Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

amgylchedd

amgylchedd

Ar gyfer nodweddion o'r fath mae angen dulliau ystadegol i ddadansoddi faint o amrywiaeth sydd i'w weld mewn nodwedd, a faint o'r amrywiaeth yma sy'n deillio o'r amgylchedd a faint sy'n cael ei reoli gan enynnau'r anifail.

Po uchaf fo'r marc gwell fydd ansawdd yr amgylchedd.

Mae Cymdeithas Tai Clwyd Cyf yn cydnabod ac yn derbyn ei chyfrifoldeb fel cyflogwr i ddarparu Ogweithle ac amgylchedd gweithio diogel ac iach ar gyfer pawb a gyflogir ganddi.

Efallai fel rhan o'ch arhwiliad, gellwch awgrymu ffyrdd o wella ardaloedd lle ceir amgylchedd o safon isel.

Mi ellid fod wedi gwario'r arian ar addysg, iechyd a'r amgylchedd, medden nhw.

EFFEITHIAU: AWYR, DWR, SWN UCHEL A DIRGRYNIAD Y TIR: Arolygir y rhain yn uniongyrchol gan y Grwp a chan Swyddog Iechyd yr Amgylchedd yr Awdurdod Dosbarth.

Dylai'r Awdurdod barhau i bwyso am i amodau rhoi Grant Awdurdod Datblygu Cymru at Adennill Tir Diffaith fod, ynddynt eu hunain, yn fwy sensitif i'r amgylchedd.

CYFLWYNWYD adroddiad y Prif Swyddog Iechyd Amgylchedd.

CYNIGION: Ni all y grwp ar ei ben ei hun ddatrys y prif broblemau ar yr amgylchedd sy'n gysylltiedig â chloddio a defnyddio mwynau, felly y prif gynnig yw:

Sut y mae'r dull hwn yn dangos ansawdd yr amgylchedd?

Integreiddio Polisiau: I lwyddo i greu newid yn yr amgylchedd, mae angen fel arfer integreiddio gweithgareddau ar draws ffiniau strwythurol, proffesiynol a daearyddol.

Credir mai canlyniad ffotosynthesis (sef ffurfio carbohydrad trwy gyfrwng goleuni) yw'r ocsigen o fewn amgylchedd y Ddaear.

EFFEITHIAU: Yn fras, gellir rhannu effeithiau fel a ganlyn:- llai o lygredd a thagfeydd traffig, llai o alw am gerrig mâl, gwell ansawdd bywyd yng nghefn gwlad a hyrwyddo ymwybyddiaeth o'r amgylchedd drwy gynllunio teithiau cludiant cyhoeddus i hybu canolfannau ymwybyddiaeth o'r amgylchedd.

Gellir defnyddio cymorth, ar ffurf technoleg, i ennill mynediad ehangach i'r amgylchedd.

Mae adran helaeth arall (sef yr oriel barhaol) yn cyflwyno hanes, diwylliant ac amgylchedd Môn i'r cyhoedd, drwy gyfrwng cyfres o arddangosiadau llawn dychymyg.

GWERTHUSO: Tuedda buddiannau adennill tir i or-bwyso'n erbyn y costau, yn amodol ar gorffori materion yr amgylchedd yn ystod y cyfnod o ddylunio a chynllunio, yn hytrach na meddwl amdanynt fel elfen atodol i'w chyplysu ar y diwedd, ac yn amodol hefyd ar werthuso effaith yr holl waith arfaethedig ar yr amgylchedd, a phwyso honno'n erbyn y defnydd terfynol arfaethedig cyn cychwyn, neu hyd yn oed gynllunio, unrhyw waith.

Credwn fod Cadeiryddion y Pwyllgorau yn allweddol wrth greu amgylchedd lle mae aelodau o'r Pwyllgorau ac eraill sy'n cyfrannu iddynt yn teimlo'n gwbl rydd i ddefnyddio'r naill iaith neu'r llall yn ôl eu dymuniad.

ARGYMHELLWYD cymeradwyo gweithrediad y Prif Swyddog Iechyd Amgylchedd yn ymateb i'r adroddiad o fewn y cyfnod penodol ar y llinellau a nodir yn ei adroddiad.

