Dyddiau Martinelli, Schipa, Gigli a Rosa Ponselle oedd y rheiny, a hyd heddiw nid yw'n gywilydd gennyf ddweud gymaint y dotiais i atynt.

Arhosais i bethau ddod atynt eu hunain ryw ychydig: y fegin yn dal i weithio er bod yr esgyrn yn ratlo ar ôl y glec, ac roedd y byd yn dechrau sadio wedi fy nhaith din-dros-ben drwy'r awyr ar ddeng milltir ar hugain yr awr.

Beth bynnag ydoed, roedd yn dod yn nes atynt.

Roedd llawer o anifeiliaid bychan rhyfedd, hanner llygoden fawr a chwningen yn torheulo yn yr heulwen a ddangoson nhw ddim ofn pan ddaeth pobl yn agos atynt.

A phan welsant fi yn dyfod atynt, ac yn gwybod fy mod yn ddirwestwr, daeth un ohonynt o'r tu ôl i mi ac ymaflodd am fy nghanol a gwasgodd fy mreichiau, a chymerodd un araU hanner peint o gwrw, gan feddwl ei dywaUt i fy ngenau, er fy ngwaethaf, gwasgais innau fy nannedd mor dynn ag y medrwn, nes y methasant yn eu hamcan."

Ni fynnwn er dim bod yn faich arnynt, ac er eu bod yn blant digon annwyl, ni theimlwn yn arbennig o agos atynt.

Wrth syllu draw dros yr harbwr tua'r môr, teimlai yn ei gwaed mai yn y pellter glas yr oedd ei rhieni'n ei haros a hithau'n methu â mynd atynt, yn cael ei chadw fel gwylan gloff mewn honglad o hen dŷ ar astell y graig a hithau yn ysu am fynd ond yn methu â chodi ar ei haden, yn cael ei chlymu wrth ei thaid a'i nain am iddynt ei magu.

ch) Hysbysu'r Cyfarwyddwr neu'r uwch aelod nesaf o'r staff am y digwyddiad gan gadw cofnod o'r holl fanylion er mwyn cyfeirio atynt.

Fel yn bennaf oll y cadwasom yr ystyr a llafurio bob amser i'w adfer yn gwbl gywir, felly yr ydym â'r parch mwyaf wedi cadw priod ddull y geiriau yn gymaint ag i'r Apostolion wrth lefaru wrth y Cenhedloedd ac ysgrifennu atynt yn yr iaith Roeg eu cyfyngu eu hunain i ymadrodd bywiog yr Hebraeg yn hytrach na mentro ymhell trwy ystwytho eu hiaith i lefaru fel y llefarai'r Cenhedloedd.

Gan fod yr aelodaeth yn galw gweinidog atynt, yr oedd modd iddynt wneud eu dewis ar sail profion o dduwioldeb a amlygwyd ym mywyd y pregethwr.

Y mae yr holl balasdai ardderchog y cyfeirwyd atynt, a channoedd heblaw hwy, heddiw yn syrthio yn gyflym i adfeiliad; mwy na hanner y rhai sydd o gwmpas Huntsville yn weigion; y gerddi blodau a'r perllanau yn llawn chwyn a'r mulod yn eu pori; naw o bob deg ohonynt `To be Sold or Let'.

Nid oes ganddo eiriau yr Arglwydd i apelio atynt, oherwydd na thrafododd yr Arglwydd y sefyllfa hon.

Anfonwyd cofion atynt.

Dwedwch wrth Mr Bassett a Dic fy mod yn dod ymlaen yn iawn." Daeth y nyrs atynt.

Bydd lle arbennig wedi ei godi i'r bobl bwysig eistedd ac wrth orymdeithio heibio'r rhain bydd y plant yn troi eu hwynebau tuag atynt fel arwydd o barch.

Mae'n debygol mai Robert Jones, Tan y Bwlch; Hugh Evans, Tŷ'n y Gilfach; William Hughes, Tŷ'n Pant a John Hughes, Y Felin; a weithredai fel blaenoriaid ar y pryd, ac fe etholwyd David Pritchard, Hafodymaidd, yn ychwanegol atynt yn yr un flwyddyn ag y codwyd y Capel.

Pawb yn ddistaw, rŵan.' Wrth edrych dros eu hysgwyddau gallent weld coed y winllan yn cyrraedd bron atynt ac roedd yn gysur gwybod y gallent ddiflannu yn bur sydyn i dywyllwch y coed pe byddai angen.

CONSYRN: Mae'r Parchedig a Mrs Gordon Owen, Ficerdy, yn dymuno diolch i bawb, oddi mewn i'r gymuned ac oddi allan, am bob arwydd o gynsyrn a ddangoswyd tuag atynt mewn canlyniad i waeledd annisgwyl eu mab.

Gwna di hynny.' 'Helô 'ma.' Daeth atynt gyda gwydryn hanner peint hanner gwag yn ei law a bwrw ati'n syth bin.

Rwyt ar dy draed mewn amrantiad ac yn agosa/ u atynt yn dawel.

