Cadwch at y cyngor cyffredinol yn Newid eich arferion bwyta - Cynllun deg pwynt, gan ei fod yn darparu'r rheolau sylfaenol ar fwyta'n iach.

Y mae'r Beibl yn gyfrol gorffol ac er bod rhannau allweddol ohoni'n siarad yn uniongyrchol a chlir wrth y darllenydd, y mae llu o bobl, arferion, geiriau ac athrawiaethau y mae angen cymorth i werthfawrogi eu harwyddocâd.

Cyflwyniad i'r defnydd o ysgrifennu mewn dysgu pynciol,- pwrpas, dulliau o drefnu a pharatoi, beirniadaeth AEM ar arferion athrawon a sut y gellir grymuso'r dysgu.

Gan mor rymus yw arferion cymdeithasol a gallu'r dosbarth breiniol i ddylanwadu ar y sawl a dybiant sy'n isradd iddynt, derbyniodd y Cymry Cymraeg y drefn hon heb fawr brotest.

Ar yr un pryd y mae'n bur ochelgar ynglŷn â defnyddio'r gair 'dylanwad'; e.e., ar ôl brawddeg aneglur sy'n awgrymu fod rhaid fod arferion y Trwbadwriaid wedi dylanwadu ar arferion y Gogynfeirdd, 'fel y rhaid bod y naill wedi dylanwadu ar y lleill, neu eu dyfod o ffynhonnell gyffredin i ddechreu', â rhagddo i sgrifennu.

Ond nid damwain na throsedd mo hyn ond un o hen arferion McDonaghs, Wards, Barretts a thylwyth tinceriaid Iwerddon o losgi trigfan yr ymadawedig.

Trwy gyplysu ymchwil addysgol, adfyfyrio ar ran yr athro, arferion da athrawon neu ysgolion eraill a hybu'r syniad mai chwilio am beth allai fod, yw nod HMS y cam naturiol nesaf yw i'r athro dreialu'r syniadau a'r dulliau a fu dan drafodaeth.

Mae'r cartref, wrth gwrs, yn hollbwysig o ran sefydlu arferion defnyddio'r iaith ymysg pobl ifanc.

Dylid hybu defnyddio'r iaith Gymraeg drwy fagu hyder ymysg ei siaradwyr, drwy wella ei delwedd, a thrwy geisio newid arferion ieithyddol y rhai sy'n ei defnyddio.

vi) annog/cynnal arferion da bob amser;

Gydag ysgyfarnogod fel gyda phob anifail gwyllt arall 'trechaf treisied, gwannaf gwaedded' yw eu hanes ac mae'n ddiddorol sylwi mor bwysig yw deddf etifeddeg yn eu bywydau.-Trosglwyddir i'r genhedlaeth newydd ymddygiadau ac arferion eu cyndadau.

Clyma hon ynghyd bobl a rannodd yr un diriogaeth dros gyfnod hir o amser ac a ddatblygodd yn ystod cwrs ei hanes yn y famwlad, draddodiadau ac arferion a sefydliadau a'u gwahana oddi wrth bobloedd a chenhedloedd eraill Cynnwys y rhain fel arfer gyfraith, crefydd, sefydliadau gwleidyddol ac iaith, er nid yw'r nodweddion oll bob amser yn bresennol.

Yr hyn sy'n ddychryn i mi (nad wyf eto'n hanner cant, ac a faged yn nhop Gwm Tawe a thop Cwm Aman yn y pumdegau) yw bod cynifer o'r arferion a ddisgrifia hi yn arferion yr wyf i'n eu cofio.

I sicrhau hynny, rhaid ceisio dylanwadu'n gadarnhaol ar agweddau ac arferion siaradwyr Cymraeg o ran defnyddio'r iaith.

Fe gefais fy magu ar aelwyd grefyddol, lle na chrybwyllwyd erioed y gair 'ofergoelion', eto wrth edrych yn ôl gwelaf fod fy mhlentyndod yn llawn o ddywediadau ac arferion oedd yn ymylu ar fod yn ofergoelus.

Ac wedi cyfaddef bod agendor rhwng delfryd ac ymddygiad yn fy arferion bwyta, megis mewn llawer o bethau eraill, rhaid imi ganmol y bacwn a'r wy a gawsom i frecwast bob bore cyn cychwyn ar y daith, a'r bara toddion bras nad yw dietegwyr heddiw yn ei gymeradwyo, y brechdanau ham, a'r caws, a'r tomatos a'r afalau a baciwyd beunydd ar ein cyfer.

Mae'n dilyn felly fod yn y gymdeithas hefyd werthoedd, ystyron, ac arferion sy'n is-raddol i'r system ganolog.

