Synnwn at anghyfiawnder yr athro.

ANGHARAD: Mae 'na gymaint o angen protestio pan mae 'na anghyfiawnder ag sy' wedi bod erioed.

Nid wyf yn un o'r rhai hynny sy'n ymatal rhag protestio yn erbyn anghyfiawnder a gormes trwy ddadlau mai dyna sydd i'w ddisgwyl mewn trefn filwrol.

Mae'r Athro Pennar Davies yn diffinio problem Manawydan yn eglur - pa mor hir y dylid goddef anghyfiawnder, pa bryd y dylid gweithredu?

Yn y cyfnod hwnnw a basiodd yr oedd llawer anhwylustod bid siwr, swm o anghyfiawnder o gormes, gyda chyflwr cymdeithas yn llethol o anwastad.

I bob pwrpas mae'r hen ddeddf yn creu ac yn cynnal anghyfiawnder. 09.

Ond mae'r math yma o anghyfiawnder yn digwydd yn ein bywydau ni i gyd a fedrith swyddogion Undebau Llafur na neb arall wneud dim i'w newid.

Mynnwn fod cymunedau Cymru a'r iaith Gymraeg angen grym deddfwriaeth gynradd i ateb gofynion eu lles gorau ac i herio'r anghyfiawnder a'r dinistr sydd wedi ein caethiwo fel cenedl gyhyd.

Rhaid bod Iesu wedi collfarnu Pilat fel y collfarnodd Herod; rhaid hefyd ei fod wedi dinoethi hunangais ac anghyfiawnder gwleidyddol yn llawer helaethach a manylach nag y gwelir ef yn gwneud yn ei sylwadau (ar y ffordd i Jerwsalem, megis ym Marc x.

Gallesid bod wedi darlunio deffroad amgenach na deffroad unigolyddol enaid clwyfus, sef deffroad gwerin i frwydro yn erbyn gormes ac anghyfiawnder.

Nis gwelir fel rhywbeth hanfodol gynhenid yn y ddynoliaeth, yn halogiad meidrol, ond fel rhywbeth a amlygid mewn troseddau moesol megis anghyfiawnder,anonestrwydd, gorthrwm, trais a chreulondeb.

Owain Goch!" Er ei bod yn teimlo y carai gael rhyw lwyfan mawr i sefyll arno tua Phumlumon, 'i fedru gweiddi yn erbyn pob anghyfiawnder', dywedai ei greddf wrthi nad llwyfan i weiddi ohono oedd y stori fer.

Sylfaenwyd chwi ar anghyfiawnder, ac ar ormes y meithrinwyd chwi.

Allan!', ac allan y buasen nhw'n mynd cyn goddef y fath anghyfiawnder.

Roedd yr anghyfiawnder yn amlwg i'r bachgen ifanc, ac aeth ati i geisio gwneud ei fasg ei hunan gyda darn o blastig a chortyn.

Wrth i ni danysgrifio i'r is-normal a derbyn safonau dwbwl, wrth i ni ddweud celwydd a thwyllo'n agored, wrth i ni amddiffyn anghyfiawnder a gormes, yr ydym yn gwagio ein hysgolion, difrïo ein hysbytai, llenwi ein boliau â newyn a dewis cael ein gwneud yn gaethweision i rai sy'n arddel safonau uwch, sy'n geiswyr y gwirionedd, sy'n anrhydeddu cyfiawnder, rhyddid a gwaith caled.

Gwþr caredig oedd gwþr Sir Gaerfyrddin; gwþr cymwynasgar, tylwythgar, teulugar, cymdogion da, boneddigion y tir; gwragedd diwyd, doeth a ffrwythlon; pobl heb ddail ar eu tafod, yn lletygar i grwydriaid, yn talu dyledioon, yn rhoi arian ar fenthyg heb wystl ond ymddiriedaeth, yn cynorthwyo'i gilydd; y bobl a fu'n dioddef gorthrwm a thrais y meistri tir a'r stiwardiaid, yn ymladdd yn erbyn anghyfiawnder, yn aberthu pob dim er mwyn egwyddor ac yn dal at eu hargyhoeddiadau hyd y carchar a'r bedd.

I'r rhai ohonon ni sy'n byw yn y byd go iawn, mae'r anghyfiawnder a wneir â'r iaith Gymraeg i'w weld yn amlwg ac yn ddyddiol.

Ond roedd hi am i'r byd wybod am yr anghyfiawnder yma.