Dychwelant atynt byth a beunydd i ymdrybaeddu yn nirywiad ein diwylliant.

Clywodd y gwr ble roedd hi a'i phlant yn byw a dychwelodd atynt.

Ac eto, yr oeddynt yn agos iawn at ei chalon, a honno'n curo mewn cariad atynt.

Mae'n siwr na fynnai iddynt fyned i'r gwaith glo i golli eu bywydau fel eu tad a'u brodyr, ac nid yw'n debyg y byddai gwaith fferm wedi apelio atynt fel plant tref, hyd yn oed pe na bai ganddi hi wrthwynebiad Mari Lewis i'w phlant fynd yn weision ffermydd: fe gofiwch na welodd honno yn ei bywyd bobl mor ddi-fynd 'a'r gweision ffarmwrs yma', na phobl a llai o'r dyn ynddynt.

Mae hi'n eistedd r y bloda ac yn dotio atynt.

Gwyliodd ŵr ifanc yn gadael y garafa/ n ac yn cerdded tuag atynt.

Mae pob un o'r pymtheg "cam", neu'r mannau y cyfeirir atynt, yn datgelu ei ran mewn hanes a chwedl, a hynny'n aml drwy ail-greu'r gorffennol yn syfrdanol o fyw gyda thechnegau sŵ'n a golau.

Toc roedd paned o goffi yn barod a galwyd ar y llanc côt dyffl i lawr atynt.

Toc dyna'r dyn ieuanc yn rhoi gwawch uchel: 'Diolch, etc.' Ac ymhen ychydig neidiodd y ddynes ieuanc i fyny gan weiddi a churo ei dwylo a chicio'r sêt, nes daeth rhywrai i fynd â'r ddau aflonyddwr allan i ddod atynt eu hunain.

Ond mae'n debyg iawn fod pawb arall yn y pentre yma yn credu rhywbeth yn debyg i mi." Cerddodd Einion atynt gyda dau ddarn o wifren yn ei law.

Roedd Rheinallt Dafy dd prif was ei fam wedi ymuno a hi a gallai Richard glywed y ddau 'n siarad am y cynlluniau ynglyn a'r tir a gwella'r ty ond er ei fod mor agos atynt ni chymerodd yr un o'r ddau sylw ohono na cheisio ei gael i ymuno yn y drafodaeth.

Wnaethon nhw ddim dweud mai eu rhestr Nhw oedd hi ond roedd Sam yn dweud ei bod hi'n eitha siwr mai dyna beth oedd hi.' Ar hyn tawelodd Dilwyn wrth weld Gary'n nesu tuag atynt ac yn eistedd ar y gadair wag yn ei ymyl.

Dull y rhan fwyaf o genhedloedd wrth alw rhywun atynt ydyw rhoi arwydd â'r fraich gan ddal cledr y llaw tuag i fyny.

Cyfeillion agos yn unig, ebe Glenys, fel petai'n gallu darllen ei feddwl, gan droi atynt i gyd yn eu tro i wenu arnynt a'u derbyn i gylch ei chyfeillgarwch.

Mor dda hefyd y cofiai ei chyfnither, Anna Maria, merch ei Hewyrth Joseph y ddwy ohonynt ar lawnt fechan Trefeca Isaf yn gorwedd ar eu cefnau i weld y sêr a'r lleuad trwy delesgop rhyfeddol ei hewyrth, wedi eu swyno gan ddirgelwch peiriant a fedrai dynnu'r sêr a'r nef ei hun mor agos atynt.

Am gyfnod, mynnodd eu bod yn gwisgo sgertiau byr, a chyfeiriai atynt fel 'y lleianod chwyldroadol' - er bod lle i amau eu purdeb.

Tynnai'r rhain oll nerth a swcwr at eu hamcanion o'r cynnydd mewn masnach, addysg, celfyddyd, diwylliant a balchter gwladol a lleol y buwyd yn cyfeirio atynt eisoes.

Canys ni fwriadwyd iddynt gael treialon fel hyn ac felly bydded i'r byd fod yn drugarog wrthynt ac yn deimladwy tuag atynt.

Aeth ar hyd y tywod melyn tuag atynt.

ychydig funudau wedi iddynt gyrraedd y bedol cyrhaeddodd llong huw, ac ychydig y tu ôl iddi longau ffred a gethin yn taro 'n ei gilydd wrth agosau, ac un wil yn rhuthro tuag atynt atynt fi sy 'n ennill !

Yn y modd hwn, fel yn rhyfeloedd Napoleon a rhai ein canrif ni, a'r Cymry yn falch o'u campau mewn cydweithrediad â'r Saeson, fe'u tynnwyd yn nes atynt; er i'r Cymry gartref barhau i deimlo yn o fileinig o wrth-Seisnig, fel y gwelir yng ngwaith y beirdd.

A dywedodd yr ARGLWYDD, Fel hyn y bydd plant Israel yn bwyta bara halogedig ymysg y cenhedloedd y gyrraf hwy atynt.

Erbyn hyn roedd Robaits wedi cyrraedd atynt.

