Fel y tîm o'r Alban, sgoriodd Llanelli bedwar cais - dau i'r capten Scott Quinnell ac un bob un i Dafydd James a Chris Wyatt.

Y mae hon yn enghraifft gynnar iawn o'r meddwl ymerodrol ar waith ac o'r ffordd y mae Cymru a'r Alban yn anweledig i'r bardd.

Mae ganddi tua 180 o aelodau o bob rhan o Gymru ac o nifer o rhannau o Loegr, yr Alban ac America.

Ond doedd ei drafferthion o yn ddim o'i gymharu âr helynt y mae cwmni wisgi o'r Alban wedi ei thynnu yn ei ben yn Awstralia.

Bu hefyd yn gweithio yn yr Alban ac Iwerddon.

Go brin, debygwn i, y byddai ysbeilwyr o'r Alban a'r Almaen wedi cyrraedd mor bell â Maes Garmon, a hynny mor fuan ar ôl i'r Rhufeiniaid adael.

roedd hwn yn gyfle da i gymru ennill ei gêm gyntaf yn y bencampwriaeth gan gofio y gweir a gafodd yr alban gan y crysau duon ond gwaetha'r modd nid wyf yn gweld y tîm hwn yn eu trechu hyd yn oed ar y maes cenedlaethol ac nid yw'n rhoi bodlonrwydd o gwbl imi fod yn dweud hynny ar ddechrau blwyddyn.

Dyma paham y mae sefyllfa iaith a threftadaeth ein cenedl, er ei pherycled, ac er bod safle daearyddol Cymru mor anfanteisiol, gymaint yn gryfach na sefyllfa Iwerddon, yr Alban a Llydaw.

Darllenais gyda diddordeb, felly, yr hyn a fu llywydd Cymanfa Gyffredinol yr eglwys yn yr Alban - y Kirk - yn ei ddweud yr wythnos diwethaf.

O'r Alban yr oeddwn i wedi dod i Rydychen, ac yr oedd pobl y gogledd wedi gofalu amdanaf Pe buasai raid i mi fel llawer Cymro arall, ddibynnu ar garedigrwydd fy nghyd Cymry wedi dod i Rydychen am gyfeillach a chyfarwyddyd,buaswn mor unig â hen frân gloff ar yr adlodd.

Gwneir rhan fwyaf o'i gwaith yn y Môr Gwyddelig ac i'r Gorllewin o'r Alban, a gellir ei gweld yn aml o arfordir y Gogledd a Bae Ceredigion.

ond mae detholiad 'gwerthfawr' yno o binwydd Alban, Corsica, Lodgepole ac ati, ond wedi dweud hyn, du-bol-buwch yw y coedwigoedd, cuddfan y llwynog - a dim llawer mwy.

Enghreifftiau yw Arthur ap Pedr yn Nyfed ac Arthur fab Aeddan ap Gafran yn nheyrnas Dal Riada Ysgotaidd yn yr Alban.

Fe gafodd y gêm rhwng Lloegr a'r Alban ei chwarae er gwaetha clwy'r traed a'r genau.

Wedi cyffro Cwpan Heineken mae'r prif glybiau yn ôl yng Nghynghrair Cymru a'r Alban yfory.

Cafodd Abertawe y fuddugoliaeth gyffyrddus yr oedd pawb yn ei ddisgwyl yn Cross Keys neithiwr, buddugoliaeth all olygu y byddan nhw'n dathlu ennill Pencampwriaeth Cynghrair Rygbi Cymru a'r Alban ddydd Sadwrn.

Casnewydd enillodd y gêm fawr ar frig Cynghrair Rygbi Cymru a'r Alban neithiwr.

unwaith eto dydw i ddim credu fod y rheng ôl yn iawn a chan fod yr alban yn hen feistri ar gamochri yn y sgarmesi hyd y gwelaf i dim ond un o'r rheng ôl sy'n cael eu hystyried fel taclwr, mark perego.

Ni ellir peidio a sylwi chwaith ar ddylanwad yr Alban.

Dyw rhai chwaraewyr byth yn cael y cyfle i chwarae yn erbyn Lloegr a'r Alban.

