Mae'n ffaith bod yn Hong Kong heddiw nifer sylweddol, ymhlith y boblogaeth o bum miliwn a hanner, sydd heb allu siarad Saesneg; dyna gadarnhad o ffyniant yr agwedd herfeiddiol a barodd i'r llywodraethwr Robinson ganrif yn ôl awgrymu bod amharodrwydd Tseineaid Hong Kong i ymseisnigeiddio yn 'rhyfeddol, os nad gwaradwyddus'.

Rheswm arall dros i'r Beibl fod yn anadnabyddus i fwyafrif mawr y boblogaeth oedd mai copi%au llawysgrif ohono'n unig oedd ar gael.

Yn wir, fe geir fod y merched yn fwy gwrywol a'r dynion yn fwy benywaidd na'r boblogaeth yn gyffredinol.

Felly hefyd gyfraniad prin y diwydianwyr, cyflogwyr y boblogaeth, i'r ddarpariaeth addysgol.

Nid oeddynt fel crefyddwyr, ychwanegodd, wedi sylweddoli aruthredd yr amgylchiadau a'u goddiweddodd, ac o'r herwydd yr hyn a wnaed oedd chwarae'n ddiymadferth â'u hymylon heb sylweddoli fod wyth deg y cant o'r boblogaeth y tu allan i'r eglwysi.

Nid bywyd ynysig ar wahân i'r boblogaeth ehangach yw gwleidydda yma, yn rhannol efallai am nad symud yma a wnaeth yr aelodau mwyaf gweithgar.

ym 1991 - roedd 87 o wardiau (allan o 908) â 70% neu fwy o'r boblogaeth dros dair blwydd oed yn siarad Cymraeg, ond ni thrigai ond 5.1% o'r boblogaeth yn y wardiau hyn.

Fodd bynnag, erbyn diwedd y degawd hwnnw roedd cyfuniad o ddirywiad yn yr economi, polisi o gwtogi ar wariant cyhoeddus a rhagolygon o boblogaeth sefydlog yn arwain at leihad sylweddol yn rhan y sector gyhoeddus swyddogol ym maes darparu cartrefi.

Yn ystod y bedwaredd ganrif ar ddeg a'r bymthegfed, serch hynny, dysgodd mwy o'r boblogaeth leyg ddarllen.

Trwy gyfrannu'n weithredol tuag at iechyd y boblogaeth y mae Sefydliadau'r Merched yn helpu i ymgyrraedd at y nod hwn'.

Er bod gan India a China boblogaeth uwch nag Affrica, llwyddodd y ddwy wlad honno i orchfygu newyn drwy gynllunio'n ofalus.

Fe fu cynnydd hefyd yn y mewnfudo i Fôn fel bod 30% o boblogaeth y sir wedi eu geni y tu allan i'r Ynys erbyn 1991.

Roedd mudiadau dyngarol wedi bod yn rhybuddio ers misoedd fod y sefyllfa yn y wlad fechan yn dirwyio'n gyflym ac y byddai'r boblogaeth o saith miliwn yn wynebu newyn difa%ol os na fyddai'r gymuned ryngwladol yn estyn cymorth yn fuan.

Mewn gwlad ddwyieithog fel Cymru, lle mae'n naturiol ac yn ofynnol i bawb ddysgu'r Saesneg sy'n fyd eang ei defnydd, mae'r rheidrwydd i ddysgu a defnyddio iaith carfan leiafrifol o'r boblogaeth ac iaith sydd wedi ei chyfyngu o ran defnydd i dir Cymru yn dibynnu ar wahanol gymhellion.

Mae'n debyg, petai modd mesur y Seisnigo, y gwelid mai proses pur gyfyngedig oedd hi mewn gwirionedd, o ystyried y boblogaeth gyfan.

Dylai'r Cynulliad ddatblygu ffyrdd o hybu diwylliant yng Nghymru sy'n gynrychioladol o bob agwedd ar fywyd yng Nghymru gan gynyddu yn benodol gyfleoedd i'r boblogaeth ddi-Gymraeg gyfranogi yn yr iaith Gymraeg.

