Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

arferai

arferai

Arferai 'Nhad ac amryw eraill osod cefnen - lein hir a bachau arni- i bysgota a defnyddient lymriaid yn abwyd.Dalient lawer o bysgod:lledod, draenogiaid a chathod mor yn bennaf.

Arferai Aggie ddarparu bwyd i ni am bris rhesymol iawn.

Arferai Mr Roberts weithio fel coitsmon mewn plasty ond erbyn y cyfnod hwn roedd mewn gwth o oedran ac yn gaeth i'r tŷ; a chofiaf Mrs Roberts yn egluro i mi fel yr arferai hi fynd i'r Belle Vue bob nos i geisio peint o gwrw i'w gŵr efo'i swper.

Felly, flynyddoedd yn ol, yr arferai dacluso gwely i'w dol mewn hen focs sgidie.

'Roedd Thomas Williams, Olgra yn gapten ar long o'r enw Maritime a phan fyddai'r llong mewn porthladd ym Mhrydain arferai Mrs Williams a'r ddwy ferch fach, Eluned a May, ymuno ag ef a byddai Mam yn cael mynd efo nhw.

Cydsyniais yn eiddgar, gan weld cyfle i grisialu fy syniadau fy hun am fanteision ac anfanteision uno dwy ran y wlad, ac i fynegi sut rydw i - fel brodor o'r hyn a arferai fod yn Ddwyrain yr Almaen - yn teimlo erbyn hyn.

Arferai fod yn eitha' ffyddlon yng nghapel Ebeneser, neu Gapel Pen, Llanfaethlu, ac arhosai'r plant yn eiddgar am sŵn ei esgidiau hoelion mawr wrth iddo droedio'n drwm i'w sedd yn y blaen.

Mae Elin yn ymweld â chartre'r henoed ac yn methu adnabod Martha, hen fenyw a arferai fod yn adnabyddus yn y gymdogaeth fel person cymwynasgar oedd yn rhedeg siop y pentref.

Yn y blynyddoedd hyn arferai aelodau Cangen Coleg y Brifysgol ym Mangor fynd oddi amgylch i werthu Y Ddraig Goch a phamffledi'r Blaid ar y strydoedd yn nhrefi a phentrefi Môn a Arfon; lleoedd iawn am farchnad oedd Caernarfon, Llangefni ac Amlwch ar nos Sadwrn.

Arferai Waldo fynd i lawr i Rosaeron i gynnau tân i'w ewythr bob dydd, ac ar bob nos Sul fe âi'r ewythr i gael swper yng nghartref Waldo.

Bryd hynny, ugain mlynedd yn ôl, arferai heidiau bychain o Wydau Droed-binc ddod yno, ac ychydig ddwsinau o Hwyaid Gwyllt.

Arferai diwrnod dipio fod yn achlysur gymdeithasol a phawb yn helpu ei gilydd.

(Os darllenir y llinellau hyn gan rywun, diamau yr ystyrir fi yn ffôl yn cofnodi pethau mor wirion.) Yr oeddwn yn gobeithio yr eisteddasai Dafydd yn hen gadair ddwyfraich Abel; ond ni wnaeth hynny, a chymerodd y gadair yr arferai efe eistedd arni pan oedd Abel yn fyw.

Gyda cheir yn hongian wrth ei gilydd gerfydd y tyllau lle'r arferai rhwd fod dydy'r heddlu ddim yn debyg o'ch stopio chi i ofyn oes gennych chi yr hyn sy'n cyfateb i MOT.

I aelodau'r hen Seilo, Ann Rhydderch yw merch Mair Hughes a arferai ganu'r organ yn y capel, a chawsom ei chwmni uwchben pryd o fwyd yn y Cross Foxes.

Ac y mae'r un peth yn wir gyda'r Llydaweg, gyda rhai enwau teuluoedd hyd yn oed, oherwydd os arferai Llydawyr briodi merched o Sbaen, digwyddai rhywbeth tebyg yn Llydaw hefyd.

Arferai gynghori llenorion ifanc i ddefnyddio geiriau byrion, perthnasol, a brawddegau clir synhwyrol, gan fod papur yn rhy ddrud i'w wastraffu ar ddwli, a darllenwyr yn rhy brin a gwerthfawr i'w colli am byth.

Roedd y cynhyrchydd am ddefnyddio dyn camera adnabyddus, fe wrthododd un o reolwyr cyllid y Sianel gydnabod ei ffi drwy honni fod y ffi yn uwch na'r hyn yr arferai dalu am y math o raglen dan sylw.