Ennill wnaeth y pencampwyr, Manchester United, 2 - 0 ar faes Celtic yng ngêm dysteb capten ac amddiffynnwr y clwb o'r Alban, Tom Boyd.

Wedyn mae gan Yr Alban Hampden, Ibrox a Celtic a mae stadiwm newydd i gael ei hadeiladu yn Iwerddon.

Yng Nghymru ac yn yr Alban y mae cryn ddiddordeb mewn arian sydd ar gael i aelodau seneddau y ddwy wlad sydd hefyd yn aelodau seneddol yn Llundain.

Mae Undeb Rygbi'r Alban wedi cadarnhau y byddan nhw, yn eu cyfarfod blynyddol fis nesa, yn trafod creu trydydd tîm proffesiynol yn yr Alban.

Mae mor uchel nes y medrir ei chlywed hi ym mhobman, o ben draw Cernyw i bellafoedd yr Alban.

Yn y gêm arall yng Nghyngrair Cymru a'r Alban fe gollodd Casnewydd o 28 i 20 yn Glasgow.

Pe byddai'n genedl byddai'n parhau wedi'r dileu'r wladwriaeth fel y parhaodd Cymru a'r Alban yn genhedloedd heb wladwriaeth.

Wedi i'r Alban faeddu Lloegr dros y Sul a'u hamddifadu o'r gamp lawn, tybiais mai'r peth Cristnogol i'w wneud fyddai peidio ffonio a gadael i'r briw rygbi iachau'n raddol.

Yn ail adran y gwaith ar Ddirywiad Ystad y Goron nodir mai afradlonedd Henry Vll a chostau rhyfeloedd yn erbyn yr Alban a Ffrainc a fu'n gyfrifol am y gostyngiad ac er i'r mab, Henry Vlll,godi £1,000,000 drwy werthu tiroedd yr abatai costiodd y rhyfel rhwng Ffrainc a Sbaen ddwbl hynny gan achosi cryn ostyngiad yn yr ystad.

Yn yr Alban ceir brid arbennig o ysgyfarnogod sy'n llai o faint na'r ysgyfarnogod a geir yng Nghymru.

Roedd Keith Walker, rheolwr Merthyr, yn ffarwelio â phêl-droed Cymru a hynny ar faes cyfarwydd iddo - y Vetch lle bu'n chwarae i Abertawe - cyn dychwelyd i'r Alban.

Anodd cael hyd i eiriau i gyfleu yn iawn pa mor wrthun yw penderfyniad Jack Straw i ganiatau mynediad i'r Treisiwr Tyson i'r Alban.

Mae hyfforddwr Clwb Rygbi Penybont-ar-Ogwr, Dennis John, wedi dweud mai dehongliadau o'r rheolau yn ymwneud â'r ryc sy'n gyfrifol am ddiffyg llwyddiant clybiau Cymru yn Yr Alban y tymor hwn.

Er gwaethaf y gwrthwynebiad unfryd hwn y mae Straw yn dweud ei fod on gwybod yn well na senedd a phobol yr Alban beth a ddylai ddigwydd yn y wlad honno.

Y mae gennym saith ar ol, a bu'r rhain mewn gwahanol gyfuniadau o golegau yn Lloegr, yr Alban a'r Almaen.

Mae Abertawe'n chwarae Penybont yn Nghynghrair Rygbi Cymru a'r Alban ar Sain Helen heno.

Yn S4C roedd gan Euryn Ogwen gysylltiadau â darlledwyr yn Iwerddon a rhai sy'n gweithio yn yr Aeleg yn yr Alban.

Yn ei haraith Jiwbili, y Frenhines, yn anuniongyrchol, yn beirniadu cenedlaetholdeb yng Nghymru a'r Alban.

Gwelais dair ffilm Gymraeg (un yn Gymraeg, Isalmaeneg a Saesneg, ac un yn Gymraeg, Rwseg a Saesneg - ac maen nhw'n dweud ein bod ni'n gul a phlwyofl), ffilm hir yn iaith Gaeleg yr Alban a ffilm Ddaneg.

Gareth Alban Davies, Moderniaeth Barddoniaeth Gymraeg

Hon fydd gêm ola'r tymor yng Nghynghrair Cymru a'r Alban, gêm ola y cefnwr Mike Rayer a gêm ola Lyn Howells fel hyfforddwr y clwb.