Mae ganddynt ddol sydd ar werth ym mhob man at gadw athreitus draw a chanant gan arbennig i'r ddol yma sy'n gofyn iddi beidio dal dicter tuag atynt.

Roedd yn rhaid rhybuddio ei gyfeillion, dod o hyd i'r llyfrau ac arwain y gŵr ifanc atynt, a hyn i gyd cyn toriad y wawr.

Bu'r sawl oedd yn ei ganlyn yn ceisio'i dwyllo drwy dynhau y gynffon o wagenni cyn ei fachu wrthynt, ac yna ychwanegu un neu ddwy atynt, fel na allai glywed cliciadau'r wagenni wrth iddo'u tynnu.

Na, nid at lawer o bobl ddieithr eu hiaith ac anodd eu lleferydd, a thithau heb ddeall eu geiriau; yn wir, pe bawn wedi dy anfon atynt hwy, byddent yn gwrando arnat.

Gwelais grwp yn heidio ar fryn bach - sgiais atynt a holi'r hyfforddwr pa le'r aeth fy un i - gan yr hoffwn innau ei ddilyn?

Pan welodd Llwyd hwy carlamodd tuag atynt gan weryru ei groeso.

Haedda T Gwynn Jones glod arbennig am ganfod natur eithriadol ' rhieingerddi', chwedl ynatu, ac am dynnu sylw atynt.

Dechreuasant ymddiheuro ond torrais ar eu traws a cherdded tuag atynt.

Yn y cyswllt hwn o edrych ar hanes plwyf, gellir olrhain y mudiadau ac adwaith y bobl tuag atynt gan ystyried eu lles i godi safonau byw.

O ran y Gymraeg fel iaith gymunedol, ni all y Bwrdd osod targed ar hyn o bryd gan nad yw ef na'i bartneriaid wedi bod mewn sefyllfa i ddylanwadu'n fawr hyd yma ar y ffactorau sosio-economaidd y cyfeiriwyd atynt eisoes.

Ynghyd â darparu'r cyfleoedd ychwanegol y cyfeirir atynt uchod, rhaid sefydlu'r arfer o ddefnyddio'r iaith y tu allan i'r dosbarth ymysg plant pan fônt yn yr ysgol; mae'n anos newid arferion wedyn.

Dringodd nifer o'r morwyr i lawr atynt, penderfynodd y capten ac Ibn eu bod hwythau hefyd ag awydd rhoi troed ar dir sych wedi wythnosau ar fwrdd drewllyd y llong a blas yr heli ar bob dim: 'Lle ydan ni?' Ibn ofynnodd y cwestiwn wrth wylio'r lan yn nesa/ u: 'Tuscani.' Atebodd un o'r morwyr cyn ychwanegu: 'Dwi'n meddwl.' Ond doedd Ibn ddim callach.

Anfonodd lythyr i bob perchen lotment, a gosododd hysbyseb enfawr ym mhob rhan o'r deyrnas gyda herald i bob stryd i ddwyn sylw'r cyhoedd atynt.

Roeddwn i'n falch iawn pan osododd yr athro fi i eistedd yn y fainc gyntaf, i mi gael fy nghefn atynt.

'Dwi ddim yn meddwl y g-galla i fynd i lawr fan'na, Ffredi!' 'Paid â phoeni, 'rhen goes,' meddai'r broga'n gysurlon wrth i ddwy chwilen wydn symud tuag atynt.

Tynni dy gleddyf ac wrth agosa/ u atynt gweli arwydd y Goron Dân ar eu clogynau.

Roedd y ddau arall hefyd wedi gweld fflach ei olau am ennyd fel yr ymlwybrai tuag atynt.

Medrent weld y ddau dryc yn ddu yn erbyn gwyn yr eira wrth ymlwybro tuag atynt.

Ni dderbyniwyd ateb hyd yn hyn a chynigiwyd y dylid anfon atynt umwaith eto.

Y mae'n ymddangos i dad Catrin farw cyn iddi briodi Morgan ac i'w mam ddod i fyw atynt i'e ficerdy.

Yr oedd y tri dylanwad y cyfeiriwyd atynt - nerthoedd grymusaf yr oes - yn cyniwair yn drydanol trwy gylchoedd ysgolheigaidd a meddyliol Prifysgol Rhydychen tra oedd Davies yno.

Sut y medrwn ni fod yn llawen dan draed y gelyn a ..." "Ssh ..." Rhoddodd Marie bwniad iddo i'w dewi pan welodd ddau filwr ar fin y dorf yn edrych yn sarrug tuag atynt.

Dan fwngial awgrymodd rhai gwyr oedd a gwragedd ifanc y dylid ei ysbaddu, ond roedd hynny'n rhy beryglus i un yn ei oedran ef ac ni allent fforddio ei golli Chwerthin am ben yr awgrym a wnaeth hynafgwyr y llwyth Y gwir oedd nad oedd yr un o'r gwragedd ifanc y daeth Hadad yn agos atynt yn ddeniadol iawn yn ei farn ef, a byddai'n rhaid iddynt hwy dalu â'u bywyd pe baent yn dangos ffafriaeth tuag ato.