Ni chymerasai ddim diddordeb yn y pethau yr arferai Abel a minnau ymgomio yn eu cylch; a bu+m yn synnu lawer gwaith wrth feddwl mor ddiamgyffred oedd hi am y pethau yr oedd ei brawd yn enwog ynddynt.

Yr oedd yn byw yn Chapel Street yr adeg honno, ac fe gadwai "Bopty mawr" lle y byddai gwragedd Pentraeth yn dwad i grasu bara ac arferai llawer gael eu bara yn rheolaidd yno.

Byddaf yn tristau wrth feddwl cymaint o estroniaid sy'n berchnogion cartrefi'r hen gymeriadau a arferai fynychu'r addoldy yng Nghefn Brith gyda'r fath ffyddlondeb.

Arferai ei dad gystadlu llawer mewn gwahanol eisteddfodau, gan gynnwys yr Eisteddfod Genedlaethol, a byddai'n dibynnu ar Euros i gwyrio a thrwsio'i gerddi.

Hyd at yr adeg yma arferai gredu mai hi oedd piau'r pethau ychwanegol a ddeuai gyda'r defnyddiau ond yn awr sylweddolodd y byddai'n lladrata wrth fynd â'r bluen, ac er i'r bluen fod yn demtasiwn fawr iddi'r bore hwn, rhoes heibio'r arferiad.

Arferai ei gefnder, TH Parry-Williams, ddweud fod hyn yn wendid ynddo ar brydiau.

Arferai hawlio ym mlynyddoedd ei aeddfedrwydd nad oedd yn gwneud dim ond dilyn yr hen dadau Methodistaidd yr oedd cenhedlaeth ei dad wedi gwyro oddi wrth eu dysgeidiaeth.

Darllenai bennod o'r Beibl yn ei hystafell wely yn ddi-ffael bob nos, a chysgai'n dawel ar ôl hynny; ac nid wyf yn gwybod a ddarllenai hi ddim arall oddieithr ar y Saboth, pryd yr arferai gymryd y DRYSORFA i fyny, gan ei hagor yn rhywle ar ddamwain ac yn union deg dechreuai bendympio.

Felly'n union yr arferai'r hen Anatomegwyr gynt wisgo.

Arferai gario oriawr â larwm arni ac os digwyddai'r pregethwr fod yn un hirwynt ni fyddai'r oriawr yn fyr o'i atgoffa.

Gwelais y palmwydd marw y tu ôl i'r to, y cacti truenus o flaen y ffenest - arferai eu dyfrhau yn ffyddlon o brydlon heb os - planhigion swyddfa allan yn yr awyr agored.

Tenor ardderchog oedd Ivor Thomas, ac rwy'n cofio ei glywed yn canu mewn cyngerdd a arferai fod yn rhan o Eisteddfod Mon, gyda Madam Rosina Buckman (a gafodd ei chladdu yn Sir Fon, lle mae Atomfa'r Wylfa, a lle y buont yn deud i rywrai clywed canu).

At y ffynonellau hyn yr arferai'r llenorion Cymraeg droi yn rheolaidd i chwilio am ddeunydd stori%ol i ehangu a chyfoethogi eu testunau Arthuraidd.

Ni fyddai byth yn bwyta crystiau, a chyn codi oddi wrth y bwrdd arferai eu gwthio o dan ei blât.

Ychydig yn uwch i fyny mae Camddwr neu Camau'r Bleiddiaid, bwa naturiol o graig yn pontio'r afon lle'r arferai'r bleiddiaid, yn ôl traddodiad, groesi'r afon o'r mynydd i glydwch y cymoedd pan oedd y tywydd yn arw.

Nawddsantes gwragedd beichiog oedd Margred ac arferai gwragedd apelio ati i leddfu eu gwewyr esgor er mai morwyn oedd Margred.

Arferai Hugh Owen Talgwyn Isaf gario "visitors" o Lerpwl, Manceinion a Chaer yn ei "waggonett" dau geffyl o Stesion Pentraeth i'r Traeth Coch am ychydig sylltau, a'r un modd o'r Benllech gan fod tua hanner milltir i'r pentre pryd hynny, ond sydd erbyn hyn yn dref reit dda.

Nid oeddem i loetran o gwmpas Cnwc y Clap, cornelyn uchel uwchben harbwr y Cei, a gwrando ar y morwyr a'r pysgotwyr a arferai ymgasglu yno ac adrodd am eu hanturiaethau ar y mor a son am arferion cudd rhai o bobl barchus y Cei a hynny mewn Cymraeg graenus, anfeiblaidd.

