Gwneir y cyfeiriad hwn yn amlwg iawn yn y darn o'r bedwaredd bennod ar ddeg ar hugain o Eseia a saif fel cyflwyniad i'r testun.

Nid gweslyfr mewn methodoleg ydyw, yn ôl yr awdur, ond cyflwyniad i astudio'r Gymraeg, gosodiad diymhongar iawn, a dweud y gwir, gan fod y bennod olaf, o leiaf yn canolbwyntio ar ddisgrifio methodoleg un ysgol ieithyddol, yr Ysgol Systemig, y gellir ei dilyn ar gyfer gwneud disgrifiad syncronig o'r Gymraeg, ac y mae'r bennod o'i blaen yn olrhain y datblygiadau yn nulliau ymchwilwyr i'r tafodieithoedd.

Synnwn i ddim na allai Bill Roache (Ken Barlow) chwarae ei ran heb sgript gan fod y cymeriad yn siwr o fod yn rhan ohono ar ôl chwarae'r rhan o'r bennod gyntaf.

Yng ngweddill y bennod, canolbwyntio ar y fframwaith disgrifiadol sy'n diddori yr awdur ei hun, sed Gramadeg Systemig, a ddatblygwyd gan M A K Halliday dan ddylanwad syniadaeth ei gyn- athro, J R Firth, am lefelau dadansoddi, sef Sylwedd, maes Seineg a Graffeg; Ffurf, maes hyn gan Rynglefelau: Ffonoleg ac Orgraff, y rhynglefel sy'n cysylltu Sylwedd a Ffurf, a Chyd-destun (neu Ystyr), sy'n cysylltu Ffurf a Sefyllfa.

Efallai y byddai Mr Thomas yn gwneud gwell chwarae teg ag ef ei hun petai'n dileu'r bennod hon neu ei hailysgrifennu o'i chwr - ar ôl iddo ddarganfod dull priodol i drafod y dystiolaeth.

fesul llyfr neu bennod neu hyd yn oed ar nifer y geiriau yn y testun/au dan sylw) a'r amser a gymerir i'w gyflawni.

meddai Sarah Jones yn y seithfed bennod.

Prif bwnc y bennod hon yw twf astudiaethau tafodieithol o ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg ymlaen.

Ond gwelwn sefyllfa adroddiadol newydd yn datblygu o'r bedwaredd bennod ar bymtheg ymlaen, yn arwain at ddiflaniad Robin a'i feistr, ac yn rhoi ffocws newydd i'r llyfr.

Y Ddegfed Bennod

Yn Y Bibyl Ynghymraec fe welai yn Gymraeg amlinelliad o'r hanes a groniclir yn y Beibl, a hwnnw wedi ei ragflaenu â chyfieithiad llythrennol o'r bennod gyntaf o Genesis.

(c) Dewiswch un uned neu bennod o'r cynllun a'i harchwilio'n fwy manwl.

Yr oeddynt yn trafod y bymthegfed bennod o'r hyn a elwir yn llythyr cyntaf Paul at y Corinthiaid o bob dim - pennod yr atgyfodiad.

Bydd sawl llyfr yn cael ei sgwennu am yr holl halibalw^. Mae rhai yn cymharu'r bennod annisgwyl hon yn hanes yr Ynys Werdd â chwyldro Ffrainc, a'r uchelwyr gorfalch yn cael eu dymchwel.

Mae'r ddwy bennod gyntaf yn egluro'r newidiadau economaidd, cymdeithasol a thechnegol - lawn bwysiced â dyfodiad teledu lloeren oedd yn gwneud gwasg Gymreig yn bosib, a bywoliaeth fel newyddiadurwr yn barchus os nad llewyrchus (efallai mai fel arall yn union mae hi heddiw).

At bwrpas dilyniant o bennod i bennod gellir dangos hyd at funud o ddiwedd pennod ar ddechrau'r bennod nesaf heb dal ychwanegol.