CYFLWYNWYD adroddiad y Prif Swyddog Iechyd Amgylchedd fod y wasg wedi dangos cryn ddiddordeb yn adroddiad NURAS ar yr Arolwg Cyflwr Tai yn y Dosbarth a gyflwynwyd i gyfarfod arbennig o'r Pwyllgor ac ymatebwyd i nifer o holiadau ganddynt.

Serch hynny, nid yw cael amgylchedd addas yn unig yn llwyr ddigonol; rhaid yn ogystal gael digon o amser i fywyd allu datblygu ynddo.

Gellid gweld bod yna gysylltiad rhwng diffygion yr awyrgylch moesol a'r diffygion yn yr amgylchedd materol, a rhwng y rheini a'r gwasgu a oedd ar addysg i wneud iawn amdanynt, dyna arwain at un o'r themâu pwysicaf yn yr Adroddiadau.

ôl safonau'r llu gwyddorau sy'n cyfrannu tuag at astudiaeth o amgylchedd tanfor.

Fe dderbyniodd dyn un rhan o'r etifeddiaeth ar amrantiad ei genhedlu oddi wrth ei rieni, ac fe ddaeth y rhan arall ohoni oddi wrth ei fagwraeth, yr hyfforddiant a'r amgylchedd o'i grud i'w fedd.

TECHNOLEG WYBODAETH: Mae dyfeisiau newydd mewn Technoleg Wybodaeth wedi cael effaith enfawr ar yr amgylchedd, yn enwedig o ran materion cysylltiedig â thrafnidiaeth a defnydd ynni ac adnoddau.

Mabwysiadu a glynu wrth gôd ymarfer da arfaethedig yr Adran ar yr amgylchedd.

Ystadegau: Mae'r Adain yn rheoli dros gorff arwyddocaol o wybodaeth sy'n ymwneud ag ansawdd bywyd yng Ngwynedd mewn perthynas â'r amgylchedd.

Lleihau y mae gallu dynion i lunio eu hamgylchedd teuluol a lleol, heb sôn am yr amgylchedd cenedlaethol.

Mae'r busnes wedi ymdrechu'n galed i wella'i wasanaeth i gwsmeriaid a bu'n canolbwyntio ar wella prosesau yn ogystal â'r amgylchedd y mae ein cwsmeriaid yn gweithredu ynddo.

Y mae Cymdeithas Gwaith Maes yn hyrwyddo gwerthfawrogiad a dealltwriaeth o'r amgylchedd trwy ei astudio, a thrwy rannu gwybodaeth a phrofiad ohonno.

Rwan, mae'n bosib, medden nhw, i'r Cynulliad wrthod unrhyw gais i blannu hadau GM yng Nghymru os nad ydyn nhw'n berffaith hapus nad ydy hyn yn mynd i achosi difrod i'r amgylchedd.

Mae Asiantaeth yr Amgylchedd yn dweud mai gwaith dur Llanwern ger Casnewydd sy'n cynhyrchu'r gwastraff gwenwynig ucha yng Nghymru a Lloegr.

sicrhau fod y drefn gynllunio yn gwasanaethu'r gymuned leol, bod tai newydd yn diwallu anghenion lleol, ac na roddir caniatâd i gynlluniau a fyddai yn niweidiol i'r gymuned yr iaith Gymraeg neu'r amgylchedd.

Dadleuir felly i esblygiad y ffurfiau uwchradd gael ei ohirio am oesoedd maith hyd nes bod cyflenwad digonol o ocsigen wedi ymgasglu yn yr amgylchedd a phrosesau metabolig wedi datblygu digon i fanteisio ar hyn.

Gweithreda'r Adain Gludiant Cyhoeddus mewn sawl maes sy'n cael effaith ar yr amgylchedd:-

Mae'r sensitifrwydd gwyryfol cychwynnol i ansawdd yr amgylchedd yn pylu'n gyflym iawn.

mae'r busnes wedi ymdrechun galed i wellai wasanaeth i gwsmeriaid a bun canolbwyntio ar wella prosesau yn ogystal âr amgylchedd y mae ein cwsmeriaid yn gweithredu ynddo.

