Yr oedd canran uchel ohonynt (saith deg y cant) y tu allan i'r eglwysi, ac i'r mwyafrif llethol roedd y gair 'Duw' yn gwbl ddiystyr, a'r goruwchnaturiol yn ddeimensiwn cwbl afreal.

Oni ellid cynnwys prydferthwch, rhyddid, pechod, dyn a Duw, y tu mewn i'r rhwydwaith hwn, rhaid dyfarnu eu bod yn afreal.

Nid dyma'r math o sgrifennu yr oeddem wedi arfer ag ef gyda'i gymeriadau afreal a'i sefyllfaoedd ffantasiol.

Ac mi rydan ni ynghanol y cyfnod hwnnw jyst cyn i'r dydd oleuo lle mae pob dim afreal yn edrych yn gwbl real a rhesymol.

Ac eto, er gwaethaf hyn (neu, efallai, oherwydd hyn) y mae'r ffin i rai pobl rhwng y real a'r afreal, y naturiol a'r goruwchnaturiol, mor anelwig ag erioed.

Roedd lliw lledwyrdd afreal i'r golau, fel golau wedi ei ffiltro trwy danc acwariwm.

Yn y rhamantiaeth ddirywiedig hon yr oedd ysfa i fynd o'r tu arall heibio i fywyd bob dydd a throi at fyth, myth a oedd, chwedl yntau: wedi ei seilio ar apêl at y gorffennol neu at brydferthwch pell, afreal, negyddol.

Afreal yw disgwyl i'r tlodion gynnal ein gormodaeth ni.