwydd - bargen o stondin gynnyrch Mrs Harris y Gweinidog - mae'n amheus a fyddai pethau wedi digwydd fel y gwnaethont.

Bu'n ystyried rhoi tipyn o bella donna i Arabrab yn ei phicl-wynwyn, a chynyddu'r dos yn araf, ond doedd o ddim yn siŵr a oedd hi wedi gwneud ei hewyllys.

Lle'r oedd Arabrab, a oedd yn wraig normal ei harchwaeth, er gwaethaf ei hanfanteision, mor hoff o wynwyn a'r Brenin a'i deulu, doedd dda gan Ynot wnionyn o fath yn y byd, mewn llymed nac mewn llwy, mewn cawl nag mewn caws nac, mewn diod na dim.

Yn academaidd, roedd hi'n ddadl rhwng Safon Byw a Chadernid Economaidd, ond yn y bon dadl ydoedd rhwng wynwyn a'r geiniog felen.

Pe cai Ynot Benn ei ffordd dyna derfyn am byth ar wynwyn.

Achosodd hyn gryn stŵr trwy'r wlad ac aeth pawb ati i gynhyrchu wynwyn trymach a chaletach a mwy eu maint nag erioed.

Ar y dechrau ni ellid cael digon ohonynt a chyfyngwyd nhw i geginau a byrddau'r llys, ond yn fuan iawn cynhyrchwyd digon yn N'Og i gadw gwerin a bonedd mewn wynwyn.

Buasai dweud fod Affos yn ffond o wynwyn yn llai na'r gwir: carai nhw'n angerddol.

Gwyddai Ynot Benn a Dik Siw yn dda y byddai'n ben ar wynwyn yn N'Og unwaith y ceid gwared a'r Lotments.

Yn y cyfamser, fodd bynnag, mynnai Arabrab fod Ynot yn cysgu gyda hi bob nos, a rhaid oedd iddo yntau ufuddhau er bod ei hystafell wely a phob peth ynddi, a phawb ond Ynot ei hun yn drewi o wynwyn.

Roedd o'n hymian yn hapus, a braidd yn feddw, wrth fynd i'r gwely'r noson honno, ac yn wir doedd dim cymaint o aroglau wynwyn ar ei wraig pan orweddodd yn ei hymyl.

Mae'n wir fod prisiau wynwyn yn cael eu cadw i lawr yn weddol, ond roedd pris wermod lwyd a senna ac asiffeta wedi codi'n enbyd.

Gallai Cela Trams redeg y lle, a thalu cyfran go dda o'r elw i'r Trysorlys: byddai hynny'n siŵr o ennill cefnogaeth y Canghellor a hawdd fyddai darbwyllo'r bobl y byddai N'Og mor gyfoethog o hyn ymlaen fel y gallai pawb wledda ar fwydydd llawer mwy blasus a maethlon na wynwyn.

Erbyn hyn roedd garddwyr N'Og yn medru tyfu cystal wynwyn a'r Garddwr Brenhinol, ac felly roedd gerddi'r Palas wedi mynd yn ol at dyfu dim ond blodau a ffrwythau gan adael y wynwyn i'r gerddi preifat a'r Lotments.

Ni fargeiniodd, fodd bynnag, am ystyfnigrwydd y Brenin Affos a'i hoffder ef a Navid a Namotto'r Dywysoges o wynwyn.

Gwirionai ar wynwyn, a'i holl deulu gydag ef.

Sut bynnag, aeth digon o amser heibio i weld fod ymweliad byr Wil Twmpath wedi dylanwadu'n fawr ar fywyd yn N'Ogiaid, achos cyn gynted ag y profodd y Brenin Affos y wynwyn aethant yn ffefryn mawr ym mhlith bwydydd y llys, ac yr oedd Affos a'i wraig Navid, a Namotto eu merch yn ddigon poblogaidd i ddechrau'r ffasiwn trwy'r holl deyrnas.

Er bod y Brenin Affos yn gwrthwynebu fflatiau yn ddiweddar (Pwy a allai dyfu wynwyn mewn fflat?) caniataodd Ynot i gynlluniau fynd trwodd am floc o fflatiau yn union ar gyfer tŷ helaeth Eproth, y Gweinidog Cerdd a Dawns.

Gosododd y Brenin Affos ddarn helaeth o dir yn union y tu allan i furiau ei balas i fod yn Lotments, a chyhoeddodd fod traean o bob gardd trwy'r deyrnas, gan gynnwys pob lotment, i dyfu wynwyn.

Cyn hir aeth yn helynt rhwng Ynot Benn a'i wraig, a gwyddai pawb mai ar Ynot roedd y bai am fod yn gas ganddo wynwyn.