Yng nghyd-destun amgylchedd mwy cystadleuol o ran gwrando ar y radio mae lle i boeni o hyd am allu BBC Radio Wales i gystadlu am gynulleidfa.

Felly, mynnwn mai'r ffordd effeithiol o ymdrin â'r Gymraeg ydyw trwy gael rhaglen lorweddol sefydlog fel a argymhellir yn y Papur Ymgynghorol ar gyfer Ewrop, Cyfleodd Cyfartal, yr Amgylchedd a Thrafnidiaeth.

CYFLWYNWYD adroddiad y Prif Swyddog Iechyd Amgylchedd yn egluro'r drefn o ganiatau trwyddedau gwaredu gwastraff.

Yr ydych yn ceisio darganfod sut y mae ansawdd yr amgylchedd yn amrywio o un lle i'r llall.

Fydden ni ddim yn caniatau plannu cnydau os na fydden ni'n hyderus nad ydyn nhw am wneud drwg i bobol, anifeiliaid na'r amgylchedd.

Gyda'r dull hwn byddwch yn rhoi marc i ardal am wahanol agweddau ar yr amgylchedd.

adeiladau ac ystafelloedd - y defnydd a wneir o'r adeiladau a'r ystafelloedd presennol, effeithiolrwydd rheolaeth unrhyw arian sydd ar gael ar gyfer eu gwella fel amgylchedd dysgu a pha mor briodol ydynt yn gyffredinol ar gyfer y cwricwlwm y mae'r ysgol am ei gynnig.

Nodwedd yn yr amgylchedd Da iawn Marc Drwg iawn

Gallai'r Uned feithrin cysylltiadau ag elusennau'r amgylchedd, megis yr Ymddiriedolaeth Goedlannau, drwy ofyn yn rheolaidd iddynt nodi safleoedd sy'n werthfawr o ran bywyd gwyllt ond a allai ymelwa ar waith a fyddai'n ychwanegu at eu gwerth i'r amgylchedd neu'u diogelu er mwynhad y cyhoedd.

Mae i hyn oblygiadau ar ddatblygu economaidd, a cheir dadl gref dros fuddsoddi mewnol sy'n gyfeillgar i'r amgylchedd, am ei fod yn dileu rhwystrau ffisegol pellter a all atal buddsoddi.

Mewn achosion o'r fath, gall "Adennill" cyfeiliornus beri niwed di-ben-draw, a bydd yr Uned yn derbyn cyngor oddi wrth yr Adain Gefn Gwlad ynglŷn â gwerth safleoedd i'r amgylchedd.

Dychmygwch beth fyddai canlyniad dibynnu ar ewyllys da yn hytrach na deddfwriaeth i amddiffyn yr amgylchedd.

Effaith hyn fydd ehangu a dyfnhau ei swyddogaeth gysylltiol, fel y llunnir adroddiad blynyddol sy'n dangos y modd y dyrennir cyllid, i wahanol swyddogaethau'r Grwp, fel y gall asesu'r pwysigrwydd a roddir i faterion yr amgylchedd, mewn perthynas â galw parhaus cymdeithas am fwynau, a mabwysiadu côd arfaethedig yr Adran ar ymarfer da.

Fodd bynnag, erys problemau o hyd ynglŷn ag effaith sustem gludiant cyhoeddus Gwynedd ar yr amgylchedd, megis y ffaith fod y cerbydau, yn gyffredinol, yn heneiddio.

POLISI PRYNU: Derbynia'r Grwp gyngor oddi wrth yr Adain Gefn Gwlad, Cyngor Cefn Gwlad Cymru a chyhoeddiadau ar fasnach ynglŷn â'r graddau y mae cynhyrchion a ddefnyddir ac a argym hellir eu defnydd gan eraill yn dderbyniol i'r amgylchedd.

I'r sawl a gredai yn nylanwad yr amgylchedd, gallai addysg fod yn llwybr at newid a gwelliant.

