Man ei eni oedd t^y o'r enw Plas y Person, yn y Gyffin, gerllaw Conwy, lle yr oed ei dad, Dafydd ap Gronw, yn giwrad ar y prys.
Ar ysbrydion aflonydd Teulu Gwyn ap Nudd mae'r bai.
Bu Ellen ap Gwynn mewn cysylltiad a'r Swyddfa Gymreig i drafod dyfodol a strwythr ariannu cwmni%au Theatr mewn Addysg.
'Rwy'n croesawu'r datblygiad yma gan Gymdeithas yr Iaith Gymraeg - ond cam cyntaf yw hwn,' meddai Llew ap Gwent, Prifathro Ysgol y Parc ger y Bala.
'Roedd y pwyslais ar hynafolrwydd yr iaith yn rhan o gred ehangach, sef y gred fod i'r Cymry dras anrhydeddus, gogoneddus yn wir, tras y gellid ei olrhain yn ol i hanes Brutus yn dianc o Gaerdroea; 'ni, kenedlaeth y Bryttaniaid o oruchel fonedd Troia', yng ngeiriau'r croniclwr Ifan Llwyd ap Dafydd.
Gofalwyd am y trefniadau gan Mr Dafydd ap Thomas, Ysgrifennydd y Clwb.
Tân ym moliau Gwylliaid a barodd iddo golli Meirionnydd ac Ardudwy a sefydlu tylwyth Llywelyn ap Maredudd yn y mannau hynny...
Yn yr adran gyntaf y mae edafedd nifer o hanesion yn ymwâu trwy ei gilydd wrth i'r olygfa symud o lys Arthur yng Nghaerllion-ar-Wysg i Gaerdydd ac i helynt Edern ap Nudd.
Cyfieithiad Saesneg o holl gerddi Dafydd ap Gwilym, gyda nodiadau.
.' Ond nid oedd gan yr Ap na gwraig na phlant.
Mae'r beirdd a llenorion sy'n gwrthwynebu cysylltiad brenhinol yn cynnwys Myrddin ap Dafydd, Iwan LLwyd, Angharad Tomos, Meirion MacIntyre Huws, MIhangel Morgan a Robin Llywelyn.
Yng Nghymru yr oedd Dafydd ap Gwilym wedi dod i'r amlwg fel bardd sech a bardd natur mwyaf llenyddiaeth Gymraeg ac wedi dod yn bwnc ymchwil i ysgolheigion yn ogystal ag yn un o ffynonellau ysbrydoliaeth y Rhamantiaid, beirdd 'Y Nos, Y Niwl, a'r Ynys', chwedl Mr Alun Llywelyn-Williams.
Enghreifftiau yw Arthur ap Pedr yn Nyfed ac Arthur fab Aeddan ap Gafran yn nheyrnas Dal Riada Ysgotaidd yn yr Alban.
Theatr Gwynedd Estynnodd Ellen ap Gwynn groeso cynnes i bawb.
Dyna brofiad Ieuan Brydydd Hir, Michael Jones, ac Emrys ap Iwan.
Yn y ganrif honno y gosodwyd Orpheus Gweneth Lilly, ac aeth Rhiannon Davies Jones a ni i ardal y gororau yn y nawfed ganrif yn Eryr Pengwern, ac yna i gyfnod Gruffudd a Dafydd ap Llywelyn yn Cribau Eryri.
Hwn - Azariah Richards wrth ei enw, ond 'Ap Menai' ar dafod pawb - oedd perchennog, golygydd, beirniad gwleidyddol, diwinyddol, cymdeithasol, a llenyddol Y Gwyliwr.
Yr oedd Ap Menai, yn amlwg, yn byw o ddigrifwch i ddigrifwch.
Fel pe bai Ap wedi synhwyro'r sylw obsesif hwn, deuai hwnnw ar ei hald yn amlach i'r parthau yma.
Ateg i'r dybiaeth yw fod yn y Llyfr Coch gyfres o drioedd yn rhestru casbethau 'Gwilim Hir, saer Hopkyn ap Thomas.' Y beirdd a ganodd i Hopcyn ydoedd Dafydd y Coed, Ieuan llwyd fab y Gargam, Llywelyn Goch ap Meurug Hen, Madog Dwygraig a Meurug fab Iorwerth.
A chododd hyn fymryn o eiddigedd yn ei fynwes ef rhag i rywun arall lwyddo i ladd Ap o'i flaen.
I ffwrdd â chi, felly, os hoffech wybod lle bu Lewsyn ap Moelyn ar herw, lle bu Rhys Gethin yn cuddio a lle roedd Gwenno Cwm Elan yn gwerthu cwrw heb drwydded...
