Wedi'r gwasanaeth, aeth yr angladd i fynwent Eglwys Llansadwrn a rhoed y fam i orffwys yn y bedd cleilyd.

Ar garreg arall, mewn llythrennau cyhyrog, sgwâr, roedd brawddeg syml wedi'i cherfio uwch bedd y bardd Kazys Boruta: `Ewyllys yr awel rydd a chwyrli%o'r goedwig las.' Ymlaen heibio tro yn y llwybr ac roedd cerflun o angel fel petai ar fin codi oddi ar ymyl dibyn.

Wedi ei thro%edigaeth, bu Ann Parry, a'i merched, yn hynod o lafurus gyda'r Achos yn yr ardal hyd eu bedd.

Roedd yr hen stafell chwarae'n oer fel y bedd gefn nos.

Ond fedra i ddim torri bedd iddo fo, O!

'Roedd yr hyn ddigwyddodd wedyn fel ffars Brian Rix; nhad yn neidio o'i wely, y tŷ'n ysgwyd, drws ystafell gysgu mam a nhad yn agor a chau, drws ystafell gysgu ni yn agor, yr ystafell fel bedd, Wili a Glyn yn y gwely mawr yn cuddio o dan y blancedi a finna yn y gwely bach un lygad ar agor yn gwylio'r digwyddiadau, a gweld nhad un llaw yn dal y 'long johns' i fyny a belt yn y llaw arall yn colbio'r gwely.

Dyheu'n ofer am ei atgyfodi fel yr oedd sydd yn y trydydd, ond ar ddechrau'r paragraff nesaf mae'r bardd fel petai'n derbyn fod y bedd wedi'i gau, ac wrth ystyried beth roedd Siôn yn ei olygu iddo mae'n ei fewnoli'n rhan ohono'i hun.

Claddwyd y ddau yn yr un bedd.

Cyfyd ei llef o'r tlotty, y carchar a'r bedd'.

Mi wn i'n iawn fod Heledd wedi penderfynu gwneud i ffwrdd a hi 'i hun, ond mi rydw i 'run mor siŵr ei bod hi hefyd wedi ystyried mai dyna'r ffordd fwyaf effeithiol o ddial arnon ni - o'r tu hwnt i'r bedd.

Yna rhedasom i'r tŷ a'n hanadl yn ein gyddfau i ddweud "Mae'r dynion wedi dod â'r elor i moyn yr angladd!" Yr oeddwn wedi dychryn ac wedi gwylltu, yn methu aros yn y tŷ ond yn ofni mynd allan rhag ofn bod yr elor wedi dod i'm cario innau i'r bedd!

Roedd Sgwâr y Preseb ger Eglwys y Geni, sy'n fwrlwm o brysurdeb fel arfer, yn dawel fel y bedd.

Sylwi mhellach Ar y fam yn wyw ei gwedd, Ac yn plygu megis lili, I oer-wely llwm y bedd.

Nid eglurodd Llio y dynfa ryfedd a deimlai at y bedd ac at hanes y gŵr a'r wraig, ond eglurodd nad oeddynt yn perthyn iddi.

Fi a Jac fu'n rhofio'r pridd i'r bedd, ac yn tacluso'r cyfan.

Darganfod bedd Tutankhamun.

Daeth i siarad gyda mishtir ar lan y bedd a sibrwd wrtho taw Owen, mab y Gelli, Glynarthen, oedd yn Holi'r Pwnc yn nes ymlaen yn y flwyddyn.

Pa sawl un a hyrddiodd i'r carchar, y gwallgofdy a'r bedd?

Eglurodd Llio natur ei phrosiect gan sôn am ei hymchwil i hanes yr eglwys ac i'r fynwent a'r bedd yn arbennig.

'Roesoch chi floda ar y bedd?'

Yr oedd llun o'r bedd - mewn lliw y tro hyn, ond roedd llun o'r fynwent hefyd.

Roeddem mewn ogof wedi'i goleuo gan danau brwyn ar y wal,'roedd fel pafiliwn ac yn ddistaw fel y bedd.

`Pan drown yn llwch,' meddai'r geiriau ar y garreg, `os bydd iaith Lithuania'n gry' ac os bydd ysbryd Lithuania, trwy ein hymdrechion ni, wedi adfywio; yna, hyd yn oed yn y bedd, fe allwn orffwyso'n fwy tawel.'

Mi fydda hi wedi licio cael rhoi bloda ar fedd Harri, ond chafodd hi erioed weld bedd ei brawd.

