Pe bai cefnogwyr Manchester United neu Bryncoch United yn gorfod wynebu'r her o wneud pêl ledr debyg i bêl eu harwyr yna byddai'n rhaid iddynt dorri allan ddeuddeg darn siâp pentagon ac ugain darn siâp hecsagon, a'u gwni%o at ei gilydd i wneud y bêl a ddefnyddir bellach yng nghynghreiriau pêl-droed Ewrop.

Hynny yw, byddai unrhyw beth a ddywedid neu a ysgrifennid yn y naill iaith ag iddo'r un grym â phe bai wedi ei wneud yn yr iaith arall.

Prynodd Sioned beint iddo a diolchodd fel pe bai wedi cael hanner y dafarn.

Mae o'n gaddo bihafio, nid arno fo roedd y bai tro dwytha yn nacia, ydach chi'n cofio?

Mae'r milwreiddio yn rhan o gynlluniau Ffrainc a'r Almaen heb os nac oni bai.

Cyhoeddodd Gwynfor Evans ei fod yn bwriadu ymprydio, hyd farwolaeth pe bai raid, hyd nes y câi Cymru ei sianel ei hun.

'P'run bynnag, rydyn ni'n gwybod y gyfrinach rŵan.' 'Ydyn,' meddai Iestyn, gan ddal i graffu rhwng y cerrig yn y mur fel pe bai yn disgwyl gweld y dyn yn dod yn ôl.

Ar ysbrydion aflonydd Teulu Gwyn ap Nudd mae'r bai.

Pe bai Aled yn herio'i ewyrth, mi ŵyr mai ar 'i fam y basa'r diawl di-egwyddor yn bwrw'i lid.

O na bai bancio mor llwyddiannus â hyn: mae BBC Cymru yn cyflenwi 30 y cant o gynnyrch Cymraeg S4C, ond yn denu bron i 50 y cant o'r holl wylio a wneir ar raglenni Cymraeg.

Oni bai am y gloch byddai'n anodd gwahaniaethu rhyngddynt!

Pe bai'r gosodiadau'n gywir, anodd fyddai i neb ddywedyd i'ch erbyn, ond camsyniad sylfaenol eich dadl ydyw anwybyddu'r gwahaniaeth hanfodol rhwng traddodiad byw a thraddodiad marw, a marw hollol ydyw'r traddodiad Pabyddol yng Nghymru.

Pe bai'n rhaid i mi ddewis rhwng y frech goch a chwmpeini Matthew'r Sgidia', mi fasa'n well gen i y frech goch." Chwarddodd Rees.

Oni bai am yr adroddiadau gafaelgar yn y wasg a'r lluniau grymus a ddaeth yn dystiolaeth feunyddiol o dynged y Cwrdiaid, dwi'n ofni mai troi cefn fyddai ymateb gwledydd y byd.

Gwyddai fod yr awyren yn troi gan ei fod yn teimlo fel pe bai pwysau mawr ar ei gefn a'i ben.

Byddwn yn falch o helpu gyda'r rhan fwyaf o ymholiadau, ond cofiwch nad oes modd i ni fod yn wasanaeth cyfieithu na'n ganolfan gwybodaeth am yr iaith ar gyfer myfyrwyr yn gwneud ymchwil, oni bai bod eu hymchwil yn canolbwyntio ar Gymdeithas yr Iaith neu ymgyrchu iaith, wrth gwrs.

'Yli, Merêd, arna i mae'r bai mae'n siŵr...ond mi ddylet ti sylweddoli nad ydw i'n hoffi'r math yma o wylia erbyn hyn.

gan fod yr union dric wedi cael ei chwarae ar y ffrancod ychydig fisoedd yn gynharach, nid oedd bai arnynt am fod mor ddrwgdybus.

Ac mi fasa'n o ddrwg ar aml un ohonom ni oni bai am y rheiny.

`Rydw i wedi anghofio'r gath.' Roedd hi fel pe bai Harvey wedi darllen meddwl ei feistres.

Yr oedd ef o'r farn bendant pe bai pobl yn adrlabod ei gilydd yn iawn - yna ni fyddai rhyfeloedd bellach yn bosibl.

Oni bai y gall y Cynulliad sicrhau'r Gymraeg fel iaith swyddogol cyn 2003, bydd cwestiynau go ddifrifol yn cael eu gofyn ynglŷn ag ymrwymiad y corff hwn i'r iaith Gymraeg.

