Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

alaeth

alaeth

Er bod angen telesgop mawr i weld y rhan fwyaf o'r galaethau hyn, mae yna un alaeth (heblaw ein galaeth ni) y gallwn ei gweld o Gymru a'r llygad noeth.

Hyd yn oed wedyn os edrychwch yn syth at yr alaeth mae'n annhebyg y gwelwch chi hi.

Y tro hwn mae'n anodd iawn gweld yr alaeth o gwbl, ac mae'r rhan fwyaf ohoni yn anweladwy oherwydd disgleirdeb yn awyr.

Yn yr enghraifft gyntaf (A) mae'r ser yn yr alaeth wedi'u cywasgu yn agos iawn at ei gilydd.

Ar y llaw arall mae'r alaeth yn y drydedd enghraifft (C) yn un lle mae'r ser yn bell oddi wrth ei gilydd.

Dyma ein galaeth ni, a'r hyn a welwn yw'r miloedd o ser gwan sy'n ffurfio disg yr alaeth.

Nid yw'r ser yn rhy agos at ei gilydd nac yn rhy bell, ac felly mae'r alaeth yn ymddangos yn fawr.

Mae'r alaeth yn yr enghraifft ganol (B) yn gymharol hawdd i'w gweld.

Oherwydd hyn mae'r alaeth hon yn fwy amlwg na'r ddwy alaeth arall.

Fel mynydd rhew, mae'r rhan fwyaf o alaeth o'r fath yn anweladwy.

Y rheswm yw bod disgleirdeb y rhan fwyaf o'r alaeth yn wannach na disgleirdeb yr awyr ac felly nid oes modd ei gweld.

Enw'r alaeth hon yw Andromeda ac mae'n enghraifft o alaeth sbiral sy'n debyg iawn i'n galaeth ni o ran golwg.

Sylweddolodd seryddwyr tua dwy ganrif yn ol fod ein Haul yn rhan o alaeth fawr.