Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

ym

ym

Dymunwn yn dda i Emyr a Massie yn y ddinas dros y Fenai, diolch am eich cwmni a'ch cefnogaeth, mae eich myned yn golled i'ch cymdogion ym Mhorthllechog.

Byddwn yn cyfarfod ar ail nos Lun pob mis, gan ddechrau ym mis Medi.

Becws bach oedd gan fy nhad ym mhentref Aberffraw yn Sir Fôn, ac yno y galwai pawb ar eu ffordd i'w gwaith.

Daeth yn adnabyddus trwy Gymru gyfan ym myd llenyddiaeth.

"Roedd fy nhad yn golier ac mi fu+m i yn gweithio fel Bevin Boy am dair blynedd cyn mynd i'r Coleg Normal ym Mangor.

Bu pwyso mawr arnaf i'w gadael ym Mangor, ond parhâu ar fy siwrnai'n dalog a'r cyfrolau dan fy mraich a wneuthum.

Chamberlain yn dychwelyd ac yn chwifio darn o bapurgan gyhoeddi 'Peace in our time'. Yn Nhachwedd cynhaliwyd 'kristalnacht', pan ymosodwyd ar Iddewon ym mhob rhan o'r Almaen.

Dyn a chryn ddychymyg ganddo debyg iawn a benderfynodd fod tri phlwyf Llangwyryfon, Llanrhystud a Blaenpennal yn dod at ei gilydd ar ynys fechan yng nghanol Llyn Eiddwen, ac nid yw ffin Lledrod ym mhell o'r un uniad chwaith.

Cyfarchiad y Diawl Cecfryn Ifans Un bore oer ym mis Rhagfyr, a'r barrug yn gen ar lafnau'r celyn gwyrdd a'r eiddew, deffrowyd Morfudd gan sþn cnocio ffyrnig ar ddrws ei thþ.

"Fe hoffwn i weld trafodaeth yn digwydd ym Methesda ar y pwnc hwn," meddai Elinor Ellis Williams o Stryd Grey.

A cheid ym mhob ardal bobl na fynnent fod yn aelodau ond a âi'n gyson i'r gwasanaethau.

Bydd sefydlu partneriaeth weithredol rhwng cyrff allweddol ym maes addysg yn angenrheidiol er mwyn ystyried cynllun addysg gyflawn i Gymru.

Ag yntau'n un o arweinwyr blaenllaw Prydain, sefydlodd Richard Hickox y City of London Sinfonia ym 1971 ac ef yw ei Chyfarwyddwr Cerddorol.

"A phan oedd efe eto ym mhell oddiwrtho, ei dad a'i canfu ef."

Achosodd y digwyddiad hwn lawer o dristwch yn Marian Glas, Môn, ac ym Mhwllheli, lle'r oedd y mêt a'i wraig yn byw.

Dymuna Olwen Rees Jones, Danolfan, Wern, Trefnydd casgliad at y Groes Goch yn Llanfairpwll yn ystod wythnos y Groes Goch ym mis Mai ddiolch i drigolion Llanfairpwll am eu cefnogaeth i'r gronfa ac i ddiolch yn arbennig i'r holl gasglwyr am eu gwaith ardderchog.

Clwstwr o ffrwythau mewn difri yw pob mwyaren, ffurf sydd wrth fodd y mân deloriaid sydd yn datgymalu'r swigod bach du fesul un tra'n cymryd seibiant ar eu taith mudol ym mis Medi.

Anwybyddir llais pobl ifanc ym mhob rhan o Gymru -- ond pobl ifanc sydd wedi arwain Cymdeithas yr Iaith.

Bysedd a'i rhybuddai i fod yn llonydd ac i gofio bod llygaid y Gwylwyr ym mhobman.

Digwyddodd yr un peth ym marddoniaeth cenhedloedd eraill.

Darllenid cofnodion y Cyngor gyda'u hatodiadau helaeth o adroddiadau ac ystadegau gan bobl ymhobman ym myd gwleidyddiaeth.

Cred y cyhoedd y cânt wrandawiad teg gan y bobl gyffredin hynny sydd yn aelodau o'r rheithgor ac mae ganddynt ffydd, felly, ym mhenderfyniadau'r rheithgor.

Dangosodd James Evans nad oedd y meirwon wedi marw ac y byddent yn codi o'u beddau, yn union fel y golygfeydd hynny o filwyr yn atgyfodi yn ffilm Abel Gance, J'accuse, ym 1919.

Daeth tymor Cymdeithas y Chwiorydd i ben gyda gwibdaith ar nos Wener lawog ym mis Mai.

Brawddeg bwysica'r iaith ydyw o safbwynt cadw'r iaith fel iaith i'r dyfodol, o safbwynt ennill y tir a gollwyd yn ôl, o safbwynt buddugoliaeth ym myd dysgu.

