Cyfarfod ac ysgwyd llaw efo pawb, araith hanner awr heb nodyn a'r gymeradwyaeth yn siglo'r adeilad.

Enoch Powell yn traddodi ei araith hiliol 'rivers of blood'.

Fe gafodd Aranwen Jones (Cadeirydd), Buddug Jones a Derfel Roberts fuddugoliaeth nodedig tra'n trafod y testun 'Fod yn rhaid i'r Eglwysi newid ffurf eu gwasanaeth os am ddenu'r cynulleidfaoedd yn ôl.' Dyfarnwyd araith Buddug Jones, Dolgellau yr orau yn y gystadleuaeth.

Mi a ddylwn ddweud wrthochi fod llawer hyd yn oed o Ddic-Siôn-Dafyddion cyn y flwyddyn 1890 wedi ymuno â chymdeithasau Cymreig o fath Kumree Fidd... yr oeddenw, er mwyn ennill cyhoeddusrwydd, ac er mwyn marchogaeth ar y teimlad Cymreig i bwyllgorau, i gynghorau, ac i'r Senedd, yn ymostwng i ddibennu pob araith trwy ddywedyd mewn Cymraeg go ddyalladwy 'Oes y byd i'r iaith Gymraeg'. Ond dyna'r cwbl.

Yr oedd araith ddiolch Saunders Lewis yn gywrain

Yn ei araith cyfeiriodd at y gwaith oedd yn mynd ymlaen ar y pryd yn agos at Gefn Brith, sef Gwaith DÕwr Corfforaeth Penbedw yn yr Alwen.

Yr unig reswm arall pam y'u galwyd nhw yno, oedd i chwerthin ar un jôc amlwg yn araith Mr Blair, a chlapio ar ddiwedd ei gyfraniad.

Cyn ei araith cyhoeddodd Eritrea ei bod wedi saethu i lawr tair awyren ymladd.

Meuryn, golygydd Yr Herald, oedd y cadeirydd, a'r cyntaf i draddodi araith yn un o gyfarfodydd cyhoeddus Plaid Cymru oedd D.l.

Heb sylweddoli hynny yr oedd y cyw-gohebydd a anfonwyd i wrando araith ac a ddaeth yn ei ôl yn waglaw am fod rhywun wedi saethu'r areithydd !

Aranwen Jones, Buddug Jones a Gareth Edwards ar y testun 'Gwyn eu byd plant y dyfodol.' Dyfarnodd hefyd araith Nia Parry ar y testun 'Deg ar hugain yw'r oed delfrydol i ddyn briodi' yr orau yn y gystadleuaeth.

Y gred ydi y bydd y mesur newydd yn cael ei gynnwys yn araith y Frenhines fis nesa.

Go brin bod neb ohonom wedi peidio â rhyfeddu at ei gadernid wrth wrando ar yr araith a wnaeth pan gamodd ar dir rhyddid unwaith eto.

Ond ni allai Hugh Evans ddeall brawddeg o araith y gwr tafodlyfn; deuddeng mil o eiriau, ac nid iaith oedd ganddo wedi'r holl lafur a dwndwr gyda'r geiriadur.

Macmillan yn traddodi ei araith enwog: ' Most people have never had it so good'.

Fis diwethaf, roedd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg wedi herio Prif Ysgrifennydd y Cynulliad Cenedlaethol, Alun Michael, i wneud yn siwr y byddai Araith y Frenhines (sydd yn gosod ger bron raglen waith llywodraeth Westminster am y flwyddyn i ddod) yn cynnwys ymrwymiad i ddarparu Deddf Addysg.

Mewn araith i wragedd y blaid gomiwnyddol, dywedodd hefyd fod Cuba wedi cyrraedd pinacl ei hanes a'i bod yn bryd penderfynu a ddylid tynnu'r baneri chwyldroadol i lawr.

Cyfieithiad talfyredig yw'r canlynol o araith o roddodd MARIAN

Macmillan yn traddodi ei araith enwog: ' Most people have never had it so good'.

Rhoddodd araith fer o'r frest ac wedyn i ffwrdd â ni am Gyffordd Llandudno.

A rywsut, unwaith yr oedd Mam ar ben arall y lein, roedd hi'n amhosib ei siomi efo'r araith yr oedd hi wedi ei pharatoi mor ofalus.