Lluniwch lyfr adar i gynnwys casgliadau o luniau, plu, disgrifiadau manwl a gwybodaeth am arferion yn ogystal â manylion am arbrofion.

`Cael ysgwyd llaw â 'nghefnder yn ei gegin ei hun'; sgrifennu am arferion byw yr Americanwyr cyffredin; `cael cyfle hefyd i ysgwyd llaw â rhai o'i ddynion cyhoeddus'; rhoi blas o wleidyddiaeth a pholisi; `gweled hefyd rai o olion y galanasdra ofnadwy diweddar'; fel newyddiadurwr o'r iawn ryw, cyfleu rhywfaint o gyffro'r funud.

Fel rheol, penyd preifat a arferid yn yr eglwysi Celataidd, ond gan ei bod yn bosibl i'n hawdur gael ei ddylanwadu arno gan arferion Lloegr, mae'n ddiddorol sywli ar yr hyn a ddywed T P Oakley.

Ceid yr arferion hyn ymysg y dosbarth gweithiol a rhai rhywfaint yn well eu byd.

Ond a oes gyfiawnhad gwyddonol dros yr arferion hyn?

Os caf ddychwelyd am funud i sôn am ddisgrifiadau gwyddonaidd Kate Roberts o fywyd fel yr oedd yn y ganrif ddiwethaf a dechrau'r ganrif hon, hoffwn nodi ymhellach fod llawer o arferion ac o feddyliau yn ei gwaith hi sydd bellach wedi diflannu; ond y mae'n bwysig ein bod ni'n eu hadnabod - yn gyntaf, er eu mwyn eu hunain, hynny yw, oherwydd eu bod; yn ail, er mwyn gallu adnabod mai un o themâu cyson Kate Roberts yw newid: mae hi'n dweud yn rhywle nad oes dim byd oll mor gyson â newid; yn drydydd, mae'r arferion a'r meddyliau hyn yn dweud cyfrolau am agwedd meddwl ei chymeriadau - ac os na ddown i werthfawrogi'u hagwedd hwy at fywyd fe gollwn ran dda o'r rhin a berthyn i'r llenyddiaeth.

Syniai Saussure am iaith fel chwarae gwyddbwyll, lle y bo i'r darnau eu gwerth a'u swyddogaeth a lle y bo'n rhaid eu symud yn ôl rheolau arbennig; bod dwy wedd ar astudio iaith, sef y wedd syncronig, disgrifiad o gyfansoddiad iaith, ei sieniau, ei geiriau a'i gramadeg mewn cyfnod arbennig, a'r wedd ddeiacronig, y cyfnewidiadau sy'n digwydd i iaith dros gyfnod o amser; a bod rhai gwahaniaethau rhwng Langage, gallu cynhenid yr hil ddynol i gyfathrebu trwy gyfrwng arwyddion llafar confensiynol, la langue, y system ieithyddol fel y mae'n bod yn meddwl pawb sy'n defnyddio'r iaith, a la parole, arferion llafar ac ysgrifenedig y siaradwyr, yr unig wedd y gellir ei hastudio.

Dafydd Jones, Dremddu Fach oedd awdur y traethawd buddugol ar lên gwerin, hen arferion a thraddodiadau pobol y plwy yn wythdegau'r ddeunawfed ganrif.

Parhewch a datblygwch eich arferion ymarfer corff.

Ac meddai Cadeirydd Is-bwyllgor Cymru, Dilwen Phillips, 'Rydym yn gobeithio y bydd yr ymgyrch yn helpu i wella ffyrdd o fyw a gwella arferion bwyta ein haelodau ac y bydd rhai arferion da yn cael eu trosglwyddo i deuluoedd a ffrindiau'.

Trowyd ffriddoedd serth a'r ucheldiroedd yn borfeydd bras, traenwyd y corsydd, plannwyd miloedd o erwau o goed bytholwyrdd felly collwyd cynefinoedd gwyllt, - y coedlannau derw a'r rhosydd a'r grug, a hefyd yr arferion hynafol a ganiataodd i laweroedd o blanhigion ac anifeiliaid ffynnu mewn cydberthynas â dyn.

Mae strwythur y Cwricwlwm Cenedlaethol yn cydnabod ac yn cryfhau'r prosesau dysgu a'r egwyddorion sy'n sail i'r arferion da meithrin.

Ymddengys felly fod angen dylanwadu ar agweddau ac arferion pobl tuag at ddefnyddio'r iaith Gymraeg, er mwyn eu hannog i wneud y gorau o'r cyfleoedd sydd, neu a fydd, ar gael iddynt.

