Wrth orwedd yn ei ymyl ar y gwely, a'r llenni ar agor i adael golau dydd i mewn, teimlai Hannah'n eiddigeddus o'i iechyd.

Cofiaf i mi sylwi y bore hwnnw fod rhai o'r plant yn y dosbarth wedi eu gwisgo yn hollol yr un fath â'i gilydd - pedwar neu bump o fechgyn yn f'ymyl mewn siwt lwyd, dywyll, hynod o blaen, er yn lân, a rhai genethod mewn siwt o'r un lliw a defnydd, a'r un patrwm â'i gilydd yn union, gyda ffedogau gwynion, llaes a dwy lythyren wedi eu stampio arnynt.

Y mae Swindon wedi tyfu'n gyflym yn ystod y blynyddoedd diwethaf ac y mae llawer o ystadau tai mawr wedi eu hadeiladu ar ymyl y dref.

Cefais lonydd i gilio i'r coridor tywyll wrth ymyl y gegin, i atal y ffrwd o'm trwyn ac i lyfu 'nghlwyfau.

A chyn inni gyrraedd Pencader gwelsom eu Hallegro lliw'r cwstard yn tynnu i mewn i'r clais yn ymyl y bont sy'n croesi'r heol sy'n arwain i Landysul.

Mam yn ceisio dianc o galedi ac oerfel Trefeca, o'r llafur a'r ddisgyblaeth ddiderfyn, gan adael un bach yn crio yn ymyl y lan a'r llall yn farw yn ei chôl.

Byddai wyth o ddynion yn y 'criw dal rhaff'--saith i ollwng y rhaffwr dros yr ymyl a'i ddal yn ddiogel wedyn tra byddai'n gweithio, a'r wythfed, yr hynaf fel rheol yn gwasanaethu fel 'flagman'.

Cyn hir roeddynt wedi cyrraedd tir agored heb ormod o goed yn ymyl y dw^r - lle delfrydol i bysgota.

safodd y pedwar i weld eu llongau 'n taro 'r dŵr ^ r ac yn troi 'n ansicr i nofio i lawr yr afon, ac yna rhedodd y bechgyn nerth eu traed tua 'r fan lle cymerai 'r afon dro llydan, braidd fel pedol ar ymyl y ffordd ac yn ôl wedyn.

Ond roedd yn ymyl yr hollt erbyn hyn ac yn barod i wthio drwodd.

Ar garreg arall, mewn llythrennau cyhyrog, sgwâr, roedd brawddeg syml wedi'i cherfio uwch bedd y bardd Kazys Boruta: `Ewyllys yr awel rydd a chwyrli%o'r goedwig las.' Ymlaen heibio tro yn y llwybr ac roedd cerflun o angel fel petai ar fin codi oddi ar ymyl dibyn.

Disgynnodd yr ordd hefyd ar y ddaear wrth ei ymyl gan agor ffos ddofn fel archoll yn y pridd islaw.

mae gen i fflat yn ymyl y puerta del sol.

Ar ei gais, tynnais fy nghrys, plygu'n ddwbl dros ymyl y soffa, ac aros felly yn fy nghwman i ddisgwyl y nodwydd.

Yn hytrach, safai pawb i fwyta yn ymyl byrddau culion uchel.

Dyna fe, ddarllenydd - yn llafn main, tal, teneu, gwledig, - mewn gwisg ddiaddurn a digon cyffredin yn dyfod trwy ddrws y capel - am dano y mae coat winlliw o frethyn gwlad wedi ei wau yn lled fras, a hono wedi gweled ei dyddiau goreu; ac oblegid ei fod wedi tyfu ar ol ei chael, edrychai yn fer a chwta - gwasgod o stwff ac un rhes o fotymau yn cau i fynu yn y glos am ddolen ei gadach India oedd yn dorch am ei wddf - llodrau o ffustian rhesog; a phar o esgidiau mawrion cryfion, gyda dwbl wadnau am ei draed, wedi eu pedoli yn ol ac yn mlaen; a'u llenwi â hoelion, ac ymylau hoelion y rhesau allanol yn amgylchu ymyl y gwadnau, fel y gallesid tybio y buasai eu cario yn ddigon o faich i unrhyw ddyn, heb sôn am gerdded ynddynt.