Gall peilot gadw'i lwc drwy wagio'i bocedi ar y ddaear ar ôl glanio fel pe bai'n ail-gyflwyno aberth o ddiolch am gael siwrnai ddiogel.

Ddwy flynedd yn ddiweddarach tystiodd eto i'w dryblith yn ei gerdd 'Ewch, a chloddiwch Fedd i Mi', ac oni bai am ymgeledd ei ail wraig, Rachel, ni fuasai wedi byw i ddathlu ei ben-blwydd yn ddeg ar hugain oed.

Pe bai'r gwahanol fudiadau gwledig yn cyfarfod, yn ymgysylltu ac yn rhannu problemau'n amlach ac yn cynnal llai o ymrafael cyhoeddus yn y papurau newydd, yna byddai gwell gobaith am gytgord a chydymdeimlad.

Pan welodd ddau rwystr metel uwch ei ben sylweddolodd pe bai ef yn ymestyn ei gorff rhyngddyn nhw buasai'n gallu bod yn `bont' y gallai pobl gropian drosti i ddiogelwch.

Safai, a'r crwt bach yn gorffwys ar ei chlun, i wylio Dai Mandri'n gweithio ar ddarn o haearn, heb yngan gair ac heb wenu, fel pe bai Hadad yn greadur ar wahân.

Pe bai o'n medru glanio gallai gael lluniau o'r wagenni a'r rheiliau o'r tu mewn i'r ogof.

Roedd y ffigur fel pe bai'n tyfu'n gawr wrth ddod yn nes.

Oni bai amdano fo ni fyddai'r holl bobl yma wedi hel at ei gilydd, ac ni fyddai actorion prysur fel Lewis Olifer a Deilwen wedi trafferthu i ddod.

Hwyrach na fyddai'r baneri'n dal i chwifio oni bai am y teyrngarwch personol i Fidel.

Rhoddwyd Dei i eistedd ar gadair fregus yng nghanol y garej, a cherddodd Bilo o'i gwmpas gan edrych arno fel pe bai'n edrych ar fuwch cyn ei phrynu.

Oni bai fod copi%au ychwanegol yn a eu gwneud o'r holl ddeunydd cyn ei olygu, copi%au y gellir eu storio ar gyfer y dyfodol, yna ni fyd cyfleustra hwn ar gael.

Yr oedd am fy helpu pe bai gen i ddigon o nerth i ymlusgo am y tŷ hefo fo.

Roedd hi'n amhosibl adnabod y cynhwysion gan mor gyflym y digwyddai popeth, a'r crochan fel pe bai yn codi lathen neu ddwy o'r llawr i'w derbyn.

Wedi chwythu ei phlwc yr oedd yr hen wraig ac eto yr oedd hi fel pe bai hi'n methu â gollwng ei gafael.

'Roedd Mr Roberts,Daufryn, yn fosyn arni, a chredai'n siwr y buasai'n medru cael bachiad imi fel decboi.Addawodd yrru teligram o Gaerdydd pe bai'n llwyddiannus.

Chei di ddim mynd o gwmpas yn cario baich pechodau'r byd ar dy ysgwyddau, mewn sefyllfa lle nad oes bai arnat ti o gwbl, pr'un a wyt ti am wneud hynny ai peidio.

"'Dyw e ddim yn edrych yn lle mawr, Beti," meddai wrth ei wraig, "ond maen nhw'n dweud fod mwy na'i hanner e o dan ddaear - er mwyn diogelwch pe bai rhyfel yn dod, wrth gwrs." "Pe bai rhyfel yn dod, Idris?

Oni bai am y cyfuniad o ddyfeisgarwch ac ystyfnigrwydd sydd wedi nodweddu ei waith tros y blynyddoedd, byddai'r rhagolygon yn dywyllach nag y maent i Gymru.

Ar y rhaglen radio, Wythnos Gwilym Owen, ddydd Llun dywedodd ei fod yn rhoi'r bai i gyd ar Adran Ddrama Cyngor Celfyddydau Cymru.

Ar ôl ateb y ffôn, aethpwyd ymlaen â'r sgwrs fel pe na bai dim o bwys wedi digwydd.

Toc, meddai Henri yn araf deg fel pe bai arno ofn gofyn, "Jean Marcel, fedri di ganu?" "Fi?

Doedd - - ddim yn mesur tendr ar sail arian yn unig oni bai fod y pris yn ofnadwy o isel.