Ond fe ddylsai gwladwriaeth gyfoethog gyda rhyw 59 miliwn o boblogaeth wneud yn well na bod un safle yn is na Cuba ac un safle uwchben Romania yn nhabl y medalau.

Yma yng Nghymru lle mae bron pawb yn hoff o'u galw eu hunain yn Gymry, nid oes ond un rhan o bump o'r boblogaeth yn siarad Cymraeg.

Cenedl fach iawn wledig oedd Cymru, yn meddu ar ychydig o gannoedd o filoedd o boblogaeth yn unig, heb brifddinas debyg i Gaeredin neu Rennes a feddai ar seneddau y pryd hynny, neu Ddulyn a gâi senedd am gyfnod yn y ganrif nesaf.

Cyfraniad mwyaf unigryw Cymru i amlieithrwydd y byd yw bod yr iaith Gymraeg yn gyfrwng byw i ganran sylweddol o'r boblogaeth yma ac yn etifeddiaeth gyffredin i bawb.

Gwelwyd y dirywiad mwyaf yn yr ardaloeddgwledig Mewn aradloedd fel Trearddur, Moelfre, Llanfair-yn-neubwll, Brynteg a Llanbedr - goch yr oedd 40% o'r boblogaeth wedi ei geni y tu allan i Gymru a thros 40% o'r boblogaeth hynny yn uniaith Saesneg.

Priodolwyd cyflwr gwrthryfelgar y boblogaeth i'r ffaith fod cyfryngau addysg yn brin, yn arbennig felly, addysg Saesneg.

Mae'r iaith Gymraeg yn eiddo i holl boblogaeth Cymru, p'un ai ydynt yn siarad yr iaith ai peidio.

Pan oedd y cydio maes wrth faes yn digwydd, nid colli'r teuluoedd oedd yn byw yn y ffermydd yn unig yr oedd y gymdeithas; roedd y gweithwyr a'u teuluoedd yn gadael hefyd, ac yr oedd y crefftwyr yn mynd yn brin ac yn diflannu, ac nid oedd angen gwasanaethau ar boblogaeth denau oedd yn nychu i'w thranc.

Os yw ffigurau diweddar i'w credu yna gallwn ragweld mai Llangefni a Bodffordd fydd yr unig gymunedau naturiol Gymraeg ar ôl ym Môn gyda dros 75% o'r boblogaeth yn siarad Cymraeg pan gyhoeddir canlyniadau y cyfrifiad nesaf sydd i'w gynnal yn 2001.

Honnwyd eu bod yn gyfrifol am anwybodaeth y boblogaeth - '...' .

Yna, sylweddolodd yr ymchwilwyr nad afiechyd yn effeithio ar un dosbarth arbennig o'r boblogaeth yw AIDS, ond afiechyd a all effeithio ar unrhyw un a gaiff ei heintio â gwaed neu hylifau corfforol heintiedig eraill.

Dylai'r Cynulliad, felly, newid y pwyslais yn y cylch penderfyniadau i gryfhau ymhellach llais y gymuned a'r boblogaeth yn gyffredinol, ac, yn enwedig, llais carfanau a anwybyddir ar hyn o bryd gan y Llywodraeth.

Amcangyfrifwyd mai rhyw dri chan mil oedd ohonynt, gyda thuedd naturiol i'r boblogaeth grynhoi ar y tiroedd isel ac yn y dyffrynnoedd: anial a choediog oedd llawer o'r tiroedd uchel, ac anodd oedd teithio ar hyd y ffyrdd lleidiog a garw.

Wyneba radio'r BBC yng Nghymru gystadleuaeth gynyddol, ond mae gwasanaethau radio y BBC yn perfformio'n llawer gwell na chyfartaledd y DG, gyda BBC Radio Wales a BBC Radio Cymru yn ychwanegu'n sylweddol at nifer gwrandawyr radio'r BBC. Gyda'i gilydd, mae 18 y cant o'r boblogaeth yn gwrando ar BBC Radio Wales a BBC Radio Cymru bob wythnos.

