"Ol reit, ol reit," ebr ef_'n gynhyrfus a thipyn yn bigog.

Sylwodd hefyd fod ffens uchel o weier bigog o gwmpas y lle i gyd, a rhybuddion Saesneg "PROHIBITED AREA" - "KEEP OUT!" ymhobman.

Gūr oedd a allai dynnu llaeth o ysgallen, boed hi'n bigog neu beidio.

Mae'n syn gen i na fydden nhw wedi llyncu'r llestri hefyd!' 'Hy!' meddwn i'n reit bigog.

Cofiai Vera'n iawn sut y byddai'r newidiadau lleiaf i'w drefn yn gwneud Arthur yn bigog ac yn anodd i fyw gydag ef am ddyddiau.

Roedd o'n mynd i drwshio to sinc y tŷ gwair a syrthiodd hefo'r daeargryn dwytha a chlirio'r nialwch o fieri, weiran-bigog, prenia, heyrs a blerwch yn y gadlas.

Yr oedd yn bigog iawn rhyngddo a'r Deon Edmund Griffith ac y mae'r berthynas honno'n enghreifftio nodwedd amlwg iawn ym mherthynas yr Eglwys a theuluoedd uchelwrol sir Gaernarfon.

'Welwch chi'r sglyfath lle yn rwla?' ebe Ifan, wedyn, yn bigog.

Yn bersonol, gallaf gyfrif ar un llaw yr adegau y bu+m yn ei syrjeri, fel y tro hwnnw y bu'n trin archoll gwifren bigog rhag gwenwyno'r gwaed A'r tro arall cyn imi ymweld â chyfandir Asia, pan warchododd fi rhag polio a malaria, heb anghofio'r pigiadau llymion hynny rhag y tetanus a'r teiffoid.

Clywais sawl stori am y bechgyn hyn yn cael eu cludo i wersyll enfawr yn y wlad - y mamau'n crio yr ochr draw i weiren bigog wrth i'r bechgyn ddisgwyl am yr awyrennau a fyddai'n eu cludo i faes y gad.

Yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf, er mawr ddiddordeb i ni'r prentisiaid, carcharwyd nifer o Almaenwyr yn Graiglwyd Hall, ac roedd weiren bigog o gylch y cae o flaen y tŷ.

Iddo ef neges seml oedd yr Efengyl a gallai fod yn bur bigog ynglyn â diwinyddion a oedd yn sefyll yng ngoleuni gwrandawyr trwy hollti blew'n fympwyol."Take heed", meddai, "of sophisticating the Gospel." Fel y Ficer Prichard, credai Wroth fod gwerth mewn llunio penillion ar batrwm y cwndidau i wneud hanfodion y Ffydd yn gofiadwy i'w bobl.

A fydd yn mygu'r bersonoliaeth bigog wrt ddechrau mynd i'r afael â'i waith?

Un o'r lluniau mwyaf tirweddol yn yr arddangosfa yw Yr Allt lle mae cae yn y blaendir mewn gwyrdd golau a du, a ffens a weiran bigog yn rhedeg o flaen y llun i fyny'r ochr gydag ymyl y lôn.

Gosodid y rhain yn rhes ar wal ystafell goffi staff y faelfa, a galw am sawl sylw - rhai'n garedig a rhai'n bigog.