Mae llawer mwy o fanylder yn narluniau Gwyneth ap Tomos fel y dyfnder sydd yn y coed yn Gaeaf yn Nrws y Coed.
O gofio fod y mab yn cynrychioli gwedd ar y tad, nid yw'n syn nad oes sôn o gwbl yma am alar y fam (fel a geir mewn marwnadau i blant yn y cyfnod modern, megis awdl Robert ap Gwilym Ddu i'w ferch, a 'Galarnad' Dic Jones).
Nid rhyfedd felly i Sion ap Hywel Gwyn, car arall eto i'r abad hwn, ganu gan gwyno nad oedd modd cael y croeso arferol yn y fynachlog pan oedd Iorwerth yno, ac y dylid ei anfon ymaith.
Hyd yn oed yn nhermau ei oes ei hun, dilynwr i'r Dr Lewis Edwards oedd Elfed, nid i Emrys ap Iwan neu RJ Derfel.
Fei sefydlwyd yn Llanrwst yn Nyffryn Conwy yn 1980 gan Myrddin ap Dafydd ac mae'r prif waith yno mewn ffatri yn Iard yr Orsaf o hyd.
Oedd, yr oedd yr Ap yn gastiwr heb ei ail.
Ond y tu mewn iddo, nid oedd dim o'r ddisgyblaeth honno a'i hamddiffynnai'n allanol; ac o'r tu mewn iddo fe ymwybyddai ag udo hir hir a oedd yn adlais addas i eiddo Ap.
Y tri gorau oedd Siôn Eirian, Donald Evans a Gwynn ap Gwilym, a barnwyd fod y tri yn deilwng o'r Goron.
Yn ei gywydd 'Galw ar Ddwynwen' dymuna Dafydd ap Gwilym anfon y santes yn llatai, sef negesydd-serch, at ei gariad Morfudd.
Daw'r diwrnod i ben gyda sesiwn 'Rantio Dros Ryddid' gyda'r beirdd Iwan Llwyd, Geraint Lovgreen ac Ifor ap Glyn.
Er gwaethaf apÍl gan eu harweinydd, Joe Gormley, y glowyr yn hawlio cyflog o £135 am wythnos bedwar diwrnod o waith.
Llyfr clawr caled, swmpus fydd e, meddai Myrddin ap Dafydd, perchennog Gwasg Carreg Gwalch.
Yn anffodus, er na fedrir gwadu na allai Dafydd ap Gwilym fod yn ddyledus i gorff o farddoniaeth werinaidd, nid yw'r fath gorff wedi ei gadw, tra cedwir corff o ganu cyfandirol yn ieithoedd Profens, Gogledd Ffrainc, yr Almaen, etc., sy'n cyfeirio at un ffynhonnell bosibl i'r dylanwadau a fu'n gweithio ar y bardd Cymraeg.
Brechdanau Banana a Gwynt ar ôl Ffa gan Myrddin ap Dafydd.
Gwelsom eisoes i fardd a oedd ymhlith y Cywyddwyr cyntaf - Llywelyn Goch ap Meurug Hen - ganu i Hopcyn ap Tomas, ond ar fesur awdl.
Daw'r ail gyfeiriad o gerdd y credir ei chyfansoddi yn y seithfed ganrif, Marwnad Cynddylan, lle y disgrifir Cynddylan ap Cyndrwyn a'i feibion o bowys fel canawon Arthur fras, sef 'epil ieuainc Arthur Fawr'.
O ganlyniad, roedd sicrhau gwisg Gymreig i'r ddwy chwedl hyn, o bosibl i gomisiwn Hopcyn ap Tomas, noddwr dylanwadol o Gwm Tawe, yn fodd i ddarparu ar gyfer y gynulleidfa Gymraeg waith na ellir ond ei ddisgrifio fel un o bestsellers yr oesoedd canol.
A'r ail gyfnod yr oedd a fynnai W J Gruffydd yn ei bapur i Urdd y Graddedigion, ac â Dafydd ap Gwilym yn fwyaf neilltuol; yn wir, iddo ef, Dafydd ap Gwilym oedd yr arwydd benodol gyntaf yn dangos ddyfod o'r ail gyfnod i lenyddiaeth Gymraeg.
G ap I Mae hinsawdd yn bwysig.
Mae'r hanes diddorol hwn am etifedd olaf Llywelyn ap Gruffudd yn ceisio ennill yn ôl ei hawl i fod yn Dywysog Cymru wedi'i gadw i ni yng ngwaith Ffrancwr o'r enw Froissart.