(ii) Adroddiad y Prif Swyddog Iechyd Amgylchedd yn rhoddi braslun o hawliau'r Cyngor o dan y ddeddf.

Ymhellach, credwn fod gan Gymru bersbectif gwerthfawr ar faterion o gyfiawnder cymdeithasol, diwylliannol ac economaidd rhyngwladol a dylai'r Cynulliad ymgyrchu trwy sefydliadau fel Canolfan Cymru ar Faterion Rhyngwladol er mwyn hybu datblygiad cymdeithas byd-eang fwy teg lle rhennir adnoddau'n deg ac nid ecsploitir yr amgylchedd na phobloedd na gwledydd 'tlawd' y byd er cynnal cyfoeth gwledydd 'cyfoethog' y byd.

Mabwysiadu'r côd ymarfer adrannol arfaethedig ar yr amgylchedd.

DEFNYDD YNNI A THRAFNIDIAETH: Mae cloddio a chludo mwynau yn golygu gwario ynni sylweddol, a'r gwaith o'i gynhyrchu a'i ddefnyddio, ynddo'i, hun â goblygiadau ar yr amgylchedd.

Yn achos yr amgylchedd nid yw'r ddeddfwriaeth yn cael ei chyfyngu i'r sector cyhoeddus yn unig.

EFFEITHIAU: Gellir teimlo effeithiau ar yr amgylchedd pan fo'r angen yn codi am gloriannu rhwng gwahanol faterion sy'n ymwneud â'r amgylchedd.

Clywais lawer o sôn am of Abermagwr, iddo ddyfeisio teclyn i fesur amgylchedd olwyn.

Deddf fyddai yn rhoi cyfrifoldeb statudol ar gwmniau preifat fel y Cwmniau Ffôn Symudol i barchu iaith Cymru yn yr un modd ag y mae disgwyl iddynt barchu yr amgylchedd a hawliau eu gweithwyr a'u cwsmeriaid.

* bod digon o ymglymiad gweithgar neu brysurdeb pwrpasol i'r plentyn a bod profiadau uniongyrchol a pherthnasol iddo/ i mewn amgylchedd sy'n gyforiog bosibiliadau.

Nod yr archaeolegydd tanfor fydd cael hynny o wybodaeth sy'n bosibl ei chael o safle, gan gynnwys gwybodaeth am y modd y newidir gwrthrychau gan brosesau amgylchedd tanddwr yn ogystal â gwybodaeth am ddata hanesyddol.

Yn ychwanegol at bynciau, mae gofyn i arolygwyr ystyried dwy agwedd arall ar y ddarpariaeth gwricwlaidd: (i) y Dimensiwn Cymreig a (ii) y themâu trawsgwricwlaidd (addysg yrfaoedd, dealltwriaeth gymunedol [gan gynnwys dinasyddiaeth], dealltwriaeth economaidd a diwydiannol, addysg iechyd ac addysg yr amgylchedd).

Waeth pa mor elyniaethus ac anodd yw'r amgylchedd allanol, cyn belled a bod gennych reolaeth a dewis dros eich systemau

Yn ogystal gellir rhagweld newidiadau sylweddol at y dyfodol, yn arbennig i'r amgylchedd o'i chwmpas.

Awdurdodwyd Swyddog Diogelwch y Cyngor sef y Prif Swyddog Iechyd Amgylchedd mewn ymgynghoriad â'r Trysorydd, a'r Prif Swyddog Technegol mewn perthynas ag adeiladau'r Cyngor ac mewn achosion eraill unrhyw Brif Swyddog perthnasol i gytuno ar wariant ar unrhyw waith a fydd yn angenrheidiol yn eu barn hwy ar ôl gwneud arolwg dan y cyfryw reoliadau, - ond yn amodol ar gyflwyno adroddiad i'r Pwyllgor Gwaith priodol cyn cytuno ar unrhyw wariant neu waith sylweddol.