Gallaf gydymdeimlo â chyfieithwyr yn yr Alban a fu mewn dyfroedd dyfnion yn ystod trafodaethau'r senedd yn diwygio Cymal 28 yno.

Y Llywodraeth yn cyhoeddi ei bwriad i gynnal refferendwm ar ddatganoli yng Nghymru a'r Alban.

Ond mae Cymdeithas Pêl-droed yr Alban yn awr yn cynnig cynnal y gêm yn Murrayfield.

Beth bynnag, yn swyddfa plaid genedlaethol yr Alban - yr SNP - yn y senedd yng Nghaeredin gosodwyd blwch rhegi gydag aelodau yn talu rhwng pump ac ugain ceiniog o ddirwy gan ddibynnu ar y rheg.

MAE CEFNDIR CYMDEITHASOL, amaethyddol a gwerinol Eifionydd yn rhan annatod ohonof, a thros y cyfnod o ugain mlynedd y bu+m yn yr Alban a Lloegr a thros y môr nid aeth diwrnod heibio na chefais gip a r Eifionydd yn nrych fy meddwl.

Ond, mae peryg i Lafur ddibynu'n ormodol arno, ac fel y dangosodd etholiadau'r Cynulliad, Senedd yr Alban a sawl gornest leol ar gynghorau Lloegr, all Mr Blair ddim perswadio pawb.

Enillodd Abertawe, pencampwyr Cynghrair Rygbi Cymru a'r Alban am y tymor, ei gêm olaf yn erbyn Penybont neithiwr 35 - 20.

Gêm gyfartal, 1 - 1, gafodd Gwlad Pwyl yn erbyn Yr Alban mewn gêm gyfeillgar yn Begosh.

Dywed mai o'r Alban yr oedd ef wedi cyrraedd Rhydychen ac mai pobl yr Alban a oedd wedi gofalu amdano; oni bai amdanynt hwy, mi fuasai wedi bod fel 'brân gloff ar yr adlodd oblegid 'nid oedd y Cymry wedi arfer ymgyfarfod, ac ychydig iawn o drafferth oedd neb yn gymeryd i ddangos mai Cymro oedd' Y gwir yw, petasai OM wedi mynd o Aberystwyth yn syth i Rydychen yn hytrach na via Glasgow, mi fuasai wedi bod ymhlith cyd Gymry o'r dechrau cyntaf, ac odid na fuasai wedi clywed am Glwb Coleg Aberystwyth.

Ond ddiwedd yr wythnos hon y llynedd pan oeddwn ar wyliau yn yr Alban yr oedd yno goblyn o le wedi i hogan bedair ar bymtheg oed redeg bron yn boeth at Tiger Woods ar ddeunawfed grîn y Scottish Open a rhoi clamp o sws iddo fo a dawnsio o'i gwmpas.

Cydnabuwyd bod cynnydd sylweddol wedi ei wneud eisoes ym maes datblygu cynlluniau rhaglenni newyddion a materion cyfoes yn y Rhanbarthau Cenedlaethol, ond mae angen mwy o fanylion am y ffordd y mae rhwydweithiau cenedlaethol y BBC yn paratoi i ystyried y newidiadau mawr sydd ar fin effeithio ar Gymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon.

Mae White yn un o bump newid i'r tîm gollodd i'r Alban yng ngêm olaf pencampwriaeth y chwe gwlad.

Yn y gêm honno yn erbyn y Gwyddelod gyda llaw y gwnaeth Ian Rush ei ymddangosiad llawn cynta i Gymru, ar ôl ennill ei gap cynta fel eilydd ddeuddydd ynghynt yn yr Alban.

Yn ogystal, cyfunir gwaith y Cyngor Gwarchod Natur a'r Comisiwn Cefn Gwlad gan un corff yn yr Alban a Chymru, ond bydd y Cyngor Gwarchod Natur a'r Comisiwn Cefn Gwlad yn parhau'r gyrff ar wahân yn Lloegr.

Cymru a'r Alban yn pleidleisio o blaid Datganoli.