Ceir disgrifiad o fywyd y fynachlog yn y cywydd a ganodd ei gar Rhisiart ap Rhys i'r abad Dafydd, a chanmolir yr haelioni ganddo yntau yn ei foliant.
Mae'r awyrgylch sydd yma'n nes at ysgafalwch canu Dafydd ap Gwilym nac at nwydau tymhestlog Pantycelyn.
Dull arall oedd sicrhau tiroedd rhai a fu farw heb ewyl1ys, troseddwyr, eiddo teyrnfradwriaeth fel a ddigwyddodd yn hanes Syr Rhys Ap Gruffydd a Syr John Perrot.
ADRODDIAD Y CADEIRYDD Rhoddodd Ellen ap Gwyn ei thrydedd adroddiad fel Cadeirydd CCPC.
a chyfarfu Dafydd Thomas ac Ellen ap Gwynn ac Edmond Fivet, Prifathro Coleg Cerdd a Drama Cymru i drafod perthynas CCPC.
Mi fyddaf i'n grwydryn fel meibion Gruffydd ap Rolant.
Heb os nac onibai, prif arwr yr History i Syr John, os gellir synied am arwr o gwbl ynddo, oedd ei hen daid Maredudd ab Ifan ap Robert, sylfaenydd y teulu yn Nanconwy yn ail hanner y bymthegfed ganrif.
Gyda chasetiau a CDs yn disodli'r feinyl du, lansiwyd y record honno - gan Datblygu, Ifor ap Glyn a Llwybr Llaethog - fel y sengl Gymraeg olaf, gan ddefnyddio logo cyntaf cwmni Sain arni.
Yn llinach Michael Jones y mae gosod Emrys ap Iwan.
Am yr ail dro yn ei fywyd bu'n rhaid i Owain ap Thomas ap Rhodri adael y dasg o hawlio ei etifeddiaeth yng Nghymru heb ei gorffen.
my beloved friends and kinsmen, Mr Edmund Griffith now Dean of Bangor, John Bodfel, of Bodvel, Esqre, Wm.Jones of Castellmarch, Esqre., John Griffith of Cefn Amlugh...Esqre., Griffith Hughes of Cefn Llanvair, gent., John Thomas Wynne of Bodvean...gent, David ap Hugh ap Robert of Bryncroes...gent., and Owen ap John Owen of Trevaes in Llyn, gent...
Siawns na wyddai'n dda am ddatganiadau Emrys ap Iwan, T.
Pedwar paentiad oedd y cynnwys, dau gan Gwynedd ap Tomos a dau gan Dylan Evans, a rhif cyfyngedig o brintiadau o'r pedwar i gael eu gwerthu trwy This Week o Glyn-y-Weddw.
Agorodd Ap Menai ei lygaid eto.
Ac yr oedd crefft y cyfieithwyr rhyddiaith, yn enwedig ym maes testunau crefyddol, yn dal mor fywiol a chynhyrchiol ag erioed pan aned Dafydd ap Gwilym.
Ond fel y gwelodd Ifor Williams, prif gymwynas Glyn Davied ydoedd galw sylw at ddyled Dafydd ap Gwilym i'r Gogynfeirdd a'n cynorthwyo i'w mesur.
Darn bach.' Fel y proffwydasai Ap Menai, tynnodd wyneb - ond wyneb o fwynhad digymysg.
Pwrpas y rhan hon o'n llith ydyw dangos fod cytundeb rhwng ysgolheigion ynglŷn â dyled uniongyrchol neu anuniongyrchol Dafydd ap Gwilym i'r Trwbadwriaid (neu'r Trwferiaid) cyn i T Gwynn Jones sôn am ddyled y Gogynfeirdd iddynt, a bod rhai o'r ysgolheigion, megis W J Gruffydd a Lewis Jones, yn awgrymu mai trwy ddyled ei flaenorwyr yn y traddodiad llenyddol Cymraeg i'r Trwbadwriaid yr oedd Dafydd yn ddyledus.
Gweld 'Eryr Pengwern pengarn llwyd', ei glywed yn 'aruchel ei adlais', blasu 'afallen beren a phren melyn' teimlo Dafydd ap Gwilym pan drawodd ei 'grimog .
Ond y pwysicaf o noddwyr y sir yn y cyfnod hwn yn ddiamau ydoedd Hopcyn ap Tomas ab Einion (c.
Dyna'r enw ar y rhenti blynyddol a dderbyniai Llywelyn Ap Gruffydd.