Diweddodd ei lyfr a hanes diweddar yr ynys hyd y canol oesoedd ac a disgrifiad o gyfreithiau ac arferion y cyfnod hwnnw.

Codwyd ffens o gwmpas llain o dir ychydig yn nes ymlaen lle bu sefydliad Ecoleg Tir y Cyngor Gwarchod Natur yn ymchwilio i ffordd o fyw ac arferion pori defaid cyntefig, Soay.

Bydd yr unedau'n cyflwyno'r arferion dysgu da a welwyd ar waith yn ystod cyfnodau o arsylwi yn yr ystafell ddosbarth ac yn adeiladu ar y dadansoddi a ddigwyddodd fel rhan o ymchwil a oedd yn cyd-redeg a'r gwaith.

Mater o gefnu ar hen agweddau ac arferion a chofleidio rhai newydd ydyw.

Eu prif nod yw cyflwyno'r arferion dysgu llwyddiannus a da a: i.welwyd gan athrawon Gwynedd wrth arsylwi ii.gyflwynwyd trwy ffrwyth ymchwil a phrosiectau eraill yn y Gymraeg a'r Saesneg yn y gorffennol, a hynny mewn dull hylaw a hawdd ei stumogi.

Fodd bynnag, ar yr ochr gadarnhaol, ceir posibilrwydd o chwyldro mewn arferion gwaith sy'n dileu'r angen am y rhan fwyaf o'r teithio y mae ei angen ar hyn o bryd i gyflawni gwaith yr Adran.

Mae'r farn yn gyson ag arferion caoloesol a gwelir llyfrau penyd o'r chweched ganrif hyd at yr unfed ganrif ar ddeg yn gosod cyfnod o saith mlynedd am lofruddiaeth.

Gorau po fwyaf o arferion da'r Cyngor hwnnw gaiff eu trawsblannu i'r Cynulliad.

Cynhyrchir agweddau, gwerthoedd ac arferion o fewn yr uwch-ffurfiant, ond er fod yr ideoleg hegemonaidd yn gweithredu i integreiddio pawb i mewn i'r system ddominyddol o werthoedd, gan gynhyrchu synnwyr cyffredin sy'n treiddio drwy'r system, eto saif rhai y tu allan i'w dylanwad.

Byddwch yn ymwybodol o'r newidiadau yn eich ffordd o fyw a allai arwain at newidiadau yn eich arferion bwyta.

Gwnaeth Dafydd Jones, Dremddu gymwynas â'r ardal trwy gasglu a chrynhoi hen benillion, arferion a llên gwerin y fro mewn traethawd swmpus.

Er iddo eu rhybuddio, pallu gwrando a wnaethant, a gwelodd yntau y byddai eisiau gwyrth i'w darbwyllo i droi at Grist oddi wrth eu hen arferion.

Gan fod pob rhan o'r ymgynghori wedi dangos mesur helaeth o gymeradwyaeth i'r ddogfen ymgynghorol, yr oedd yn gwbl resymol, felly, dderbyn y ddogfen ymgynghorol fel sail gadarn i'r strategaeth ei hun, gan ychwanegu'r her o newid arferion defnyddio'r iaith, ac annog pobl i gymryd mantais o'r cyfleoedd a ddarperir at y tair prif her a nodwyd yn y ddogfen ymgynghorol.

Nid oeddem i loetran o gwmpas Cnwc y Clap, cornelyn uchel uwchben harbwr y Cei, a gwrando ar y morwyr a'r pysgotwyr a arferai ymgasglu yno ac adrodd am eu hanturiaethau ar y mor a son am arferion cudd rhai o bobl barchus y Cei a hynny mewn Cymraeg graenus, anfeiblaidd.

Ynghyd â darparu'r cyfleoedd ychwanegol y cyfeirir atynt uchod, rhaid sefydlu'r arfer o ddefnyddio'r iaith y tu allan i'r dosbarth ymysg plant pan fônt yn yr ysgol; mae'n anos newid arferion wedyn.

Serch hynny, er i'r Diwygiadau Crefyddol fod yn un cyfrwng i waredu llawer o hen chwaraeon, defodau ac arferion Cymreig, ni pheidiodd y traddodiad o adrodd chwedlau a stori%au.

Roedd hi'n hawdd dychmygu mai fel hyn yr oedd dathliadau'r Sofietiaid; mae arferion yn treiddio'n ddwfn.

Bellach prin yw'r sôn am sgubell ym myd coelion ac arferion gwerin, ac eithrio'r cyswllt annatod rhyngddi â gwrachod ar Nos Galangaeaf.

Ond mae arferion felly yn prysur ddiflannu a phawn yn fwy annibynnol.