Dringasom i fyny o'r heol sy'n arwain i Landysul yn ymyl pont y rheilffordd sy'n ei rhychwantu, gan daro'n lwcus ar un o gyn-weithwyr y rheilffordd, yn pladuro godre'r embancment.

Oedd ei anadl yn drewi, neu ei gorff, neu = am un eiliad frawychus credodd ei fod yn drewi fel ffwlbart = ond na, yr idiot blewog yna yn ei ymyl oedd yn chwarae â'r llosgydd Bunsen.

Ond mae'r corrach yn synhwyro bod rhywun yn cuddio yn ymyl y llwybr ac mae e'n troi i'th herio â'i gleddyf yn ei law.

Bernir iddo i gychwyn ddal swydd eglwysig yn ymyl Llandâf ac efallai gael swydd athro yn ei hen ysgol yn Rhuthun ar ôl hynny.

Trodd Gareth i edrych o'i flaen - a sgrechiodd wrth i'r car blymio i lawr pant yn y ffordd a chornel giaidd yn ymddangos yn sydyn - brêcs y car yn sgrechian wrth i'r car fynd wysg ei ochr o amgylch y gornel - ac o'u hôl, y car arall yn ymddangos, ond yn methu â chymryd y gornel - yn taro'r ffens ac yn rhwygo drwodd - am eiliad, ymddangosai fel pe bai'r car am stopio ar ymyl y clogwyn, ond yna plymiodd tua'r môr a tharo'r creigiau islaw.

Os trof fy wyneb tua'r gogledd, dros y bencydd moel a'r rhosydd llaith, heibio i Gnwc-y-frân a thros afon Carrog ar hyd Cefn Du ac ymyl Penlanolau, dof at fy hen gartref yng nghysgod y graig yn ymyl y llyn.

Mae nodiadau ymyl dalen ar y llawysgrifau, fel 'ceisir cymhariaeth well' a 'ceisio cael cymhariaeth bwrpasol yma' yn gwrthbrofi hyn, i raddau.

Un cynllun o'r fath oedd adeiladu rafft ar lan y llyn wrth ymyl y foryd.

Roedd y ddau'n sefyll yn ymyl ei gilydd erbyn hynny.

Mae llwch blynyddoedd wedi caledu ar ymyl y sgertin yng nghartref y ddiweddar Mrs Hughes, nes ei fod 'fel edau baco' ('Cathod Mewn Ocsiwn').

Cydiais yn feiddgar ynddo a'i orfodi i eistedd yn fy ymyl.

Wrth gerdded adre'n benisel linc-di-lonc hyd lwybr a redai yn ymyl gwifrau netin uchel y cae chwaraeon, dechreuodd Guto freuddwydio.

" dilynodd hi'r gwas at fwrdd yn ymyl y ffenestr.

Fe fues i draw gyda Jac Sar yn i helpu fe i roi e yn y stafell gefen, yn ymyl tacle teipio Madog.

Er ei fod yn y rheng ôl yn y sgrym, safai Gareth Llywelyn wrth ymyl Anthony Copsey yng nghanol y lein, ond y Sais a enillodd y gystadleuaeth honno o ryw ychydig.

Yr oedd hefyd gynnig gwrthgyferbyniol, oddi wrth gangen arall yn ymyl y gyntaf, yn galw am fabwysiadu'n ffurfiol y polisi a gymerid yn ganiataol yn llawer o sgrifennu cyhoeddus rhai o'r arweinwyr, Polisi perchentyaeth

Hanai fy nau dad-cu o sir Gar Thomas Griffiths o Lannon, Llanelli a Thomas Bowen o'r Pwll, Penbre yn agos i Lanelli, a'm mam-gu o du fy nhad, Dinah Davies o'r Bwlchnewydd, Llannewydd, yn ymyl Caerfyrddin.

Eto mae'r symudiad yma'n gwneud dau beth - mae'n "datblygu% darn mawr i fan lle mae'n gallu bod yn llawer mwy o fygythiad nag oedd ar ei sgwâr ei hun yn ymyl y Brenin.

byddai 'n amhosibl cerdded yn erbyn y lli, ond wrth fynd i mewn yn ymyl y bont byddai 'n symud ar draws y cerrynt ac os câi ei ysgubo, yn nes at y bachgen yr ai ai ai on !