Ond os ydi'ch synnwyr digrifwch chi rywbeth yn debyg i f'un i, y peth sy'n fwyaf tebygol o'ch cynhyrfu chi i chwerthin ydi gweld rhyw unigolyn bach yn y gynulleidfa sy'n edrych fel pe bai o ar dorri allan i grio unrhyw funud.

Pe bai pobl yn dweud na fedrent ddarllen, byddai ateb parod ganddo, "Gofynnwch i wraig y llety ei ddarllen ichi.

Hoffwn pe bai John Roberts Wiliams wedi gallu dweud wrthym.

'Ac mae technoleg yn cael y bai?' 'Camddefnyddio technoleg yn lle ei defnyddio'n iawn oedd y rheswm, wrth gwrs.

Yn wir, gellid nabod pregethwyr yr amser hwnnw oddi wrth y 'bag bach', pe na bai dim arall i wahaniaethu rhyngddynt a gweddill meidrolion daear.

Fel pe bai Ap wedi synhwyro'r sylw obsesif hwn, deuai hwnnw ar ei hald yn amlach i'r parthau yma.

Trodd Gareth i edrych o'i flaen - a sgrechiodd wrth i'r car blymio i lawr pant yn y ffordd a chornel giaidd yn ymddangos yn sydyn - brêcs y car yn sgrechian wrth i'r car fynd wysg ei ochr o amgylch y gornel - ac o'u hôl, y car arall yn ymddangos, ond yn methu â chymryd y gornel - yn taro'r ffens ac yn rhwygo drwodd - am eiliad, ymddangosai fel pe bai'r car am stopio ar ymyl y clogwyn, ond yna plymiodd tua'r môr a tharo'r creigiau islaw.

Syniad Merêd oedd yr ail fis mêl ac roedd Dilys yn ymddwyn fel pe bai wedi penderfynu diodde'r peth er ei fwyn ef.

Oherwydd natur y gwaith, arferir derbyn yn ddigwestiwn air gohebwyr y papurau lleol neu'r newyddiadurwyr sy'n gweithio ar eu liwt eu hunain, ond y gwir yw nad oes raid i ohebydd feddu ar lawer o ddychymyg i greu ei stori%au ei hun pe bai newyddion yn brin !

Oni bai i'r bêl gyflymu yn ei blaen, mae'n bosib y byddai Idris wedi yfed y llaeth ac efallai farw neu syrthio i drymgwsg yn y fan a'r lle...

'Hy!' medda fo, a chodi'i ysgwyddau fel ci yn disgwyl ffoniad, 'arni hi mae'r bai - ond paid ti â bod yn hen drwyn.'

"Ma' hi'n edrych i fi fel pe bai rhai pobol ffordd hyn yn cymryd gormod yn ganiataol,' meddai Bethan.

Edrychai arnaf yn rhyfedd cyn troi i fynd i'r gegin gefn fel pe bai arni ofn i mi ei dilyn ond er mod i dest a marw eisio cael sbec ar y dynion yn y parlwr, ymateliais.

Yn ôl ei eiriau ef yr oedd fel pe bai'n symud o'r tywyllwch i'r goleuni.

Pe bai'r cyfnod gorffwys yn llai na deuddeng awr telir am bob awr y cyfyngir ar y cyfnod gorffwys fel pe bai'n or-amser.

Ond daliai'r bêl i droi o gwmpas ei ben, fel pe bai yn ei annog i fynd yn ei flaen.

Roedd yn rhaid cael llun o ryw fath, pe bai hwnnw ddim ond yn dangos Mr Gorbachev yn cerdded i'w gar.

Ymhlith y straeon trist am drasiedi, camgymeriadau a gweld bai a ddilynodd y trychineb caed rhai arwrol iawn hefyd.

Oni bai ei fod yn adnabod pob ffos a phob craig, pob llethr neu wyrad sydyn ar wyneb y tir, byddai ef wedi baglu mae'n siŵr sawl gwaith y nos honno.

Tra bwyf fe gofiaf wyneb gwelw HR a'r olwg freuddwydiol a fyddai yn ei lygaid fel pe bai'n gweld ymhell, gweld ei Gymru rydd ddelfrydol, tu hwnt i ffiniau ei oes ei hun.

Wrth eistedd yno ar fy mhen fy hun, cefais amser i sadio, fel pe bai'r cynhyrfiadau a fu'n berwi o'm mewn yn gwaelodi.

Nid oedd gennyf ronyn o chwaeth at fasnach, ie yr oedd ynof wrthwynebiad mawr iddi; a theimlwn nad arnaf fi yr oedd y bai fy meistr Abel oedd wedi fy arwain i hyn, ac wedi creu ynof ddiflastod at fusnes a chyfeirio fy nhueddiadau at bethau eraill.