Y Llywodraeth yn cyhoeddi mesur i greu cynulliadau yng Nghymru a'r Alban.

Rudolf Hess, dirprwy Hitler, yn glanio yn Yr Alban.

Fe fuodd na ddigwyddiad yn achos Joe mewn gêm rhwng Cymru a'r Alban yn Anfield yn 1978.

'Os collwn ni yn erbyn Yr Alban bydd tipyn mwy o bwyse ar Henry.

Un newid fydd yn nhîm Yr Alban ar gyfer y gêm yn erbyn Cymru ym Mhencampwriaeth y Chwe Gwlad ym Murrayfield brynhawn Sadwrn.

Fe ddadleuwyd fod Senedd yr Alban yn haeddu grymoedd deddfwriaethol gan fod y wlad honno a'i chyfundrefn gyfreithiol ei hun.

Mae Undeb Rygbi'r Alban wedi bod yn anhapus â'r syniad o glwb newydd.

Tua dechrau'r bymthegfed ganrif y seiliwyd, ymhlith eraill, brifysgolion hynaf yr Alban ac y ceisiodd Owain Glyn Dwr wneud yr un gymwynas â Chymru.

Mae 17 o chwaraewyr o Loegr wedi eu dewis, tri o'r Alban - gan gynnwys Simon Taylor, dewis 'annisgwyl' y daith - a chwech o Iwerddon.

Chwaraeodd Gordon Brown 30 o weithiau i'r Alban ac aeth ar dair taith gyda'r Llewod yn y saith-degau.

Newydd-hen, fd y mudiad ei hun, oedd y llenyddiaeth, newydd ei phwys a'i phwyslais a'i Dais, ond Ryda llawer o'i chynnwys yn deillio o'r Beibl, o w~ith clasurwyr yr Eglwys, o waith Milton a Bunyan a Phiwritaniaid eraill, ac awduron y mudiadau efengylaidd cyfoes yn Lloegr, yr Alban, a Lloegr Newydd.

Mae gan yr aelodau hyn o'r Cynulliad Cenedlaethol ar Senedd yn yr Alban hawl i £40,000 yn rhyw fath o iawndal am hepgor eu seddau yn San Steffan.

Os ydych chi eisiau gwylio S4C yn Lloegr, yr Alban neu Ogledd Iwerddon, ac rydych eisoes yn berchen ar focs a desgl SkyDigital, ffoniwch Wifren Gwylwyr S4C ar 0870 600 4141.

Y mae perthynas rhwng y gair Cymraeg bala a'r gair Gwyddeleg bel 'bwlch, aber' ac y mae'r gair hwn hefyd i'w weld mewn enwau lleoedd yn Iwerddon a'r Alban - enwau megis Bellaugh, pentref ger Athlone yn Iwerddon a Bellhaven yn

Pan gaiff Cymru a'r Alban safle cenedlaethol cyflawn bydd y wladwriaeth Brydeinig yn darfod amdani.

Ychydig yn ôl yr oedd rhai pobl yn ei chael yn anodd iawn deall pam fod Cymru a'r Alban eisiau eu Llywodraeth eu hunain a bod yn annibynnol.

Yn ogystal â mynd i Lundain mi fydd rhai o'r gweithwyr dur yn mynd i'r Cynulliad yng Nghaerdydd ac i'r Senedd yn yr Alban.

Bydden nhw'n disgyn o'r brif adran ddiwedd y tymor hwn, a tasai clwb o'r Alban yn cymryd eu lle nhw y tymor ar ôl nesa, fe fyddai yna deimlad - cyfiawn, o bosib - bod rygbi'r Alban yn cael ei hybu ar draul rygbi Cymru.

Gwrthdaro rhwng Ty'r Cyffredin a Thy'r Arglwyddi wrth roi'r drafodaeth am annibyniaeth i Gymru a'r Alban o'r neilltu.

Fe galliodd pawb ychydig pan gollodd Cymru eu dwy gêm nesa o gôl i ddim yn erbyn yr Alban ac yn erbyn Gogledd Iwerddon.

Ond y mae'r penodiadu'n adlewyrchu uchelgais y Methodistiaid Calfinaidd i ymrestru gyda Phresbyteriaid, ac yn arbennig Presbyteriaid yr Alban.