Nid yn unig y mae senedd y wlad honno wedi penderfynu yn ddemocrataidd nad yw hi eisiau i Tyson ddod yno i ymladd ond y mae gweinyddiad y wlad yn cytuno a'r papurau newydd yno yn groch yn erbyn yr ymweliad oherwydd mai barn trwch y boblogaeth, hyd y gallwn gasglu, yw na ddylai gael dod yno.

Cyfnod oedd hwnnw pan oedd ymwybod â'r egwyddorion Cristionogol yn nodweddu mwyafrif llethol y boblogaeth.

Rhoddwyd cefnogaeth ysgubol i'r Bloc que/ be/ cois gan gyfran helaeth o boblogaeth Que/ bec gan wybod mai nod gwleidyddol y Bloc yw sofraniaeth i Que/ bec.

Yn wir mae'n syndod cyn lleied rydym ni'n ei wybod heddiw am fywyd dros hanner y boblogaeth yn yr Oesoedd Canol.

Yn ddamcaniaethol yr oedd gwahaniaeth pendant rhwng y boblogaeth Seisnig gymharol fechan, a oedd wedi'i sefydlu yn y bwrdeistrefi ac ar y tir gwaelod (yn enwedig yn y Mers), a'r boblogaeth Gymreig, yn wŷr rhyddion ac yn gaethion, a oedd yn trin y tir a oedd yn weddill.

Effaith honedig gwasgaru defnyddiau ymbelydrol ar y boblogaeth leol oedd testun rhaglen Fighting for Gemma ar HTV -- sef brwydr i achub bywyd merch ifanc yn dioddef o liwcemia.

Yn y dalaith a oedd dan sylw Lingen roedd y broses o newydd ddosbarthu'r boblogaeth yn golygu ...

Dyma lle mae'r boblogaeth o chwe chant yn cael eu prydau bwyd.

Am y tro cyntaf ers blynyddoedd mae LLAWER o'r boblogaeth yn cymryd sylw o'r broses etholiadol.

Fodd bynnag, mae'n hanfodol bod sector y amaethyddol yn parhau yn gadarn a llewyrchus, nid yn unig fel un'r prif ffynonellau incwm, ond hefyd fel ffactor i gynnal y boblogaeth wledig gynhennid, cadwraeth y tirwedd ac i sicrhau parhad hunaniaeth diwylliannol a ieithyddol ardal y Parc.

Cyn yr ymweliad, yr oedd y ddwy haint yn gymharol ddibwys ymysg y poblogaethau a oedd wedi arfer â hwy, sef y morwyr â'r frech goch a'r ynyswyr â siffilis, ond bod yr effaith ar y boblogaeth newydd yn farwol.)

Yn yr ardal hon hefyd, fel mewn ardaloedd eraill, roedd y rhan fwyaf o'r boblogaeth yn y cyfnod hwn yn anllythrennog.

Chwarter miliwn o boblogaeth yw'r rhif a ystyrir yn angenrheidiol gogyfer â chyngor sirol.

Y mae cyfradd poblogaeth weithiol y pedwar dosbarth (hynny yw y cyfran o'r boblogaeth sydd ar gael i weithio) gryn dipyn yn is na'r cyfartaledd ar gyfer Cymru a Phrydain Fawr.

Drwy gydol y blynyddoedd hyn yr oedd sir Fynwy yng nghanol tanbeidrwydd y dadlau; a hynny, nid yn unig oherwydd maint y boblogaeth, ei symudolrwydd a'r broblem fawr o ddarparu addysg ar ei chyfer, ond hefyd oherwydd presenoldeb carfan gref o weinidogion amlwg a llafar iawn eu barn.

Credir bod rhannau o ddwyrain Affrica, lle bo AIDS yn endemig, hynny yw, yn bresennol yn gyffredinol a chyson yn y boblogaeth, ond o bosibl heb ddangos ei effeithiau llawn ar y boblogaeth honno.