Drannoeth, gallwch ddychmygu syndod y bobl pan godasant a gweld y car yn ei ôl wrth ochr y tū lle'r arferai fod.

'Mae o'n beth digon naturiol,' arferai ddweud.

Yr oedd dyn a elwir yn filiwnydd, a chanddo swyddfa mewn tŵr uchel, a phan esgynnai i'w swyddfa, arferai ddefnyddio lifft, ond pan ddelai o'i swyddfa, efe a gerddai i lawr ar hyd y grisiau.

Arferai ddarllen y

Roedd y plant yn gorfod sefyll yr wythnos yn Aberhonddu, ac arferai bws rhyw fath o lori - ddod lan unwaith yr wythnos i fynd â nhw i'r dre'.' Er hynny, gwnâi'r athrawon eu gorau i ledu gorwelion eu disgyblion, gyda thripiau i Abertawe i ddangos y môr iddynt, neu i weld Cefn Brith.

Hyfforddwyd Thalia fel arlunydd ac arferai fwynhau gwneud lluniau o olygfeydd byd natur.

'Y siom mwyaf oedd gweld y ffenest, a arferai fod yn lliwgar ddeniadol ac yn llawn bywyd, mor wag.

Arferai ganu marwnadau i uchelwyr, yn mynegi galar cymuned gyfan, a chael ei dalu gan deulu'r ymadawedig.

Prin fod brethyn yn aros o doriad Robert Jones, y Teiliwr; ac nid yw'r adeilad a arferai fod yn Dafarn namyn Siop, ac ni werthir dim yno sy'n gryfach na Lucosade!

Pan glywodd fy mrawd-yng-nghyfraith y newydd am ei farwolaeth ar y teledu dywedodd wrth ei wraig fod "y dyn 'na a arferai gadw gôl i Amlwch wedi marw." Dyna'n union y math o stori y byddai BLJ wrth ei fodd yn ei chlywed, ac wrth ei fodd wedyn yn ei hailadrodd.

Holai'n dyner amdanaf, a dweud fel yr oedd wedi mwynhau cwmni Gwyn pan gyfarfu'r ddau gyntaf Gofynnais yn gynnil beth oedd ei adwaith i'r pasiant ar ôl bod ar y llwyfan, ac yr oedd yn ddigon moesgar i beidio â dangos gwyn ei lygaid a chodi ei ysgwyddau, fel yr arferai Illtud ei wneud i ddangos fod rhywbeth y tu hwnt i eiriau.

Yr oedd pobl yn Nant-y-moel a arferai siarad Cymraeg, pobl mewn oed a dyrnaid o blant hŷn na mi, rhai a fynychai eglwys fy nhad.

Arferai grychu ei fwstasen yn aml, arwydd o falchder mae'n siwr.

Ac ar gefn y trên yr oedd llwyfan yr arferai'r mul ddisgyn arno ar hyd ochr arall y bryn.

Cyn codi'r adeiladau hyn arferai'r ymneilltuwyr cynnar ymgynnull yn nhai ei gilydd, mewn ysguboriau a chilfachau diarffordd.

Arferai ei dad fod yn weinidog cymeradwy yn Llanfair Caereinion cyn symud i Ffestiniog.

yr oedd gweld y dyfroedd yn ffromi tros glogwyni a arferai sefyll yn uchel ar ganol yr afon, a syllu ar gerrynt a throbyllau nas gwelsant o 'r blaen, yn ddigon.

Mewn rhai ardaloedd roedd ceffyl yn cael eu gwaedu, ond mewn rhai eraill arferai llanciau ifanc redeg ar ôl morynion neu ferched eraill o'r un dosbarth gan chwipio eu breichiau â chelyn nes eu bod yn gwaedu!

Galwai yma yn aml iawn a chan fod Edward yn defnyddio'r baco main arferai weiddi lathenni cyn dod i'r golwg, "Ydi'r hen faw hen faco 'na gen ti?" Llanwai ei getyn ar unwaith a châi flychiad o fatsys i geisio ei thanio gan ddefnyddio iaith nas defnyddid yn yr un Seiat ar ôl pob methiant.

Arferai'r mynachod hyn ffurf o ddisgyblaeth lem.

Yn y man gwag wrth wal y cei lle'r arferai'r Wave of Life angori roedd chwip o gwch cyflym.