Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

argoed

argoed

Nid oedd yn flwydd oed pan gollodd ei dad ynghyd â'i ddau frawd hynaf yn y dinistr a fu pan dorrodd dŵr i mewn i waith glo Argoed.

Bu pobl yn byw yma ers yn fore iawn, ac y mae olion o Oes yr Haearn, bedwar can mlynedd cyn Crist, yn profi iddynt dderbyn eu cynhaliaeth o'r tir a'u hamddiffynfa yn yr hen gaerau a godwyd ar hyd a lled sir Aberteifi, a rhyw chwech ohonynt ar lannau Wyre o Ledrod i Lanrhystud ac un o fewn i'r plwyf, sef Caer Argoed.

Marwolaethau: Wedi gwaeledd hir, bu farw'r cyfaill William Tudur Rowlands, Argoed, Ffordd Garth Uchaf.

Trwy yr amser y bu yn Argoed gweithredodd fel Caplan Di-Dal i'r Gymdeithas a ffurfiodd yno ac yn Argoed a Phlas-y-Llan yn ddiweddarach.

Deuthum o hyd i drysorau lawer yno - casgliad mawr o lyfrau Williams Pantycelyn, Morgan Rhys, yr emynydd, Nathaniel Williams (y gūr y cafodd Ann Griffiths y clod am rai o'i emynau), Thomas Dafis, Argoed, Phylip Dafydd, Dafydd Williams, Llandeilo Fach, John Thomas, Rhaeadr Gwy, a Dafydd Jones o Gaio.

Gan nad oedd yn flwydd oed pan foddwyd ei dad yng ngwaith glo Argoed, ei fam fu'r prif ddylanwad ar Ddaniel Owen.

Pan fu farw ei briod, ni bu yn hir cyn symud i Argoed, ac yno y treuliodd weddill ei ddyddiau hyd yr ychydig am amser y bu raid iddo ymgartrefu ym Mhlas-y-Llan.

Dymunwn yn dda i Mr Eric Jones sydd wedi symud i fflat ym Mryn Castell a Mr Emlyn Hughes wedi symud i Argoed.

Yng ngwaith glo Argoed y collodd Daniel Owen ei dad a dau frawd.