Dyma araith Branwen Nicholas i Ynadon Abergele yn yr achos llys a ddilynodd ym mis Tachwedd, lle mae'n esbonio ei rhesymau hi dros ymgyrchu gyda Chymdeithas yr Iaith dros Ryddid i Gymru Mewn Addysg.

Go brin fod y dorf enfawr fu'n cymeradwyo ei fuddugoliaeth fel arlywydd yn sylweddoli gwir ystyr yr araith fer o falconi'r Casa Rosada 'Rwy'n eich gwahodd i enedigaeth cyfnod newydd, cyfle newydd, a all fod yr un olaf a'r pwysicaf yn ein hanes,' meddai.

Harold Macmillan yn cynhyrfu'r dyfroedd yn Ne Affrica gyda'i araith 'wind of change'.

Roedd band yn canu'r anthem Rwsiaidd allan o diwn ac yna traddododd swyddog Sofietaidd araith hir undonog nad oedd neb yn ei deall.

Christ I could turn quicker than him nowl" Gymaint oedd yr angerdd yn ei lais yn ystod yr araith honno nes fy mod i'n teimlo fel weud Anghofiwch y anio bois gadewch i ni gael gafael yn Lloegr nawr"' Yn sydyn roedd bywyd gyda thîm pêl-droed Cymru wedi cyflymu i gan milltir yr awr.

Wedyn sefyll o flaen tân agored (oedd bron a fy nhoddi i!), a rhoi araith o'r frest am hanner awr, ac ateb cwestiynau hanner awr arall.

Go brin y gallesid bod wedi tadogi'r araith hon ar Thomas Gee chwaith.

Dibrisio'r bunt a Wilson yn traddodi ei araith 'pound in your pocket'.

Galwyd ein huned ynghyd i wrando ar araith o'i eiddo, ac wrth ei thraddodi, datguddioddd ein bod yn mynd i Rwmania.

Mae Cymdeithas yr Iaith Gymraeg wedi herio Alun Michael A.C. Prif Ysgrifennydd y Cynulliad Cenedlaethol i wneud yn siwr y bydd Araith y Frenhines y Mis nesaf (fydd yn gosod ger bron raglen waith llywodraeth Westminster am y flwyddyn i ddod) yn cynnwys ymrwymiad i ddarparu Deddf Addysg benodol i Gymru.

Daeth yn arweinydd y blaid, a thraddododd araith yn angladd ei arwr.

Ymgynnull i wrando ar yr Adjutant yn traddodi araith o groeso i'r newydd-ddyfodiaid.

Mewn llythyr at D J Williams (15/1/62) dyma'i ddisgrifiad o'r ddarlith hon: '... araith boliticaidd i Blaid Genedlaethol Cymru fydd hi dan y teitl Tynged yr Iaith'. A'r ffaith fod rhai o aelodau'r blaid honno ar y pryd yn agored i'w hargyhoeddi gan yr 'araith' a arweiniodd at sefydlu Cymdeithas yr Iaith Gymraeg.

Yn ei araith groeso ar ôl cinio ganol dydd y diwrnod cyntaf, dywedodd y Maer na wyddai'n iawn beth oedd amcanion y mudiad yr oedd yn ei groesawu, ond ei fod yn credu y byddai'r mudiad yn gwneud gwasanaeth mawr i Gymru pe gallai beri i'r byd alw Brythons arnom yn lle Welsh: cawsai ef brofiad chwerw mewn busnes am fod yr un gair Saesneg yn enw ar y Cymry ac yn ferf a oedd yn golygu twyllo.

Dyna'r ateb i rai sylwadau gan Mr AJP Taylor, yn ei ragymadrodd i ail gyfrol British Pamphleteers sy'n cynnwys araith Saunders Lewis ym mhrawf Caernarfon:

Araith Saesneg, yn sôn am Don John of Austria at the bartle of Lepanto, yw'r unig un yr wy'n ei chofio a oedd yn beirniadu'r cynnig.

Adleisir y geiriau hyn mewn cysylltiad amlwg â geiriau Evan Evans yn araith olaf Gŵr Glangors-fach:

Mae Cymdeithas yr Iaith Gymraeg wedi barnu'n llym Araith y Frenhines heddiw (Mercher, Tachwedd 17), gan nad yw'n darparu Deddf Addysg benodol i Gymru.