Bwrir ni ar unwaith i ganol pair berw'r dadleuon yn y bennod gyntaf.

Treulir braidd ormod o amser ar ddechrau'r bennod hon i gyfleu ymateb diddeall y plant i'r degwm, a hynny i raddau helaeth er mwyn creu digrifwch, sydd yn tanseilio difrifwch y digwyddiadau a ddisgrifir wedyn.

Yn y bennod gyntaf cyflwynir ni i'w deulu: llinach Ellisiaid Hendre Ddu, Y Bala, a Thyddyn Eli, Llangwm.

Cen Williams Yn y bennod hon cyflwynir y casgliadau eang sydd yn deillio o'r ymchwil, casgliadau a fydd o werth i athrawon a gweinyddwyr addysg yn eu gwaith o ddydd i ddydd.

Y bennod nesaf, 'Lledu Gorwelion Ysgolheictod ...' , a'r bennod ar ei hôl yw'r ddwy feithaf yn y llyfr, yn ymestyn dros ddau draean ei hyd ac yn llawn o ddeiagramau a mapiau a lluniau pwrpasol.

Darllenai bennod o'r Beibl yn ei hystafell wely yn ddi-ffael bob nos, a chysgai'n dawel ar ôl hynny; ac nid wyf yn gwybod a ddarllenai hi ddim arall oddieithr ar y Saboth, pryd yr arferai gymryd y DRYSORFA i fyny, gan ei hagor yn rhywle ar ddamwain ac yn union deg dechreuai bendympio.

I gael cydbwysedd yn y bennod ar Feibl Morgan Llwyd, byddai angen ystyried y cyfeiriadau Beiblaidd eraill sydd ar ymyl y ddalen yn Llyfr y Tri Aderyn.

Roedd gan ei pherchenogion hi, teulu Davies Porthaethwy, o leiaf deg llong, llongau mawr yn y cyfnod hwn, ar yr un fordaith, i gyd yn cludo cannoedd o deithwyr a nwyddau, ac ar draws y Fenai yng Nghaernarfon, roedd cartref John Owen, Ty Coch un o feibion teulu Rhuddgaer, Mon yntau'n berchennog ar longau a hwyliai i Ogledd America ac Awstralia.Ceir rhywfaint o'u hanes hwy yn y bennod nesaf.

Fe gawn olwg ar y rhai mwyaf dymunol ohonyn nhw yn y bennod nesaf, ond rhoi sylw i ategolion cwbl angenrheidiol a wnawn yn y bennod hon.

Ond yn y bennod yma ein pwrpas yw ymdrin â'r 'agwedd' gyntaf o'r gêm - sef y symudiadau agoriadol.

Os felly, oni fyddai'n briodol yn y bennod ar Feibl Morgan Llwyd cynnwys trafodaeth estynedig ar y thema hon?

O leiaf dyna'r argraff a rydd ei ddisgrifiad ef o sel Pen y Bryn yn yr wythfed bennod.

Mae mawr angen ailysgrifennu'r bennod ar Feibl Morgan Llwyd, neu ei dileu.

Ar ôl hyn mae un bennod ar ddeg yn weddill, sef traean o'r llyfr a gysegrir yn gyfan gwbl i hanes estynedig y garwriaeth hon.

Y bennod yr ymddiddorodd Peate fwyaf ynddi (a barnu wrth y dyfyniadau mynych a gododd ohoni yn ei waith diweddarach) oedd y ddegfed, 'Soul-Making', lle y ceisiodd Murry dreiddio i seiliau metaffisegol estheteg Keats.

Byddai'n bwrw i'r darllen â brwdfrydedd gwyntog, ond os digwyddai fentro i faes cymhleth y 'bennod gladdu' yn y Corinthiaid, byddai'n dueddol o faglu ar draws brawddegau aml-gymalog yr Apostol Paul.

Gellid amau bod y bennod hon eto'n enghraifft o allu'r prif weithredwr i ddefnyddio cynghorwyr Sir Gâr.