"Buasai cau'r swyddfa ym Mangor yn ergyd fawr i ragolygion economi'r ardal, a hefyd yn gwneud drwg i ddelwedd yr Awdurdod wrth gysidro bod sicrwydd clir i'r gwrthwyneb wedi'i wneud yn barod."

Aeth defnyddio Saesneg ym mhob cyfathrebu swyddogol yn gyfrwng i atgoffa'r Cymry o genhedlaeth i genhedlaeth na allent fwynhau ffafr y wladwriaeth ond i'r graddau yr oeddent yn dirmygu'r Gymraeg.

Arthur, ebr ef, oedd yr olaf o'r Rhufeiniaid ym Mhrydain, neu o leiaf o'r Brythoniaid i ddeall syniadau Rhufeinig ac i'w defnyddio er budd i'w bobl ei hun.

Daliais fy anadl rhag ofn iddi daro ym mhennau'r gath a'r gwrachod i droi Anti Meg yn gabaitshen.

Charlie wedi prynu llond cês o grysau sidan ym Mharis.

A ellwch chi roi gwybod Imi ym mh?

(b) Achos ym Mhwllheli

Cafodd Coleman ddamwain car difrifol ym mis Ionawr.

Bydd Anthony Copsey wedi byw yn ein plith yn ddi-dor ers chwe blynedd erbyn Dydd Calan, sy'n golygu y bydd ym gymwys i'w ddewis i'n Tîm Cenedlaethol yn erbyn ei wlad ei hun.

Ar ôl dysgu am seintiau Ynys Llanddwyn a sylwi ar fanylder darluniau botaneg y chwiorydd Massey, denir yr ymwelydd i mewn i stiwdio Charles Tunnicliffe ym Malltraeth.

Dyma'r ardd fotaneg fawr gynta i'w chreu ym Mhrydain ers dros ddwy ganrif.

Dilynwch ei hynt gartref ac ym mhen drawr byd.

A dyna pam y dywedwn ei fod ym mlynyddoedd cynnar ei weinidogaeth yn fath o eni~,ma i lawer, ac edrychent arno â gradd o amheuaeth.

Byw ym Mhwllheli a wnawn os priodwn.

Beth wnanhw efo'r holl flaenoriaid - sylw bachog aelod ym Mhendref, oedd o'r farn mai uno'r capeli i greu un capel i bawb fydd yr ateg yn y diwedd.

Ceir adroddiad pellach ym mhwyllgor rhanbarth Medi.

Darparodd Ram Jam a Beks gynyrchiadau safonol i'r gwrandawyr, tra cymerodd Traciau Trobwynt olwg fwy mympwyol ar y ffordd y mae cerddoriaeth yn effeithio ar unigolion drwy ganfod y trobwyntiau ym mywydau pobl fel yu diffiniwyd gan gerddoriaeth.

Ar y daith adref ar ôl chwarae ym Manceinion roedd yn draddodiad rhoi triniaeth arbennig i hogiau newydd y flwyddyn gyntaf Mae eli o'r enw 'Sloane's Liniment' i'w gael ar gyfer poenau yn y cyhyrau sy'n creu gwres mawr ar ba ran bynnag o'r corff y'i rhoddir.

Ceir hanes ym Muchedd Cadog sydd yn debyg i'r hyn a welir yn y Mabinogi, er na ellir dweud eu bod yn agos iawn.

Adar yn dewion ym Medi - gaeaf caled.

Cynulleidfaoedd da drwy'r haf a'r gaeaf cyntaf hwnnw, ac yna'n sydyn ym mis Mawrth, nifer fawr o bobl ddim yn eu seddau, a finne'n methu deall beth own i wedi gwneud, beth own i wedi dweud - ai gwir rhybudd Merfyn wedi'r cyfan?

Arbrawf ym myd ffantasi a ffansi fel Rhys Llwyd y Lleuad a Hcn Ffrindiau oedd Stori Sam fel y cydnebydd yr awdur ei hun.

Cafwyd ar ddeall fod gan y llywodraeth dai gorffwys ym mhentref Sipi a bu raid ysgrifennu ar frys i sicrhau lle.

A gosod y gornel honno ym mhen pellaf, pellaf, un y maes parcio.

Cefais ddeng mlynedd hapus ar y staff, blwyddyn i ddechrau gydag Aneirin Talfan Davies yn Abertawe a'r naw mlynedd arall gyda Sam Jones ym Mangor.

Bwriad y tasglu sy'n cwrdd ym Mhen-y-bont yw lleddfu'r ergyd i'r diwydiant yng Nghymru.

Cymru ar hyn o bryd sy'n bedwerydd yng ngrwp pump, ar ôl colli ym Melarws a chael gemau cyfartal gyda Norwy a Gwlad Pwyl.