Ar ei fynediad i'r ystafell gafaelodd yr Yswain yn ei law, ac ysgydwodd hi yn galonnog a chroesawgar, a datganodd ei ofid am ei golled, a'i lawenydd am nad oedd Harri wedi derbyn niwed, a dywedodd yn ddistaw yn ei glust: `Oni bai mod i'n gwybod fod ti wedi cael llawer o arian ar ôl dy dad, mi f'aswn i yn dy helpio di i neud y golled i fyny.

Pe bai hi, gallai Guto o leiaf fod wedi eistedd yno'n ei melltithio.

Byddai raid i Bush ennill y tair talaith yma pe bai Gore yn ennill Florida.

Tua diwedd y bore fe glywsom sŵn rhyfedd, fel pe bai neidr yn chwythu, ac aeth y ddau ohonom i chwilio o ble'r oedd yn dod.

na bai modd i ni fynd yn ôl i Dywyn i fyw!

Ar ddydd o brysur bwyso, pe na bai'r gohebydd cyson wrth law, ni fyddai dihangfa hyd yn oed i'r mwyaf diymhongar rhag ymddangos ar y sgrîn.

A wyddoch chi be, mae'n rhyfedd fel y mae pethau bychain yn mynd yn bethau mawrion pan fônt yn torri þ pe na bai ond un iod fechan þ ar undonedd a gorgyffredinolrwydd bywyd dyddiol dyn ar y Dôl.

Roedd yn fuddugoliaeth mewn llawer ystyr, roedd fel pe bai mwy na bygythiad Ffasgaeth wedi'i ddileu, oherwydd fe gyneuwyd gobaith newydd drwy'r byd yn gyfan gwbl, gobaith y gellid dechrau adeiladu'r byd newydd hwnnw y bu cymaint o aros amdano.

Dim ond y ffaith eu bod yn sownd yn eu seddau ac allan o gyrraedd ei gilydd a'u cadwodd rhag ymladd yn gorfforol, ac oni bai ei bod yn teithio ar raddfa o saith deg milltir yr awr ar draffordd brysur byddai Carol wedi troi rownd yn ei sedd ac ysgwyd y ddau ohonynt - er na fu iddi erioed wneud y fath beth o'r blaen.

Os na frysiwch chi, fydd dim amser i chi osod cynffon wrth chwannen, heb sôn am Anti Meg!' Fel pe bai'n ategu rhybudd y gath, dyma'r cloc yn y parlwr oddi tanom yn taro un ar ddeg.

Dyna'r dasg nesa.' Yr oedd ei frawddegau mor fyr â'i gamau, a'r geiriau'n cael eu poeri allan fel pe bai ei larings yn beiriant moto beic.

A hyd yn oed pe bai'r testun yn hŷn nag y gallwn ar hyn o bryd ei brofi, mae'r ffaith nad oedd copi%wyr diweddarach wedi moderneiddio nac addasu'r hanes, drwy gydblethu'r cnewyllyn brodorol ag elfennau o draddodiad arall, yn awgrymu'n gryf yr ystyrid y chwedl Gymraeg am Drystan ac Esyllt fel stori wahanol, mewn rhyw fodd, i hanesion eraill a berthynai i'r un un byd Arthuraidd, a bod y chwedl wedi ci thrin yn wahanol o'r herwydd.

Roedd fel petai'r rhai a arbenigai yng nghelfyddyd ymladd a lladd, wedi bod yn rhy brysur yn hela'r llwynog, a sicrhau bod eu lle breintiedig o fewn y gymdeithas yn ddiogel, i fedru rhoi amser i ddysgu unrhyw wers ers dyddiau'r rhyfel byd arall hwnnw Roedd y wlad ar ei thin - yn llythrennol felly, ac oni bai am ddewrder dall y rhai a gredai fod Ffasgaeth yn waeth na chaethwasiaeth, ac ysfa bwli o ddyn a dynnai wrth ei sigâr ac yfed ei hun i anymwybyddiaeth, am ymladd a rhyfel, mi fyddai pob dim wedi mynd i'r gwellt.

Pe bai'r 'Germans' yn dod i wbod beth sy'n mynd ymla'n fan hyn, fe fydden nhw'n siŵr o'i fomio fe." Ar ôl te blasus yn y 'Gloch' aeth Mrs Treharne a'r plant i lawr i lan y môr, ac aeth y Doctor i fyny'r rhyw i'r Orsaf Arbrofi i gwrdd â'r swyddogion yno.