DANGOSYDDION PERFFORMIAD A AWGRYMIR AR YR AMGYLCHEDD: yn ystod y cylch tair blynedd nesaf, bydd yr Uned yn cyfrannu at gysylltu â'r sector anstatudol i'w hysbysu ynglŷn â'r posibiliadau o ran gwella'r amgylchedd drwy adennill tir diffaith, yn gwneud mwy o waith adennill tir at ddiben gwella'r amgylchedd ac yn llunio adroddiad blynyddol, yn amlinellu'r nod, yr amcanion a'r hyn a gyflawnwyd o ran yr amgylchedd, ac yn cynnwys dadansoddiad o'r gwariant.

Mae safle Asiantaeth yr Amgylchedd yn trafod pynciau sy'n effeithio ar yr amgylchedd yng Nghymru.

Hefyd, mae eisiau gwella'r broses o ledaenu canlyniadau'r arolygu hwn i'r sector anstatudol, mynd ati'n drefnus i adeiladu ar y cyswllt â'r sector anstatudol, a hynny'n arbennig drwy Fforwm Amgylchedd Gwynedd - fforwm lle gall y cyrff statudol ac anstatudol sydd â diddordeb yn yr amgylchedd gyfnewid syniadau a gwybodaeth.

Amgylchedd gweithio iach.

Ar hyn o bryd, mae gwella'r amgylchedd yn isel iawn ar restr y rhesymau cydnabyddedig dros adennill.

Canolbwyntiodd yr wythnos ar sut i helpu plant i werthfawrogi'r amgylchedd ac hefyd sut i helpu pobl ailgylchu pethau.

Mae hyn yn golygu creu amgylchedd sy'n cynorthwyo datblygu'r cwricwlwm tu mewn a thu allan i'r dosbarth ac yn gofyn am gryn allu ar ran yr athrawon a'u cynorthwyr wrth drefnu a rheoli'r ystafell dosbarth, wrth drefnu amser gofod adnoddau a deunyddiau ei gilydd!

Yn bwysicach fyth, gall safleoedd mwynau sydd wedi'u gweithio, boent wedi'u hadfer neu beidio, fod o fwy o werth i'r amgylchedd na'r tir a fu yno gynt.

WYTHNOS YR AMGYLCHEDD Dechreuodd Cyngor Bwrdeistref Taf Ela/ i nifer o weithgareddau ailgylchu yn ystod Wythnos yr Amgylchedd cyntaf y cyngor ar ddiwedd mis Medi.

Mae'r Grwp yn cefnogi defnydd cerrig mâl eilaidd am y rhesymau hyn a rhesymau eraill, ac eistedda Arweinydd y Grwp ar grwp llywio prosiect ymchwil o eiddo Adran yr Amgylchedd, ar ddefnydd a defnyddiau amgen ar domennydd gwastraff llechi a'r modd y gellid eu trin.

Ar ôl gorffen fe roddai'r saer coed fesur amgylchedd yr olwyn i'r gof.

DANGOSYDDION PERFFORMIAD AR YR AMGYLCHEDD A AWGRYMIR: Cymryd rhan yn llawn yn Fforwm Amgylchedd Gwynedd a mabwysiadu a gweithredu côd yr Adran ar ymarfer da yn yr amgylchedd.

ADOLYGU'R ADRAN: Mae'rr broses o adolygu'r Adran yn llwyfan ddefnyddiol i adolygu perfformiad ynglŷn â'r amgylchedd drwy lunio dadansoddiad o wariant er mwyn pwysleisio'r elfennau sy'n gysylltiedig â'r amgylchedd.

Yr oedd staff yr Adran Iechyd Amgylchedd wrthi'n cywiro'r adroddiad drafft a dderbyniwyd gan NURAS a phan dderbynnid yr adroddiad terfynol fe anfonnid copi ohono i'r Swyddfa Gymreig ac i'r Aelod Seneddol.

Erbyn hyn mae Asiantaeth yr Amgylchedd yn cynnal ymchwiliad.

Mi fu staff Asiantaeth yr Amgylchedd ar y traeth yn tynnu lluniau'r gwymon ac yn holi'r staff.

Mae model cymdeithasol anabledd yn dweud wrthym fod anabledd yn bod mewn amgylchedd sy'n creu rhwystrau i'r unigolyn.

