Mewn ardal wasgaredig fel hon ym mlaenau'r cymoedd, heb bentrefi yn ganolfannau cymdeithasol, roedd i'r ysgol a'r capel le pwysig.

Wrth ystyried mai rhestr o 'unigolion' hollol ar hap oedd i gychwyn, ac mai'r unig dasg gyfrifo angenrheidiol oedd mesur y pellter rhwng gwahanol bentrefi, mae'r algorithm genetig wedi medru esblygu, ac yn ei sgil, hunan-ddysgu y daith orau heb unrhyw ymyriad o gwbl.

Peryglwyd nifer o ysgolion oherwydd bod teuluoedd ifanc wedi gorfod symud o bentrefi at stadau tai cyngor yn y trefi neu i chwilio am waith.

Erbyn hyn, os oes dau neu dri o dai yn weddol agos at ei gilydd ar fin y ffordd, mae'n rhaid cael lamp drydan i gneitio drwy'r nos ar ddrysau caeedig a ffordd ddidramwy, ac y mae goleuadau'r man bentrefi'n llewyrch melyn yn yr awyr dywyll.

Gallwn brofi pwysigrwydd yr uned bentrefol trwy gyfeirio at nifer o enghreifftiau e.e.l. Pan unir capeli, gan gynnal gwasanaethau bob yn ail mewn gwahanol bentrefi, tuedda'r mwyafrif o'r gynulleidfa ddod bob amser o'r pentref y cynhelir y cwrdd ynddo e.e.2. Pan fydd plentyn yn cael ei symud - trwy ddewis rhieni - i ysgol pentref arall, tuedda'r plentyn golli cysylltiad cymdeithasol anffurfiol hefyd â gweddill plant y pentre e.e.3. Pan gae'r ysgol, bydd holl blant y pentre'n colli'r ymwybyddiaeth o fod yn griw y pentre wrth fynd i'r ysgol uwchradd ac felly'n colli'r ymwybyddiaeth o berthyn ar y lefel hon.

Y diciâu yn gyffredin yng Nghymru ac yn cael ei alw y 'Welsh disease'. Haerwyd fod amodau byw yn un i bentrefi Môn yn 'worse than (those of) the native quarters of Shanghai'. Amcangyfrifid fod 450,000 o bobl wedi gadael Cymru yn ystod 'blynyddoedd y locustiaid' ers 1921.

Hi oedd modd cludiant popeth o gerrig i lwyth o ddodrefn ar adeg mudo ym mân dyddynnod y mân bentrefi.

Mae ymgyrchwyr amgylcheddol, cenedlaetholwyr Cwrdaidd a'u cefnogwyr yn ymgyrchu yn erbyn y llywodraeth Llafur Llundain a'i bwriad i roi cymorth economaidd i wladwriaeth Twrci adeiladu argae a fydd yn golygu boddi ugeiniau o bentrefi Cwrdaidd.

Mae polisiau tai a datblygiadau economaidd wedi ei gwneud yn anos i bentrefi barhau i gynhyrchu cenedlaethau newydd o ddisgyblion ysgol.

Fel pe baen nhw'n mynnu profi'r pwynt, mae nifer o fan bentrefi yn gwibio heibio'r ffenest fel rwy'n ysgrifennu, ar fy nghaith o Delhi i Calcutta yn y tren.

Aethom trwy nifer o bentrefi bychain amrywiol.

Gwerthwyd 20,000 o dai, 1000 o siopau, 250 o dafarndai ynghyd â theatrau, ffermydd a mân bentrefi.

Mae hyn wedi arbed llawer o bentrefi rhag y difrod a wnaethpwyd i lefydd fel Harlech, Gaerwen a Dinbych yn y 1980au.