Ar Ddydd San Steffan 1998 fe drefnodd Kontseilua raliau enfawr 'Bai Euskarari' (Ie i'r Basgeg) gyda 100,000 o bobl yn cymryd rhan.

Byddai wedi bod yn ddathliad llawer mwy rhwysgfawr, yn llawer llawnach o wir lawenydd a gobaith, oni bai am golli'r gweinidog, ac oni bai am y rhyfel.

'Roedd Edward yn edrych yn union fel pe bai wedi ei daro gan un o glefydau marwol y dwyrain.

Rhoddodd y masg ar ei ben a thynnu'r plwg heb unrhyw gymorth, fel pe bai'n hen gyfarwydd â gwneud hynny.

Buom yn aros yma am amser, heb yn wir fod yna unrhyw reswm amlwg dros hyn, oni bai bod y milwyr ar y ffin yn disgwyl i ragor o geir ddod i'r golwg.

Y dyn a gai'r 'bai' neu'r 'clod' am adeiladu'r Plas hudolus, moethus, oedd J.

Er enghraifft, pe bai gwraig feichiog yn neidio drosti credid y gallai'r llinyn bogel dagu'r baban.

Y ffwrnesi mawrion a'u geneuau aethus yn chwydu allan golofnau mwg a fflamiau troellawg cymysgedig a gwreichion i'r nwyfre, ac megys o dan ei seiliau yn tarddu allan gornentydd tanllyd o feteloedd yn llifo i'w gwelyau, y peirianau nerthol yn chwythu iddynt trwy bibellau tanddaiarol fel pe bai diargryn wedi talu ymwdiad a'r dyffryn .

Mae ambell berson mwy sensitif na i gilydd wedi cael ei daflu i'r llawr fel pe bai sioc drydanol wedi mynd drwyddo.

dichon y byddai 'r llif wedi ailgydio ynddi oni bai fod cangen braff a thrwchus o helygen yn tyfu hyd at ganol yr afon, hanner medr uwchben y dŵr ^ r, a brigau deiliog yn disgyn oddi arni i 'r afon yn grafanc am long ffred druan.

Beth pe bai dehongliad Lewis Olifer yn wahanol i un Enoc a Gwyn?

Felly, tristwch oherwydd afiechyd 'i mam gafodd y bai am y diffyg chwerthin, a'r hanner ofan yn y llyged a phethe felly.

Ac weithiau meddyliaf ein bod wrth gwyno am y cam a ddioddefwn fel Plaid, megis ynglŷn â darllediadau gwleidyddol, er enghraifft, yn methu â dirnad yn llawn y bygythiad a wnawn i lawer o'r buddiannau breiniol yn Llundain, ac fe fyddai'n achos pryder mawr i mi pe na bai'r llywodraeth ganol yn ceisio llesteirio'n cynnydd.

Bu'r Frenhines ei hun yma yn 1955 a phe bai aelod o'r staff wedi meiddio beirniadu'r ymweliad fe fyddai wedi colli ei swydd yn y fan ar lle.

Awgrymodd y dyn camera y byddai'n ddarn mwy trawiadol pe bai modd gweld blaen gwn un o'r pedwar gwarchodwr arfog yr oedden ni wedi'u llogi cyn camu o'r awyren.

Wedi dychryn mae e Aeth Mali, ei fam, i'r Infirmary neithiwr.' Ni bu ganddi erioed awydd na dawn i siarad â phlant bach lleiaf y Teulu, ond nawr roedd Amser ei hun fel pe bai wedi sefyll o'i chwmpas a chlywodd ei llais ei hun yn cysuro'r un bach: 'Mae popeth yn iawn, Robin, bydd dy fam yn dod 'nôl atat cyn bo hir.

Edrychodd o'i amgylch yn ofalus fel pe bai arno ofn i rywun ei weld.

Pe bai rhyfel yn dod ..." Canodd cloch y ffôn ar y ddesg o'i flaen.

(Pe bai rhywun yn cymryd y fforch dde byddai honno'n mynd heibio i adfeilion hen dollborth Tyrpeg Elan ac ymhellach draw Tyrpeg Neli nad oes carreg ohono ar ôl erbyn hyn.

'I Edward Wyn,' atebais yn syth, fel pe bai rhyw fymryn o furmur hen adlais yn fy ysgogi.