Yn y parc bychan prydferth ynghanol y ddinas, roedd cerrig bedd unwaith eto - talpiau o farmor gloyw i gofio'r pedwar a fu farw yn ystod eu hymrafael hwythau.

Yna, mae'n rhoi haenen o bridd i wahanu ei fab a'r plentyn nesaf a gaiff ei gladdu yn yr un bedd.

Bedd diwylliant a chamwedd diwydiant: symbolaui byw o gam-lywodraethu a cham-reoli.

Eglurodd ei bod wedi cael digon o wybodaeth am yr eglwys a'i bod yn awr yn canolbwyntio ar un bedd yn arbennig.

Safai mewn rhyw stesion bach ddigaon yr olwg, ddistaw fel y bedd, ar wahân i sŵn anger' y trên yn ebychu.

Yno hefyd y maed bedd Marie Laveau, brenhines y Voodoo.

Wedi'r fath golledion arteithiol, gwaethygodd ei iechyd a soniai fwyfwy yn y pulpud ac yn ei ysgrifau am dymhestloedd geirwon, blin gystuddiau, chwerwder marwolaeth, y dywarchen olaf, lleithder y bedd, ac angau a thragwyddoldeb.

fwydo ei wynfyd, neu ar ddiwrnod pan ddisgyn y glaw megis rhaeadr o nodwyddau dur; eto yn fynych gorfod gostegu yw tynged y glaw o dan gryfder ynni a dirmyg gwynt a ddaw yn syth o'r fan lle mae crud a bedd yr oerni bythol wedi ymgartrefu ar y rhewfil sydd yn sgleinio'n ddiog, ac yn ddi-ildio.

Gwþr caredig oedd gwþr Sir Gaerfyrddin; gwþr cymwynasgar, tylwythgar, teulugar, cymdogion da, boneddigion y tir; gwragedd diwyd, doeth a ffrwythlon; pobl heb ddail ar eu tafod, yn lletygar i grwydriaid, yn talu dyledioon, yn rhoi arian ar fenthyg heb wystl ond ymddiriedaeth, yn cynorthwyo'i gilydd; y bobl a fu'n dioddef gorthrwm a thrais y meistri tir a'r stiwardiaid, yn ymladdd yn erbyn anghyfiawnder, yn aberthu pob dim er mwyn egwyddor ac yn dal at eu hargyhoeddiadau hyd y carchar a'r bedd.

Mae'r darlun byw yn yr ail baragraff yn bwysig iawn yn hyn o beth, a hefyd y llinell olaf un, lle cenir yn iach i Siôn yn y bedd islaw, yn hytrach nag yn y nefoedd uwchben.

Meddyliodd Mam y buasain medru rhoi tipyn o bwysau arnaf i newid fy meddwl wrth iddi son yn aml am 'Oswald bach mor bell a Lisi druan yn ei bedd.

Yn y cyd-destun hwn y mae'n berthnasol i grybwyll hefyd ein gwrthwynebiad i fwriad D^wr Cymru i godi gwaith carthion yn Llanfaes ger bedd Eleanor, gwraig Llywelyn ap Gruffudd a mam Gwenllian.

Gofynnodd iddi a âi at y saer a pheri iddo agor bedd o'r newydd gan nad oedd am i'r cythral gael ei gladdu efo'i fam.

' Digwyddai fod y torrwr beddau'n gweithio'n hwyr ac yn gorfod saethu carreg fawr cyn y gallai orffen agor bedd.Does braidd dim na all gwrachod ei wneud.

Mae hyn yn f'atgoffa i am englynion Williams Parry i Hedd Wyn, lle rhoddir yr argraff fod y gwrthrych yn dal yn fyw yn y bedd.

Adroddiad Beveridge yn awgrymu sefydlu Gwladwriaeth Les a fyddai'n gofalu am bobl 'o'r crud i'r bedd'.

Yn ei lyfr Meistri'r Moroedd, y mae Mr Aled Eames yn sôn am y "munudau tawel ar nos braf, ac yn y distawrwydd clywed Mrs Pritchard yn canu'r piano yn y caban a'r Capten yn ei lais bariton cyfoethog yn canu 'The harp that once through Tara's Hall' neu Dafydd y Garreg Wen Claddwyd Mrs Pritchard yn Laurenco Marques a gallwn ddychmygu y tristwch ar y llong ymysg y criw ac yn enwedig tristwch Capten Pritchard o adael ei wraig mewn bedd ar dir estron.

gyrraedd bedd sydd newydd gael ei agor.