Llywodraeth De Affrica yn penderfynu cyflwyno'r awenau i lywodraeth â mwya frif du.

Nid morgrugyn fel Monica yw hoff gymeriadau Saunders Lewis, ond arweinwyr sydd a'r awenau yn eu dwylo: mae cylch eu dylanwad yn gosod rheidrwydd arnynt i weithredu'n ystyriol.

A dyma genhedlaeth newydd yn gosod ei llaw ar yr awenau.

Breiddyn a gymerodd yr awenau, gan guro'i ddwylo am ddistawrwydd a galw'r actorion at ei gilydd.

Yn sgîl hyn, ffurfiwyd cymdeithas newydd i gymryd yr awenau oddi ary 'Gymdeithas Rieni' ac i gario ei hymdrechion ymlaen.

Yr oeddent wrthi'n gweithio i weddnewid gwerin mewn ffyrdd a fyddai'n ei gwneud yn ddigon hyderus a diwylliedig erbyn canol y ganrif i fynnu ei hawliau ac i gymryd at awenau arweiniad cymdeithasol a gwleidyddol.

Pan fu o farw fe gymerais i'r awenau.

Cymerodd Steffan yr awenau ond anhapus iawn oedd yntau i roi gwersi iddi hefyd.

Cymerodd Vaughan Roderick a Siân Pari Huws yr awenau gyda Good Morning Wales, lle y caniataodd y dechnoleg newydd i'r tîm ddarlledun rheolaidd o leoliadau gwahanol ledled Cymru.

Daeth tro ar fyd y ddynes sgrap yn 1993 wrth iddi hi a Glan gymryd yr awenau yn y Deri.

Llithrodd y pen-teulu yn ddiymhongar i gadair y cerfiwr, a chymerth y misus ei hunan yr awenau yn y pen arall.

Rhoddodd Richard yr awenau i'r gwas a dilynodd hi yn ol tuag at y ty yn anfodlon ac araf gan gicio ambell garreg o'i ffordd.

Cymerodd Vaughan Roderick a Siân Pari Huws yr awenau gyda Good Morning Wales, lle y caniataodd y dechnoleg newydd i'r tîm ddarlledu'n rheolaidd o leoliadau gwahanol ledled Cymru.

Yr oedd awenau'r llywodraeth yn nwylo ei ewythr, Dug Somerset, yr Arglwydd Amddiffynnydd.

Bellach nid yw'r mudiad yn rhoddi cymaint pwys ar y gweithgaredd pwysig yma, neu i fod yn gywirach, y mae'r awenau wedi symud o'n dwylo.