Golygfa hynod y sylwasom arni yn ymyl y fan honno oedd gweld oenig na allasai fod yn fwy na diwrnod oed dilyn ei fam ar faglau o frwyn, a hithau'r famog wedi ei chneifio.

Wel, mi a adawaf yr hen deuluoedd a'u ffermydd am sbel, gan obeithio eich bod yn dal i sefyll ar ben yr allt wrth ymyl yr Ysgol.

A minnau yn ymyl talcen gwesty bychan, daeth cerbyd â'i lond o Americaniaid heibio a chynnig fy nghludo hyd ben pellaf y ffordd.

I ddechre, roedd e am roi deg mil o bunnodd i'r eglwys - ar un amod, fod y cerflun yn cal i osod yn y corff, reit yn ymyl y pwlpud, a set Madog.

Ddydd Sul cafodd bachgen Palesteinaidd 14 oed ei saethu'n farw gan filwyr Israel wrth ymyl croesfan i Lain Gaza.

Mewn aml i bentref yr oedd gefail y gof a gweithdy'r saer bron yn ymyl ei gilydd, a chyda'r gwaith o ganto'r olwynion fe weithient law yn llaw.

Ei law wen yn ngafael llaw arw'i thad, ei wyneb yn llyfn yn ymyl gerwinder y llall.

'Roedd ymyl dalennau Beibl Genefa yn llawn o nodiadau esboniadol, Calfinaidd eu diwinyddiaeth a gwrthglerigol eu naws, ac fe fuont yn gryn dramgwydd i'r awdurdodau eglwysig pan geisiwyd ym mlynyddoedd cynnar Elisabeth I sefydlu trefn eglwysig Brotestannaidd y gallai Pabydd ei derbyn heb dreisio gormod ar ei gydwybod.

Cyn agosed fyth ag a allai i ymyl uchaf y ddalen, yn ei iaith ei hun, dododd Mr Kumalo o Swasiland yn yr Affrig ei adnod, fel bachgen bach yn y seiat, a rhoes y Saesneg yn wylaidd rhwng cromfachau ar ei hôl: God is Love.

Cododd o'i gwely ac edrychodd ar y ddesg wrth ymyl y ffenestr lle gorweddai ei thraethawd a'r llyfrau o'r llyfrgell.

Un o ryfeddodau'r daith oedd sefyll wrth ymyl Llyn Brychan uwchben Trefelin a deall yn union sut y cafodd Cwm Hyfryd yr enw.

Yn y misoedd yma mae pawb yn tueddu i gymryd eu gwyliau ac/neu fyw yn eu hail dy ar lan y môr yn ymyl Rawson, er mwyn cael seibiant o'r gwres llethol.

Tosturi yn tynnu wrth ymyl côt edmygedd a phryder yn baglu'i draed.

Darn o fynydd yn ymyl Pumlumon oedd Clwbyn y Glaw ac os oedd hwn yn weladwy roedd yn arwydd sicr o law.

Dringodd y morwr dros yr ochr nes ei fod yn ymyl y cloc.

Credai'r prifathro i'r fellten ddigyn i'r ddaear yn ymyl yr ysgol ac i dipyn o'i grym fynd i waith metel y rheiddiaduron gan beri iddo neidio ar ei draed yn bur sydyn mewn sioc.

Gwnaeth Jean Marcel wyneb hyll ar Marie a safai wrth ei ymyl, cododd goler ei gôt dros ei glustiau a gwthio ei ddwylo rhewllyd i waelodion ei bocedi.

Ma nant barablus yn 'i ymyl e, a thylluanod yn pwyllgora yn coed-cefen-tŷ wedi iddi hi nosi, a phe bai popeth yn iawn, fe fyddwn i wedi cynghori Luned i adel y lle a mynd i fyw i rywle arall.

Disgynnodd Villani ar ei liniau i'r pridd sych a dododd ei dalcen ar ymyl y ffynnon.

Arhosodd y car yn ymyl y ddau ac agorodd Gareth y drws.y tro cyntaf.