Tuedda'r rhain i fod yn gysylltiedig ag arferion gwaith a chanlyniadau uniongyrchol ac anuniongyrchol llunio polisiau.

Gallai hyn greu problem mewn dosbarth lle mae mwyafrif y myfyrwyr yn Gymry Cymraeg, er enghraifft, gan y byddai tueddiad i'r darlithydd ar gwrs dwyieithog anghofio bod rhaid cadw elfen o Saesneg yn y dysgu hefyd os yw'r cwrs i fod yn un gwir ddwyieithog." Er gwaethaf yr ail bwyso a'r ail ddatblygu y bydd rhaid i Addysg Gymraeg eu hwynebu wrth weithredu'r Cwricwlwm Cenedlaethol, bydd y gronfa o arferion da sydd ar gael yn gynhaliaeth werthfawr.

Er mwyn argraffu rhai o'r arferion a'r meddyliau hyn ar eich meddwl, ni fyddai'n beth drwg petawn yn sôn amdanynt mewn gwrthgyferbyniad i arferion a meddyliau heddiw.

Meddai awdur anhysbys o Ddinas Mawddwy mewn traethawd 'Adgofion Bore Oes', a sgrifennwyd rywdro yn y ganrif ddiwethaf: 'Yr oedd llawer o hen arferion darostyngol a fygent bob teimlad o rinwedd a moesoldeb ac a brofent yn felldith i'r ardaloedd yma.

Y corff hwn fydd yn gosod arferion a safonau'r dydd.

ii) Os yw damwain yn digwydd i berson arall, naill ai ar eiddo'r Gymdeithas neu yn unrhyw le arall o ganlyniad i'r arferion gwaith a gysylltir â'r busnes, yna dylai staff fod yn barod i gynnig help a chymorth cyntaf.

Ar y llaw arall, mae naturiaethwyr y wlad wedi bod yn hynod o brysur yn achub y cyfle i astudio arferion y baeddod hyn.Er ei fod yn hysbys i bawb fod yr anifeiliaid hyn yn reddfol yn hoff o fes fel eu bwyd mewn coedwigoedd, sylweddolwyd yn fuan eu bod nhw hefyd yn hynod hoff o frwyn a hesg sy'n tyfu wrth ochr y mor.

Yn y cyfrwng hwn yn union y daeth T Gwynn Jones i'r maes gyda'i astudiaeth o Rieingerddi'r Gogynfeirdd, a chan dderbyn rhai o awgrymiadau'r ysgolheigion a fu'n gweithio ar Ddafydd ap Gwilym a gwrthod eraill ohonynt, ceisiodd ddangos fod yn y 'rhieingerddi' yr un math o farddoniaeth ag a geir yng ngwaith y Trwbadwriaid, a bod rhai o arferion y Trwbadwriaid gan y beirdd Cymraeg.

Dylid pwysleio'r ffaith bod llawer o waith rhagorol yn cael ei wneud ym maes dysgu plant dan bump yn ysgolion Cymru ac mae angen cydategu'r arferion da presennol.

Credwn fod angen chwyldroi meddyliau ac arferion yn ogystal ag ailddosbarthu cyfleon a grym o fewn cymdeithas er mwyn troi hyn yn bolisi bwriadol ac yn realiti.

A ddylai ddilyn ei arferion, ei draddodiadau, ei gredoau, ei foesau ei hun, ynteu dderbyn moesoldeb arall sydd yr un mor ddilys mewn traddodiad diwylliannol arall?

Mae'r dewisiadau a'r penderfyniadau a gymerir yn ystod blynyddoedd ysgol ag effaith sylfaenol ar agweddau ac arferion pobl ifanc.

Mae angen y cyfle hwn arnynt i osod eu hadfyfyrio a'u trafodaethau mewn cyd-destun, ac i fod yn sbardun i syniadau ac arferion dysgu ymarferol newydd.

Ym mhob cymdeithas, ceir system ganolog o werthoedd, ystyron, ac arferion sy'n dominyddu.

Ond llwyddodd yr Ysgol Sul a hen Ymneilltuwyr yr ardal i roddi yr hen arferion hyn i lawr erbyn heddiw.' (Llsg.

Newid eich arferion bwyta Mae gwneud newidiadau mewn arferion bwyta, er mwyn cwtogi ar fraster a siwgr yn eich diet a chynyddu ffibr gaiff ei fwyta, yn bwysig er mwyn cynnal iechyd da.

Ac wrth bregethu twymodd iddi ac ymosod yn hallt ar bethau fel gwisgoedd defodol, yr offeren, a llawer o'r arferion eglwysig.