Gellir edrych ar ddefnydd o gynorthwyon o'r fath un ai fel colli annibyniaeth a symudiad o'r byd abl i amgylchedd anabl, neu fel symudiad o ieuenctid i henoed efo'i holl ddelweddau negyddol.

Mae felly yn bwysig i sicrhau y gwneir darpariaeth i wrthbwyso ffactorau negyddol y sefyllfa hon, fel y gall y plant elwa cymaint â'r fam drwy fod mewn amgylchedd gefnogol.

Ar ôl sefydlu Cyngor Addysg Democrataidd dylai'r Cynulliad fynd ati i sefydlu Fforymau Cenedlaethol eraill mewn meysydd fel Tai, Iechyd, Gofal, yr Amgylchedd, Trafnidiaeth, yr Economi a.y.b.

CYFLWYNWYD adroddiad y Prif Swyddog Iechyd Amgylchedd ar eiddo a archwiliwyd yn Abererch dros yr hwn yr oedd cais am grant wedi ei gyflwyno.

O ganlyniad, mae penderfynu a ellir targedu cynlluniau sy'n sensitif i'r amgylchedd, i raddau helaeth, y tu allan i ddwylo'r Uned.

Fodd bynnag rhaid ystyried yn ofalus leoliad y defnydd sydd yn creu gwaith, yn arbennig yn y Parc Cenedlaethol fel ag i beidio creu difrod i nodweddion naturiol yr amgylchedd.

Mae'r etifeddiaeth oddi wrth ei rieni yn para i'r genhedlaeth nesaf, ond mae dylanwad yr amgylchedd yn marw gydag ef.

EFFEITHIAU: Mae llawer o safleoedd diffaith yn werthfawr i'r amgylchedd o ran gwarchod natur a'r tirwedd.

Dangosodd y cais y byddai yna fanteision eraill i'r cynllun yn ogystal â chael ysgolion newydd a hynny o ran adfywiad a thwristiaeth, yr amgylchedd, cyfleoedd cyflogaeth a chyfleusterau cymunedol.

Hyrwyddo: Yn gyffredinol, gellid cyfeirio gweithgareddau hyrwyddo'n fwy penodol at yr amgylchedd.

Tâp a ddefnyddiai'r gofaint eraill fel rheol i fesur amgylchedd olwyn.

GWERTHUSO: Fodd bynnag, nid llwyr negyddol yw effaith cloddio mwynau ar yr amgylchedd.

Daeth i mewn â llygredigaeth a meidroldeb i amgylchedd dyn; ond golygai hefyd i'r union offeryn a allai arwain y cyfanfyd i gyrraedd ei gyflawnder a gwireddu ei botensial dwyfol, i'r offeryn hwnnw, dyn, fradychu ymddiriedaeth Duw gan fethu â chyflawni ei wasanaeth offeiriadol ar ran y byd.

Gan hynny, mae'r prif gynigion yn ymwneud â barnu effeithiau adennill ac asesu gwerth y safle i'r amgylchedd yn ei gyflwr cyn ei adennill.

Er gwrthwynebiadau gwleidyddol (ac yn aml, ansicrwydd gwyddonol), yn ystod y chwarter canrif ddiwethaf, trawsnewidiwyd ein hamgyffred o'n dibyniaeth ar yr amgylchedd - tyfodd ymwybyddiaeth newydd ac, yn araf, blaenoriaethau newydd.

Ymhlith syniadau eraill y mae gwahodd sêr y cyfryngau a chwaraeon i gwrdd â grwpiau o blant a phobl ifainc, trefnu teithiau cyfnewid gydag ieuenctid o wledydd sydd yn siarad ieithoedd lleiafrifol a llunio cyweithiau cymunedol fyddai'n denu pobl ifainc i gyfrannu tuag at ddiogelu'r amgylchedd a bod yn fwy ymwybodol o'r peryglon sydd yn ei bygwth.

Mae pob math o bynciau yn cael sylw ar y rhaglen - chwaraeon, cerddoriaeth, gwyddoniaeth, ysgol, yr amgylchedd, straeon doniol a thrist, a hyd yn oed wleidyddiaeth weithiau.