Erbyn hyn yr oedd y gwynt yn chwythu oddi ar y tir ond bore ddydd Llun, er mawr syndod iddynt, nid oedd y tir ond pum milltir i ffwrdd a glaniwyd wrth ymyl goleudy Pembroke, Port Stanley, ar ôl wythnos ofnadwy yn y cwch.

Wrth ymyl y twll mae eisiau rhoi'r badell fwyaf y medri di gael hyd iddi, ei llenwi hi gyda medd ac yna ei gorchuddio gyda sidan." A dyna'n union wnaeth Lludd.

Os gallwn ni aros yn ymyl y lle a gwylio Pwll Mawr, hwyrach y gallwn ni weld pwy ydyn nhw.

Wrth fynd heibio llyn oedd ar ymyl y ffordd, dyma'r chwiaid oedd arno, wrth glywed eu twrw, yn dechra gweiddi, 'Gwag,Gwag,Gwag'.

Mae'r milwr yn sefyll yn dy ymyl â'i law ar garn ei gleddyf.

Am ryw reswm, roeddwn i wedi disgwyl gwahanol, wedi meddwl y byddai'r Arlywydd ymhlith ei bobl wrth ymyl y baricêds.

Yn fy ymyl, as self, gwelwn yr enw 'Biwmares' ar jwg fechan.

Mae'r 'gweithdy saer' yn segur ers blynyddoedd lawer, a'r efail gof a oedd yn ymyl, hithau hefyd wedi cau.

Wnaethon nhw ddim dweud mai eu rhestr Nhw oedd hi ond roedd Sam yn dweud ei bod hi'n eitha siwr mai dyna beth oedd hi.' Ar hyn tawelodd Dilwyn wrth weld Gary'n nesu tuag atynt ac yn eistedd ar y gadair wag yn ei ymyl.

Arhosodd Mathew yn ymyl y gwely am ryw hyd gan obeithio y byddai'r hen ŵr yn deffro unwaith eto iddo allu ei holi ynglŷn â'r bachgen.

Er bod Cymru ar y blaen am y rhan fwyaf o'r gêm yn erbyn pencampwyr rygbi Japan, Suntory, boddi wrth ymyl y lan oedd yr hanes yn y diwedd, wrth i'r chwaraewyr redeg allan o stêm yn y chwarter awr olaf.

"Dowch i ista i gael paned" clywn Menna'n fy annog i'w ymyl, 'Dydach chi ddim wedi cyfarfod Deilwen."

Pesychodd y cynorthwywr yn ei ymyl, gan awgrymu'n ddiymhongar y byddai'n well iddo ailddechrau.

Mae Llwyd yn rhoi'r cyfeiriad (ond yn anghyflawn) yn ymyl y ddalen.

I gael cydbwysedd yn y bennod ar Feibl Morgan Llwyd, byddai angen ystyried y cyfeiriadau Beiblaidd eraill sydd ar ymyl y ddalen yn Llyfr y Tri Aderyn.

Y Merddyn, ty nad yw'n bod erbyn hyn, yn ymyl Maenaddwyn, oedd cartref y teulu, ond symudasant yn fuan i blwy Llanbabo.

Ei hystafell wely oedd hi a gorchmynnodd i mi eistedd ar ymyl ei gwely.

"Edrychwch ar y ffyliaid," meddai merch o gymeriad drwg oedd yn ymyl.

'Mi awn ni yno at ymyl er mwyn inni gael gweld a chlywed' - mewn rhyw dymer gellweirus, gallwn dybio.

Gwthiodd flaenau'r pinniau i ddau ymyl y cerdyn, tua hanner ffordd i fyny, i ffurfio echel i droi'r cerdyn arno.

Cwmanai Rod yn ei ymyl ar stôl uchel yng nghefn y lab (eu cuddfan arferol!) yn cyfansoddi brawddegau brwnt yn ei lyfr Ffis a Cem gan wneud ei orau glas i danio diddordeb Guto mewn limrigau coch.

Ond nid oedd neb yn byw yn ymyl.

Yn ymyl y pentref gweli dwr o blant yn chwarae ac yn rhedeg o gwmpas yng nghysgod nifer o goed cyll.