'Dwn i ddim pwy rôi i gi yno, heb sôn am blentyn." "Ia, 'ntê, a'r cyflogau'n fychan." "Bychan, i%a; meddyliwch chi rŵan am John yma, yn cael dim ond pymtheg swllt yn yr wythnos ar ôl gweithio blynyddoedd am ddim, a sefyll tu ôl i'r cownter o fore gwyn tan nos, a'r hen ddyn hwnnw'n cerdded o gwmpas y siop, efo'i hen lygada ym mhob man.

Cyfarfyddodd Cymdeithas Gymreig Dewi-Sant Ardal y Brifddinas am y tro cyntaf ym 1929, yn Schenectday, Efrog Newydd, o dan yr enw St.

"Yr oedd diolch yn ail pwysig iawn ym mywyd Alun", dywedodd y Parchedig Emlyn Richards yn y deyrnged.

Ac yntau yn ei bedwardegau cynnar, roedd wedi bod yn ddiplomat ac yn filwr gyda'r herc yn ei gam yn brawf o'i ran ym mrwydr y Bay of Pigs.

Cyhoeddir y papur hwn yn ystod Eisteddfod yr Urdd a gynhelir yn Llanbedr Pont Steffan ym Mehefin 1999 - ychydig o fisoedd cyn diwedd y mileniwm - a'n dadl yw y bydd angen brwydr newydd i ddatblygu ysgolion gwledig fel canolfannau addysg i gymunedau lleol.

Bydd Rhidian Lewis yn hedfan i Brasil ym mis Tachwedd ac mae ein dymuniadau gorau a'n gweddi%au yn mynd yn gwmni iddo.

"Mae'n boeth iawn yma, yn 26 ar ei uchaf ac 18 ar ei isaf gyda gwaharddiadau tân ym mhobman," meddai.

Dyfarnwyd y Fedal ym 1951 i R. Ifor Parry am Diwinyddiaeth Karl Barth , traethawd a wobrwywyd ym 1948.

Beth bynnag arall oedd ym meddyliau'r seneddwyr wrth basio deddfau o'r fath, y mae'n amlwg eu bod am ysbeilio'r Gymraeg a'r Wyddeleg o unrhyw statws cyfreithiol ac i wrthod unrhyw le iddynt ym mywyd gwleidyddol Cymru ac Iwerddon.

Atgofion yr awdures o'i chyfnod fel cenad ym Mizoram, India.

Dyma chwi gemegydd, fe ddywedwn ni, yn astudio rhyw wedd ar gemeg y dderwen ym mhen draw'r ardd.

Agor chwareli Llechwedd ym Mlaenau Ffestiniog i ymwelwyr.

Ceid ym mynachlogydd Margam a Nedd hen weithredoedd o bob math a chofnodion megis 'The Register of Neath', yn ogystal a chroniclau, fel y gwyddys.

Bu cyfnod Elfed ym Mwcle yn gyfnod o gynnydd a ffyniant yn hanes ei eglwys.

Beth yw'r gwahaniaeth rhyngddynt ym meddwl Harri?

Daethon nhw i Ethiopia i wneud archwiliad o anghenion ardal y dwyrain, ond cawson nhw eu trin fel baw gan y biwrocratiaid trahaus ym mhencadlys y Cenhedloedd Unedig, yr adeilad mwyaf yn Ethiopia gyfan.

Cododd awydd ym mysg y deallusion i amddiffyn yr etifeddiaeth o harddwch, tawelwch ac o lecynnau ysbrydoliedig.

Doedd yna ddim ysbrydion ym Mlaenau Ffestiniog pan oeddwn i yn hogyn yn y tridegau - dim bwganod go iawn.

Cafodd wobr y Cyflwynydd Gorau am ei ddarllediad o angladd Diana, Tywysoges Cymru; Dewi hefyd oedd Newyddiadurwr Cymreig y Flwyddyn yng ngwobrau BT ym 1998.

Ar hyn o bryd, ym Mhrifysgol Llundain, cynhelir arbrofion ar lygod i geisio darganfod a oes wirionedd yn yr honiad.

Bydd y ddwy gyntaf yng Nghaerfyrddin a'r Wyddgrug a'r ddwy nesaf ym Mhorthmadog a Phontypridd.

Aeth y dydd yn ei flaen ym Mhant Llwynog a phob un yn mynd i'w ffordd ei hun.

Ddiwedd y mis bydd noson fawr ym Mhafiliwn Corwen.

Bydd Caerdydd yn dathlu'u dyrchafiad nhw i'r Ail Adran ym Mansfield.

Ac 'roedd y tri yn barod i daeru, pan welsant Edward, mai ddoe ddiwethaf yr ymosodwyd arno ym Mhlas Cilian.