Symudol yw'r boblogaeth nawr, ac er fod y newydd-ddyfodiaid, yn Gymry a Saeson, yn fwy amharchus o'r Sabath na'r oes o'r blaen, eto y maent hwythau yn parchu cymdogaeth dda ac y mae'r ddisgyblaeth gymdeithasol yn para yn ei grym.

Mae'r elusen hefyd yn honni bod hanner y boblogaeth yn adnabod rhywun sydd wedi anafu ei hun yn fwriadol.

ym 1981 - roedd 128 o wardiau (allan o 800) â 70% neu fwy o'r boblogaeth dros dair blwydd oed yn siarad Cymraeg, ond ni thrigai ond 7.1% o boblogaeth Cymru yn y wardiau hyn.

Ond does dim cysylltiad uniongyrchol rhwng nifer y boblogaeth a newyn.

Fel yr awgrymwyd uchod, y mae'n bosibl fod y firws FID, neu HIV, yn endemig yng Nghanolbarth yr Affrig ers blynyddoedd, ond heb ymddangos fel petai'n peri afiechyd difrifol yn y boblogaeth gysefin.

Daw Lucien Bouchard o Lac Saint-Jean, ardal lle mae mwyafrif llethol y boblogaeth yn uniaith Ffrangeg ac yn genedlaetholwyr o hil gerdd.

Wrth ystyried cynyddu niferoedd, mae'n rhaid canolbwyntio ar grwpiau o fewn y boblogaeth lle mae dylanwadu'n gadarnhaol er mwyn cynyddu niferoedd y siaradwyr Cymraeg yn bosibl ac yn debygol o fod yn effeithiol.

Y mae hynny'n golygu fod o fewn y dim un o bob tri o'r boblogaeth yn mynychu'r ysgolion Sul.

Fe fu cynnydd hefyd yn y mewnfudo i Fôn fel bod 30% o boblogaeth yr sir wedi eu geni y tu allan i'r Ynys erbyn 1991.

Dyna'r rheswm, mae'n debyg, paham na fu awdurdodau'r Eglwys yn yr Almaen a'r Eidal fel petaent yn dymuno gwahardd neu rwystro'r cyfieithiadau hyn rhag cael eu dosbarthu ymysg y boblogaeth yn y ddwy wlad.

Peth na ellir ei wneud yn rhesymol ond yn unig yn y rhannau hynny y mae'r Cymry Cymraeg yn nifer sylweddol o'r boblogaeth yw hyn.

Cynhaliwyd y rali i brotestio yn erbyn gwerthu awyrennau Hawks i Indonesia, a hyfforddi'r peilotiaid yn y Fali - mae Indonesia wedi bod yn defnyddio'r awyrennau i ormesu pobl Dwyrain Timor, ac wedi lladd traean o'r boblogaeth yno ers 1975.

Mewn ardaloedd fel Trearddur, Moelfre, Llanfair-yn-neubwll, Brynteg a Llanbedr - goch yr oedd 40% o'r boblogaeth wedi ei geni y tu allan i Gymru a thros 40% o'r boblogaeth hynny yn uniaith Saesneg.

Mae'n brysur ar hyn o bryd gan fod y galwadau meddygol yn cynyddu pan fo ymwelwyr yn chwyddo maint y boblogaeth leol.

Yn yr ymchwil daer am eglurhad a fyddai'n gosod y troseddwyr ar wahân i weddill y boblogaeth, caiff eu hoedran ifanc ei bwysleisio'n aml iawn.

Os yw ffigurau diweddar Social & Market Strategic Research i'w credu yna gallwn ragweld mai Llangefni a Bodffordd fydd yr unig gymunedau naturiol Gymraeg ar ôl ym Môn gyda dros 75% o'r boblogaeth yn siarad Cymraeg pan gyhoeddir canlyniadau y cyfrifiad nesaf sydd i'w gynnal yn 2001.

Ond gan fod uwch cyfartaledd o'r Cymry Cymraeg yn mynd i'r ysgolion Sul nag oedd o Gymry di-Gymraeg i'w hysgolion hwy, byddem yn agos i'n lle pe dywedem fod rhywle o gwmpas hanner y boblogaeth Gymraeg yn eu mynychu.