Yn amlwg roedd yn rhaid i chwaraewyr Cymru drafod yr un testun a daethom at ein gilydd cyn y gêm yn erbyn yr Alban i drafod a oeddem am fynd i Ogledd Iwerddon.

Noson Yr Alban fydd nos Fercher a'i cynrychiolydd fydd y baritôn Leigh Melrose a aned yn Efrog Newydd ond a fagwyd yn Llundain.

Anafodd Young ei ysgwydd tra'n chwarae yn erbyn Yr Alban.

Kilda yng ngorllewin yr Alban.

Yn yr Alban problem economaidd a gwleidyddol ydoedd; yng Nghymru deuai ffactorau ysbrydol i'r cyfrif.

Mae'r chwaraewyr rygbi yn troi eu golygon yn ôl tua Chynghrair Cymru a'r Alban y penwythnos yma.

Yn olaf, gallwn enwi grwpiau llai byth, fel Ffriesiaid yr Iseldiroedd, yr Uchelwyr Gaeleg eu hiaith yn yr Alban, Lapiaid Llychlyn, Sorbiaid dwyrain yr Almaen, a Vlachiaid y gwledydd Balcanaidd.

Ond dywedodd rheolwr Yr Alban, Craig Brown, mai dyma un o berfformiadau gwaetha ei dîm ers iddo fod wrth y llyw.

Ar ôl y gweir yn eu gêm gyntaf ar y daith i Seland Newydd, enillod tîm yr Alban eu hail gêm yn hawdd, 51 - 10, yn erbyn Tîm Cyfun East Coast a Poverty Bay.

Yr Alban.

Arwynebol yw'r gwahanu rhwng cenedlaetholdebau gwleidyddol a diwylliannol, a nai%f dros ben yw'r cynllun 'uno gwladwriaethau' ar batrwm 'delfrydol' yr Alban a Lloegr.

Yn ystod y cyfnod hwnnw enillodd Caerdydd Gynghrair Cymru a'r Alban a mae siawns y gallan nhw wneud hynny eto.

Er fod gan Yr Alban gyfran uchel o laswellt mae mwy ohonno'n borfa arw.

Mae'n debyg bod ei enw e i lawr ar restr yr undesirables sydd mewn gwersyll rywle tua Wick yn yr Alban.

Bodolai cyfundrefn genedlaethol o ysgolion plwyfol mewn nifer o wledydd Protestannaidd fel yr Alban, Llychlyn, Prwsia ac, i raddau llai, Estonia a Latfia.

Daeth Neil Jenkins i'r maes fel eilydd i'r Barbariaid - a heb Jenkins collodd Caerdydd yn annisgwyl o 29 i 11 yng Nghaeredin yng Nghynghrair Cymru a'r Alban.

Eryrod, cathod gwylltion a llwynogod yw eu gelynion naturiol hwy yn yr Alban ac os bydd y gelynion hyn yn fygythiad gwirioneddol mewn cylch arbennig, ymfuda'r ysgyfarnogod i ddiogelwch rhyw gylch arall.

Pan oedd yn ifanc bu'n astudio'r gyfraith yn Llundain; ymunodd â llys y brenin a bu'n ei helpu i ymladd yn erbyn gwrthryfelwyr yn yr Alban.

Ai agwedd wahanol, llai rhagfarnllyd, BBC yr Alban at yr SNP, rhagor agwedd amlwg wrth-Blaid Cymru oedd yn gyfrifol am hynny?

Roedd un gêm arall i fod neithiwr yng ghynghrair Cymru a'r Alban - Glyn Ebwy yn erbyn Caeredin.

mae'r Alban wedi cael gêm gyfartal 25 - 25 yn erbyn Nelson Bays ar eu taith yn Seland Newydd.

Ar ôl yr undeb rhwng Lloegr a'r Alban y datblygodd y syniad Prydeinig y rhoddodd yr Ymerodraeth fri mawr arno.

Daeth tymor Caerdydd yng Nghynghrair Rygbi Cymru a'r Alban i ben neithiwr gyda buddugoliaeth gyffyrddus dros Gaerffili, 43 - 20.