AR LWYNI (aeron) GWELYAU BLODAU

Mae'r Aderyn Du a'r Fronfraith yn bwyta'r aeron.

Roedd pump o'r plwyfi, sef Dihewid, Llanwenog, Ystrad, Llangybi a Charon yn is-ddeoniaeth Aeron; tra oedd Llanddeiniol neu Garrog, Llanbadarn Odwyn a Llanbadarn Trefeglwys yn uwchddeoniaeth Aeron.

Byddai amryw deuluoedd yn mynd gyda'i gilydd, sef William Griffiths a'i deulu, Mr a Mrs Edmunds, Mr Macburney a'i deulu, Aeron Hughes a'i deulu, ac eraill.

Yr oedd tair ar ddeg o eglwysi prebendari yn perthyn i Landdewi Brefi: Llangybi, Llanbadarn Trefeglwys, Llanfihangel Ystrad, Carrog, Llannerch Aeron, Llanwenog, Blaen-porth, Betws, Llanbadarn Odwyn ger Llwynpiod, Llanboidy, Tre-lech a'r Betws, Llanarth a Thregaron.

'Roedd Nantmelyn ar lan afon Aeron.

Roedd eglwysi Llanfair Clydogau, Blaen-porth, Llannerch Aeron a Llanddewi Brefi i berthyn i'r pen-cantor.

Aeron y llwyni yw unig fwyd llawer o greaduriaid yn ystod y gaeaf.

Coeden weddol fechan yw hon ond gwna iawn am ei diffyg maint trwy fod yn llawn o aeron cochion yn yr hydref - arlwy hyfryd i'r Aderyn Du, y Drudwy, Coch y Berllan a'r Fronfraith.

Gellid gwneud mwclis o'r aeron a'i osod am yddfau gwartheg er mwyn iddynt eni eu lloi yn haws.

Pe byddai'r aeron yn cael eu cario i'r tŷ deuai Iwc dda i'w canlyn.

Roger Hughes a Dewi Aeron yn yr ail ddosbarth.

Ffrwyth yr ysgaw yw'r ffefryn fodd bynnag, a maint y cnwd o'r perlau duon sydd yn penderfynu yn aml faint o fynd fydd ar aeron eraill yr hydref hwnnw.

Oherwydd parhad aeron y gelynen, mae'n talu weithiau i'r fronfraith fawr (neu gaseg y ddrycin) eu hamddiffyn rhag adar eraill a'u dogni drwy'r hirlwm.

Un haen o fysg llawer oedd ffrwythlonedd cnydau, perthi aeron, llysiau gardd a'r byd llysieuol yn gyffredinol.

Cerddi eraill: Thomas Parry a Dewi Emrys yn y dosbarth cyntaf, Rolant o Fôn, W. Roger Hughes a Dewi Aeron yn yr ail ddosbarth.

Aeron y criafolen a'r ysgawen yw'r cyntaf i ymddangos ac i ddiflannu, a'r mwyalchod sydd yn bennaf gyfrifol am eu diflaniad.

Mae tuedd ganddi hefyd i fwyta aeron anaeddfed, sydd hefyd wrth gwrs yn groes i fuddiannau'r eiddew a'i hangen i wasgaru hadau ffrwythlon.

Yr oedd gan Rhys Thomas felin lifio hefyd yn cael ei gyrru gan ddŵr afon Aeron.