Fe winciech ar y llygad dwfn tawel yn eich ymyl gan feddwl, 'Lawr ag ef 'nghariad.

Doedd hi ddim wedi goleuo yn iawn, ond fe ddigwyddodd weld y llanc yn gorwedd ar ei hyd ar ymyl y ffordd wedi llewygu.

Rwy'n ofni bod ei thranc hi yn ymyl nawr.

cerdded hyd ymyl glas y lan ar flaenau ei draed, ni wyddai pam, gan glustfeinio a syllu i bob cyfeiriad cyfeiriad help !

Yr adeg honno hefyd roedd yr ychydig fwganod oedd ar gael yn byw allan yn yr awyr agored, ar ryw groesffordd unig neu yn ymyl camfa.

Rydym i gyd wedi cael y profiad rwy'n sicr o ddod o hyd i bob math o bethau bach colledig unwaith y codwn ymyl y carped gan edrych oddi tano; yn yr union fodd ag y medr y daearegwr edrych ar ryfeddodau'r creigiau oddi dan wyneb y tirlun llyfn.

Sylwais fod blwch postio yn ymyl y ciosg a ymddangosai yn wirioneddol hynafol er bod ER wedi ei doddi i'w gyfansoddiad.

Gan fod fy nghar i'n digwydd bod yn ymyl, fe gafwyd perswâd arno i fynd i mewn i hwnnw i gysgodi.

Ymollyngodd i'r gadair freichiau y codawn ohoni, estynnodd ei law yn reddfol am y blwch tybaco ar y pentan yn ei ymyl, a dechreuodd lenwi ei bibell yn araf a phruddaidd.

Un noson, a minnau yn fy nghaban yn paratoi i noswylio, daeth un o'r Siapaneaid i mewn ar sgowt i weld fod popeth mewn trefn, ac eisteddodd ar ochr y gwely yn f'ymyl.

Pwysodd Ditectif Ringyll Gareth Lloyd ar ymyl y cownter yn gwrando ar John Williams, y rhingyll shifft chwech o'r gloch y bore tan ddau y prynhawn, yn adrodd hanes ffrwgwd Nos Galan yn un o dafarnau'r dref.

Aethom allan trwy'r drysau gwydr ac ar hyd llwybr llyfn o fflagiau coch a oedd yn arwain o'r garej hyd ymyl pellaf y lawnt.

Uniaith Almaeneg - iaith y visitors - oedd y rhybudd llefrith-ar-werth yn ymyl hafoty Funtauna, ond y bwlch ydyw'r ffin rhwng tai pren Davos a thai carreg yr Engadin, rhwng Almaeneg unigryw y Walseriaid a'r ffurf ar Reto-romaneg a elwir mor briodol yn Lladin.

Aeth y ddau i fwthyn yn ymyl yr ysbyty.

Roedd hi'n gawres yn ymyl ei gŵr, yn ddynes gref, bum troedfedd a naw o daldra, yn llydan ei chorff ac o asgwrn cryf.

Adeiladem y rafft gyfrinachol yn hwyr y dydd mewn cilfach yn y coed wrth ymyl y llyn.

Priododd yn hwyr yn ei ddydd a Sally Griffiths, llysferch John Thomas a oedd yn byw yn ymyl Capel Moriah ac a oedd wedi ennill enw da iddo'i hun fel yfwr chwisgi.

Gyda'r holl drefniadau, teimlwn o hyd fod fy hen feistr hoff yn fy ymyl; ac yr oeddwn megis yn gwneud popeth yn ôl ei orchymyn.

Parciodd Malcym ei foped yn ymyl car rhydlyd Ifor, yn y garej, orffan ei smôc.

Mae ymylon mantell yn arbennig nid yn unig am fod ganddynt nifer o dentaclau hir ond hefyd am fod llabed fewnol ymyl y fantell yn helaeth iawn.

iv) Ni ddylid gadael gwresogyddion cludadwy 'ymlaen' mewn swyddfa wag na'u gadael yn ymyl deunyddiau hylosg.

Merch o sir Gar hefyd oedd ei fam-gu ar ochr ei dad - o Ffos-y-fron, Bwlchnewydd yn ymyl Caerfyrddin.