Yn hyn yr oedd yn hollol wahanol i OM Edwards, fel y cawn weld, ac felly y mae rheswm dros edrych ar Gymdeithas Dafydd ap Gwilym fel plentyn OM Edwards mewn mwy nag un ystyr.
Ymhlith y cyfranwyr mae beirdd fel Nesta Wyn Jones, Carys Jones, Tudur Dylan Jones, Margiad Roberts a'r golygydd ei hun, Myrddin ap Dafydd.
Mae gwaith aentio Gwynedd ap Tomos wedi dod yr un mor adnabyddus a phoblogaidd erbyn hyn â'r gwaith arloesol y mae hi a'i gŵr Dafydd ap Tomos wedi ei wneud ac yndal i'w wneud i wireddu'r breuddwyd o greu yr oriel ym Mhlas Glyn-y-Weddw.
Credai L Chr Stern fod beirdd Cymru yn y ddeuddegfed ganrfi a'r drydedd ar ddeg yn gwybod am y farddoniaeth a oedd yn ei bri yn Ffrainc, a'u bod wedi dod dan ei dylanwad; a pharthed Dafydd ap Gwilym, efallai nad oedd yn uniongyrchol ddyledus iddynt, ond am ei ddyled anuniongyrchol nid oedd dim amheuaeth.
Ail fab Thomas ap Robert Fychan, Nyffryn, oedd Vaughan.
UNRHYW FATER ARALL Cynigiodd Val Hill bleidlais o ddiolch i Ellen ap Gwynn am ei gwaith dros y blynyddoedd.
Ni wyddai Shakespeare, Milton, a Dafydd ap Gwilym wedi eu rowlio i'w gilydd ddim byd amdani hi, yn y mater o ddychymyg, o'u cymharu ag estate agent.
Tu draw iddynt yr oedd coesau hir mewn trowsus du, rhesog, hynod barchus, a thu draw i'r rheini wedyn, mewn hanner cylch o galedwch cadair swyddfa, weddill corff yr anfarwol Ap Menai.
Cerddi eraill: Gwynn ap Gwilym oedd yr ail.
'Wel, a be ydi dy farn di am yr Ap?' gofynnodd Emrys, wedi i Dan adrodd hanes ei ymweliad â'r swyddfa.
Ap Dewi a JB Owen Ysgol Gwyddorau Amaeth a Choedwigaeth Coleg Prifysgol Cymru, Bangor.
Yng ngeiriau'r Athro Gryffydd: "Meddwl critig a rhesymegwr a oedd gan y naill [Emrys ap Iwan]; meddwl gweledydd a bardd a oedd gan y llall." Ni wn pa gyfathrach a fu rhwng y ddau, os bu un o gwbl, ond nid damwain yn unig yw nad ysgrifennodd Emrys (hyd y medrais i weled) yr un erthygl i Cymru, er ei fod ef a'r cylchgrawn wedi cydoesi am bymtheng mlynedd.TRAED MEWN CYFFION - Kate Roberts (tud.
Boed a fo am hynny, yr oedd DM Jones bron ar derfyn ei gwrs yng Ngholeg Worcester pan sefydlwyd Cymdeithas Dafydd ap Gwilym, a pha ran bynnag a fu iddo yn ei sefydlu, ni bu iddo ond y nesaf peth i ddim dylanwad ar ei datblygiad; yn wir, hyd y sylwais, nid yw ei enw yn ymddangos fwy na rhyw ddwy waith yn y cofnodion ar ôl cofnodion y cyfarfod sefydlu.
Diddorol iawn oedd darllen erthygl Myrddin ap Dafydd yn y rhifyn diwethaf.
Emrys ap Iwan
Felly, nid balchder yn ei hynafiaid nac unrhyw awydd i sefydlu cyff breiniol iddo ef ei hyn a'i dylwyth o gyfnod Gruffudd ap Cynan ymlaen oedd yr unig fwriad a goleddai Syr John Wynn pan ysgrifennodd ei History of the Gwydir Family.
Robert ap Gwilym Ddu
Roedd yn gyfaill i Gruffydd ap Cynan a Rhys ap Tewdwr.
Tabledi Gwneud-chi-wenu. Detholiad o gerddi wedi eu golygu gan Myrddin ap Dafydd.
Ffrwyth y chwilio yw casglu mai'r ysgolheigion crwydrad a oedd wedi bod yn bont rhwng y Trwbadwriaid a Dafydd ap Gwilym.