Darlledwyd y rhaglen Gymraeg gyntaf ym mis Tachwedd, ond amharod oedd y BBC i ddefnyddio unrhyw iaith arall ac eithrio Saesneg, a hwnnw'n Saesneg ag acenion dosbarth canol Llundain.

Caiff fod newyn mawr ym Mrycheiniog ac felly fe weddia'r sant am gymorth Duw.

Dangosaist artistri dy Air creadigol ym mhatrymau'r barrug ac yn rhyfeddod y bluen eira.

Canolfan Felin Fach ym Mhwllheli - partneriaeth gyda MIND, Cais a'r Cyngor Gwlad - a agorwyd gan ein Is-Lywydd, Mr Dafydd Wigley, AS

Cafwyd datblygiadau ardderchog o ran safleoedd newyddion a safleoedd eraill arlein, ac mae'r safle unigryw BBC Cymrur Byd yn darparu gwasanaeth i siaradwyr Cymraeg ym mhedwar ban byd.

Dim ond ambell adeilad sy'n dal i sefyll:mae ffrwydron cudd ym mhob man a does yna ddim dwr nac unrhyw gyfleusterau eraill.

Bu Sulwen yn gweithio i Crosville am flynyddoedd gan dreulio cyfnod ym Mhorthmadog.

Ceir y ddau berl wedi eu cyplysu ym mhennill cyntaf y deyrnged i Idwal Jones, 'Gyfaill, mi'th gofiaf,' (sylwer ar y nodyn : 'Diwedd y pennill cyntaf, Malachi Jones.

Bu dadlau am sbel go dda, a'r goruchwyliwr yn gwrthod rhoi yr un geiniog ym mhen y pris, a'r diwedd fu i Wil wylltio, ac meddai: "I'm not cyming here to hambygi my horsus for you.

Claddwyd ef ym Mynwent Glanadda, Bangor ar ddechrau'r chwedegau.

Credwn felly mai newid sylfaenol ym mholisi iaith gweinyddiaeth y Cyngor sydd ei angen, yn hytrach na newid polisi penodiadau.

Ceri Davies, darllenydd yn Adran y Clasuron ym Mhrifysgol Abertawe, biau'r geiriau a hynny mewn cyfrol am John Davies o Fallwyd yn y gyfres Llên y Llenor.

asesu, cofnodi a chyflwyno adroddiadau - ei ddefnydd i godi safonau cyrhaeddiad ac i gynllunio gwaith newydd; ei gymedrolrwydd mewnol i sicrhau bod disgyblion yn cael eu gosod yn gywir ar y lefel neu gyfnod yn y Cwricwlwm Cenedlaethol y maent wedi'i gyrraedd; ac i ba raddau y mae system yr ysgol yn cynnig trefn asesu drwyadl, ddibynadwy a pharhaus ar gyfer pob disgybl ym mhob un o Dargedau Cyrhaeddiad y Cwricwlwm Cenedlaethol.

Bysys mini sydd yn y garej ym Mhwllheli erbyn hyn.

Cwmni dyfeisio a datblygu yw Egin Cyfyngedig a leolir ym Mangor, Gwynedd.

Ac yn ôl y sgrifenwyr gwleidyddol, un peth sydd wedi gwneud argraff fawr ar y Blaid Llafur ym Mhrydain yw'r defnydd eang o ebost fel arf i berswadio pleidleiswyr.

A wna'r Iaith Gymraeg yn unfraint â'r Iaith Saesneg ym mhob agwedd ar Weinyddiad y Gyfriath a'r Gwasanaethau Cyhoeddus yng Nghymru.

Cafwyd Cyfarfod Gweddi Dechrau'r Flwyddyn ym Methel ac yma eto roedd yr holl Eglwysi wedi uno.

Ar bnawn o heulwen tanbaid ym mis Mai eniUodd Cymru, bron yn anhygoel, o bedair gôl i un.

Aeth Badshah at J. W. Roberts i Sylhet i ddweud fod Nolini, un o'r genethod a fagwyd gan Pengwern, yn honni ei bod hi, wrth basio'r ystafell ymolchi ym myngalo Pengwern tua 9 o'r gloch y nos, wedi gweld y cenhadwr hwnnw'n cusanu Philti.

Darlledwyd y rhaglen Gymraeg gyntaf ym mis Tachwedd y flwyddyn honno, ond ar y cyfan trahaus oedd agwedd y BBC at yr iaith, a bu'n rhaid brwydro i gael rhaglenni Cymraeg.

Bu Mr Pape yn gigydd ym mhen pella'r stryd fawr am rai blynyddoedd.

Cynhelid y rhagbrofion ym mharlwr tþ'r ysgrifennydd, ac yno y bu+m i'n gwrando'n astud ar gyflwyniadau llafar y cystadleuwyr a obeithiai am lwyfan.