Dyna pam y treuliais ran helaeth o bennod gyntaf y gyfres newydd yn ceisio penderfynu pwy yw pwy a sut maen nhw'n ffitio'r darlun.

Ni fydd y bennod hon yn trafod problemau y cenhedloedd y tu mewn i Rwsia chwaith, fel pobl Georgia ac Armenia, neu yr unedau lluosog Ffineg neu Dwrceg eu hiaith.

Fel y gwelsom yn y bennod flaenorol, mae'n dra thebygol fod yn well gan y mwyafrif o'r trigolion gynt fynychu'r Twmpath Chwarae ar y Suliau, yn hytrach na mynd i'r Eglwys.

Ar ôl y bennod danllyd yna, hapus iawn fu'n harhosiad yng Nglan-y-fferi.

Mae'r bumed bennod, sy'n olrhain twf y dylanwadau newydd, yn un hunllefus ar sawl ystyr - canoli perchnogaeth yn fwyfwy a'r mynegiant Cymreig yn mynd yn fwyfwy ymylol.

Y testunau prawf a gynigir yw trydydd paragraff y bennod, yn enwedig yr ymadroddion 'Cariad at chwaer oedd yn Harri Tomos...

Yn ei bennod agoriadol i'w Iyfr enwog Williams Pantycelyn, y mae Saunders Lewis yn darlunio'i wrthrych fel gwr digymdeithas.

Gwaith arbennig yr adeiladydd llongau,Donald McKay, ac athrylith y cynllunydd, John Griffith, a greodd y cliperi cyflym gyda'u llinellau hyfryd a'u mastiau uchel yn llawn hwyliau, llongau megis y Lightning a'r Flying Cloud ac yn y bennod nesaf ceir ychydig o drafodaeth am y cysylltiad Cymreig a'r llongau enwog hyn.

'Rhys oedd yn darllen y bennod ar ddechrau'r gwasanaeth carolau ...

Rhoddir rhan dda o'r bennod i olrhain datblygiad astudiaethau tafodieithol yng Nghymru a gychwynnwyd yn niwedd y ganrif ddiwethaf, dan nawdd Urdd Graddedigion Prifysgol Cymru, dan lywyddiaeth yr Athro Anwyl, Aberystwyth.

Ar ôl ei Wasanaethau Iacha/ u ef, fel y dangoswyd yn y Bumed Bennod, y mae deillion yn gweled, rhai byddar yn clywed ac efryddion yn cerdded.

Fel un na welodd ond cwta ddwy bennod o'r gyfres Big Brother fydda i ddim yn siomedig o weld y gyfres wirion yn dirwyn i ben.

Penodwyd uwch gynhyrchydd newydd, Terry Dyddgen-Jones, gynt o Coronation Street, i'r BBC a darlledwyd dwy bennod arbennig fel uchafbwynt i Noson y Mileniwm ar S4C.

Yn arbennig, yr oedd y darnau hynny a ddyfynnwyd ar ddechrau'r bennod hon, ynghyd â'r hyn a ddywedodd nifer o offeiriaid lleol yn eu tystiolaeth, wedi eu synnu.

Yn y bennod olaf, Fframwaith ar Gyfer Disgrifio'r Iaith Gymraeg'.

Olrheiniwyd twf a datblygiad yr enwadau ymneilltuol yn nyffryn Aman yn y ddwy bennod flaenorol, wrth fynd heibio, megis, ac yn y bennod hon ceisir dangos sut y magodd y gweinidog a'r pregethwr ddiddordeb mewn llenyddiaeth, ac mewn barddoniaeth yn fwyaf arbennig.

(Cyn i'r sbaniel gael cam, gweler y bennod 'Nedw' sy'n dilyn.) Gyda'i natur fonheddig a di-stŵr, gwnaeth Doctor Tudor swm mawr o ddaioni, nid yn unig yn ei syrjeri, ond y tu allan iddi'n ogystal.