Onid oedd y digwyddiad yna mor wahanol, mor eithriadol i'r patrwm cyson ac unffurf o ladd fesul un, nes i Wil Dafis fynd i dybied bron fod Ap wedi neilltuo rhyw sylw anffafriol iddo ef yn benodol?
'Ap' oedd yr enw a ddodasai ef ar y creadur dienwaededig oherwydd llymder ei gyfarth.
Ni chymer ond cwmpas byr i grynhoi'r hyn sy'n hysbys am hanes barddoniaeth yn y ddwy dalaith hyn cyn cyfnod y to olaf o'r Gogynfeirdd ac oes Dafydd ap Gwilym.
Pa wedd bynnag am hynny, yr oedd rahid i bawb deallus gydnabod nad oedd Dafydd ap Gwilym yn sui generis yn llenyddiaeth Ewrop, hyd yn oed os oedd yn ymddangos fellyn yn llenyddiaeth Cymru, ond fel yr oeddid yn dod yn fwy hysbys yn llenyddiaeth y cyfnod a flaenorodd ei gyfnod ef, deuai'n fwyfwy tebygol fod rhai o wreiddiau barddoniaeth serch a barddoniaeth natur Dafydd ym marddoniaeth ei flaenorwyr, sef ym marddoniaeth y Gogynfeirdd neu Feirdd y Tywysogion, ac y gallai fod y dylanwadau cyfandirol y mae'n bosibl dadlau eu bod i'w gweld yng ngwaith Dafydd, mwen gwirionedd, yn rhai a effeithiodd ar farddoniaeth ei flaenorwyr.
Yn hytrach nag eiriol ar y santes yn enw'i chariad, y mae Dafydd ap Gwilym yn eiriol arni yn enw'i thad, Brychan.
Gymanwlad yn Kuala Lumpur ymgymerodd y darlledwr chwaraeon Iolo ap Dafydd â swyddogaeth darlledwr newyddion yn gwbl ddidrafferth, gan aros ymlaen wedi'r Gêmau i adrodd yn ôl ar y sefyllfa wleidyddol a'r terfysgoedd ym Malaysia.
Dadorchuddio cofeb i Lywelyn ap Gruffudd yng Nghilmeri.
Bu llu o ffermwyr ar drywydd Ap drwy gydol y misoedd hyn, ond teimlai Wil Dafis mai ef yn anad neb bellach oedd fwyaf o ddifri.
Diweddodd Ellen ap Gwynn ei hadroddiad trwy ddiolch i bawb gyda phwyslais arbennig ar lafur y Pwyllgor Gweithredol.
Ambell ddyn od fel Emrys ap Iwan a Michael D. lones a'u dysgodd mai amddiffyn eu cenedl oedd eu dyletswydd gyntaf.
Ar un ystyr yr oedd y ffasiwn llenyddol a llenyddol-ysgolheigaidd yn Lloegr yn tueddu i gadarnahu barn llenorion a beirniad Cymru fod i Ddafydd ap Gwilym safle unigryw yn y traddodiad llenyddol Cymraeg, ond ar yr un pryd yr oedd yn tueddu i gadarnhau'r argraff o chwilio'n ddigon manwl, ddod o hyd i effeithiau dylanwadau cyfandirol arno.
Er mor wahanol eu moddau yw dramâu Groeg, Dante, Shakespeare, y Gododdin, y Mabinogi, Rhys Lewis, Dafydd ap Gwilym, Rilke, Dostoevsky, y rhyfeddod mawr yw y gellir dadlau eu bod i gyd yn arwyddocaol am yr un rhesymau, fod yn gyffredin iddynt i gyd yr elfennau a'r nodweddion sy'n cyffroi dyn yn deimladol ac ymenyddiol.
Fe'i sefydlwyd yn Llanrwst yn Nyffryn Conwy yn 1980 gan Myrddin ap Dafydd ac mae'r prif waith yno mewn ffatri yn Iard yr Orsaf o hyd.
Tybed a oedd Dafydd ap Gwilym yn disgwyl i un a gafodd bedwar plentyn ar ddeg ar hugain ymuniaethau â'i reddfau corfforol ef?
Gwynn ap Gwilym oedd yr ail.
wedi derbyn cynnydd mewn ariannu cynigiodd Ellen ap Gwynn y dylai'r tâl aelodaeth i CCPC.
'Rydan ni'n galw ar y Cynulliad a Bwrdd yr Iaith Gymraeg i ddarparu'r cyllid a'r arbenigedd i ddatblygu safleoedd plentyn-gyfeillgar yn Gymraeg, ' meddai Llew ap Gwent.